Quyết định mới đây của Bộ Năng lượng Mỹ (DOE) hủy bỏ 321 khoản tài trợ trị giá 7,56 tỉ USD dành cho các dự án năng lượng sạch đã tạo nên một cú sốc lớn không chỉ đối với ngành năng lượng, mà còn đối với các tập đoàn công nghệ toàn cầu như X, Google, Meta, OpenAI, Amazon.
Nỗi lo chi phí năng lượng tăng cao
Các công ty công nghệ lớn đang vận hành hàng chục nghìn trung tâm dữ liệu trên khắp thế giới. Những “nhà máy số” này ngốn lượng điện khổng lồ để duy trì máy chủ, hệ thống lưu trữ, làm mát và các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) khổng lồ. Trong những năm gần đây, phần lớn doanh nghiệp đã cam kết chuyển đổi sang năng lượng tái tạo nhằm trung hòa carbon, vừa để giảm phát thải, vừa để xây dựng hình ảnh bền vững trong mắt người tiêu dùng và nhà đầu tư.
Năng lượng sạch chiếm tỷ lệ lớn trong các dự án số
Tuy nhiên, với việc Mỹ rút lại hàng tỉ USD hỗ trợ cho các dự án năng lượng gió, mặt trời, hydro và lưu trữ năng lượng, nguồn cung năng lượng sạch trong ngắn hạn có nguy cơ bị thu hẹp. Điều này đồng nghĩa với việc chi phí điện năng - vốn đã chiếm một phần đáng kể trong vận hành hạ tầng số, sẽ tiếp tục leo thang.
Đối tượng chịu tác động trực tiếp là Google Cloud, Amazon Web Services, Meta hay OpenAI đang cần lượng điện khổng lồ để duy trì hoạt động huấn luyện AI và cung cấp dịch vụ điện toán đám mây.
Rủi ro chính sách và tâm lý nhà đầu tư
Việc DOE hủy bỏ các khoản tài trợ đã được phê duyệt còn phát đi một tín hiệu đáng lo ngại: chính sách năng lượng ở Mỹ có thể thay đổi mạnh mẽ theo biến động chính trị. Trong khi đó, các công ty công nghệ thường có kế hoạch đầu tư dài hạn vào năng lượng xanh, chẳng hạn Google hay Microsoft đã công bố chiến lược trung hòa carbon toàn diện vào năm 2030.
Sự bất ổn chính sách này khiến chi phí dự phòng rủi ro tăng lên và có thể khiến các tập đoàn công nghệ cân nhắc chuyển một phần kế hoạch đầu tư sang các quốc gia hoặc khu vực có môi trường hỗ trợ ổn định hơn, ví dụ châu Âu hay Trung Quốc - nơi chính phủ tiếp tục dành ưu tiên lớn cho năng lượng tái tạo. Đồng thời, các quỹ đầu tư mạo hiểm vốn đang rót tiền vào công nghệ xanh cũng sẽ trở nên thận trọng hơn, làm chậm lại tốc độ đổi mới của cả hệ sinh thái.
AI và điện toán hiệu năng cao đứng trước áp lực
Một trong những lĩnh vực chịu ảnh hưởng lớn nhất từ quyết định này chính là trí tuệ nhân tạo. Việc huấn luyện các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) như GPT-4, Claude hay các hệ thống AI đa phương thức đòi hỏi hàng triệu giờ tính toán, đi kèm tiêu thụ điện năng khổng lồ. Với nguồn năng lượng sạch bị hạn chế, các công ty như Meta, OpenAI, Google DeepMind sẽ phải dựa nhiều hơn vào nguồn điện truyền thống từ than, khí đốt, làm gia tăng chi phí và phát thải.
Các trung tâm dữ liệu ngày nay đang được thiết kế để xanh hóa
Ngoài ra, nhiều dự án hạ tầng quan trọng như trung tâm hydro, hệ thống lưu trữ năng lượng hay lưới điện thông minh - vốn đóng vai trò then chốt trong việc duy trì ổn định cho các trung tâm dữ liệu, cũng bị ảnh hưởng bởi các khoản cắt giảm. Điều này sẽ làm chậm tiến độ tối ưu hóa hạ tầng AI, kéo dài thời gian triển khai các công nghệ đột phá và thậm chí ảnh hưởng đến lợi thế cạnh tranh quốc tế của Mỹ trong lĩnh vực AI.
Cơ hội và thách thức cho “ông lớn” công nghệ
Dù vậy, trong thách thức cũng xuất hiện cơ hội. Với nguồn lực tài chính dồi dào, các tập đoàn công nghệ lớn có thể chủ động đầu tư vào năng lượng tái tạo nội bộ, từ trang trại mặt trời, điện gió đến các giải pháp lưu trữ bằng pin quy mô lớn... để giảm sự phụ thuộc vào chính sách công. Nhiều công ty đã ký hợp đồng mua điện dài hạn (PPA) với các nhà cung cấp năng lượng sạch, đảm bảo ổn định chi phí trong dài hạn.
Tuy nhiên, con đường này không hề dễ dàng. Các dự án năng lượng tái tạo thường đòi hỏi vốn đầu tư ban đầu rất lớn và thời gian hoàn vốn dài. Nếu thiếu sự hỗ trợ chính sách, rủi ro tài chính có thể tăng cao, đặc biệt với những công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực năng lượng. Việc các startup công nghệ xanh chậm phát triển cũng sẽ tác động gián tiếp đến hệ sinh thái của các “ông lớn” công nghệ, bởi họ phụ thuộc vào những sáng kiến đổi mới từ bên ngoài để tối ưu vận hành.
Lời cảnh báo từ một quyết định
Trong thế giới đầy rẫy cạnh tranh, quyết định hủy bỏ hàng tỉ USD hỗ trợ năng lượng sạch không còn là câu chuyện nội bộ ngành năng lượng. Nó là lời cảnh báo về những biến động chính trị có thể ảnh hưởng sâu rộng đến toàn bộ nền kinh tế số. Các công ty công nghệ lớn sẽ phải tính toán lại chiến lược năng lượng, đầu tư mạnh mẽ hơn vào giải pháp tự chủ để giảm tổn thương trước biến động chính sách.
Giấc mơ xanh của nước Mỹ đang trước thời điểm khó khăn
Từ nay đến năm 2030, cuộc đua AI, điện toán đám mây và công nghệ số sẽ ngày càng khốc liệt. Ai sở hữu nguồn năng lượng rẻ, sạch và ổn định sẽ có lợi thế vượt trội. Và quyết định của DOE đã cho thấy con đường đến “tương lai xanh” của ngành công nghệ Mỹ sẽ không bằng phẳng như nhiều người kỳ vọng.
Bùi Tú