Việc thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo: Khắc phục khoảng trống thể chế hiện nay trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Hà Nội

20 giờ trướcBài gốc

Những năm gần đây, đổi mới sáng tạo được thành phố Hà Nội xác định là một trong các động lực then chốt cho phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Thủ đô vẫn còn nhiều hạn chế: Thiếu sự liên kết giữa viện - trường - doanh nghiệp; chưa có đầu mối điều phối mạnh; cơ chế hỗ trợ chưa đồng bộ và đặc biệt thiếu một trung tâm tập trung các nguồn lực từ tài chính, con người đến hạ tầng.

Từ yêu cầu thực tiễn, thành phố Hà Nội đã xây dựng Đề án Trung tâm Đổi mới sáng tạo (Trung tâm), với vai trò là đầu mối triển khai chính sách, điều phối hệ sinh thái, kết nối các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp, đồng thời thúc đẩy liên kết giữa nghiên cứu - ứng dụng - thị trường. Phóng viên báo Hànôịmới đã ghi lại ý kiến của các đại biểu.

Cần làm rõ vai trò và chức năng điều phối của Trung tâm

TS. Lê Văn Hoạt (đứng) phát biểu. Ảnh: Thu Hằng

TS. Lê Văn Hoạt, nguyên Phó Chủ tịch HĐND thành phố Hà Nội đánh giá: Việc ban hành nghị quyết là cần thiết, đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo trong tình hình mới và cụ thể hóa các chủ trương lớn của Trung ương, Quốc hội và Thành phố.

TS. Hoạt ghi nhận dự thảo được chuẩn bị công phu, đúng quy trình, tuy nhiên còn một số điểm cần tiếp tục hoàn thiện. Trước hết, về mục tiêu và chức năng, cần thống nhất thuật ngữ và làm rõ vai trò của Trung tâm: Là đầu mối các nguồn lực, không phải trực tiếp vận hành mạng lưới vườn ươm công nghệ, doanh nghiệp khởi nghiệp.

Về cơ chế tổ chức, cần xác định rõ bản chất Quỹ Đổi mới sáng tạo là quỹ của Thành phố, do UBND lập và giao cho công ty cổ phần quản lý, vận hành, chứ không phải quỹ riêng của doanh nghiệp. Điều này cần được thể hiện nhất quán trong các mục chức năng, nhiệm vụ và sơ đồ tổ chức.

TS. Hoạt cũng đề nghị chỉnh sửa nguyên tắc vận hành theo hướng: UBND Thành phố giữ vai trò xác định mục tiêu, chính sách và giám sát; công ty cổ phần Trung tâm Đổi mới sáng tạo hoạch định chiến lược, vận hành; đồng thời, cần làm rõ mối quan hệ giữa các cấu phần như: Quỹ đổi mới sáng tạo, sàn giao dịch tài sản số trong hệ thống quản trị chung.

Một điểm quan trọng khác là cách tiếp cận chính sách ưu đãi: TS. Hoạt đánh giá cao tinh thần mở, linh hoạt, theo cơ chế thị trường và tương thích quốc tế. Tuy nhiên, cần bổ sung, làm rõ thêm một số chính sách như miễn thuế, quyền tiếp nhận tài sản chuyển giao hay cơ chế “sandbox” thử nghiệm công nghệ.

Về Tờ trình và dự thảo nghị quyết, ông đề xuất trình bày rõ hơn phương thức đầu tư, mô hình tổ chức và vai trò của các bên liên quan để các đại biểu HĐND Thành phố dễ tiếp cận và giám sát. Đồng thời, cần quy định cụ thể nhiệm vụ của UBND Thành phố trong việc hoàn thiện đề án, bảo đảm điều kiện hoạt động ngay sau khi thành lập Trung tâm.

Trung tâm cần cơ chế tài chính và vận hành linh hoạt

ThS. Nguyễn Hoàng Hải. Ảnh: Thu Hằng

ThS. Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hành khách công cộng thành phố Hà Nội khẳng định, việc HĐND Thành phố ban hành Nghị quyết thông qua Đề án là cần thiết và cấp bách. Đây là bước cụ thể hóa các chủ trương lớn của Đảng, Quốc hội và Luật Thủ đô (2024) về thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển kinh tế tri thức.

Theo ông Hải, việc xây dựng Trung tâm theo mô hình công ty cổ phần có vốn nhà nước chi phối là phù hợp xu thế hiện đại, cho phép vận hành linh hoạt, huy động nguồn lực xã hội hóa mà vẫn bảo đảm định hướng chiến lược của Nhà nước. Trung tâm sẽ khắc phục khoảng trống thể chế hiện nay trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Hà Nội, kết nối hiệu quả các thành phần như viện - trường - doanh nghiệp - nhà đầu tư.

Tuy nhiên, ông Hải cũng chỉ ra nhiều điểm cần làm rõ. Trước hết là cơ chế vận hành: Cần xác định rõ vai trò, quyền hạn của đại diện phần vốn nhà nước và cơ chế phối hợp giữa Trung tâm với các sở, ngành. Một số chức năng như “tham mưu chính sách” hay “quản lý nền tảng dữ liệu” vốn thuộc cơ quan quản lý nhà nước, nếu không quy định rành mạch sẽ dễ chồng chéo, gây xung đột chức năng.

Bên cạnh đó, đề án cần cụ thể hơn về cơ chế tài chính: Cam kết góp vốn của cổ đông chiến lược, trách nhiệm bảo toàn vốn công và kiểm toán độc lập. Việc bố trí trụ sở tại Khu CNC Hòa Lạc là phù hợp định hướng lâu dài, nhưng cần giải pháp ngắn hạn như đặt văn phòng tạm trong nội đô để thu hút nhân lực và đối tác.

Về chính sách ưu đãi, ông đánh giá cao các đề xuất linh hoạt về lương, thuế và tuyển dụng chuyên gia quốc tế. Tuy nhiên, cần có hướng dẫn từ Trung ương để đảm bảo tính khả thi và tránh vượt thẩm quyền.

Ông cũng đề xuất HĐND Thành phố nên ban hành nghị quyết khung, giao UBND Thành phố chủ trì ban hành quy chế vận hành cụ thể; đồng thời sớm thành lập Ban điều phối liên ngành để bảo đảm Trung tâm hoạt động hiệu quả, đúng định hướng, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và góp phần đưa Hà Nội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo của quốc gia.

Đề xuất điều chỉnh mục tiêu, mô hình và chính sách

TS. Nguyễn Tiến Dĩnh. Ảnh: Thu hằng

TS. Nguyễn Tiến Dĩnh, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ, khẳng định việc ban hành Nghị quyết là đúng thẩm quyền, phù hợp với chủ trương của Đảng, pháp luật hiện hành và yêu cầu thực tiễn đặt ra.

Tuy nhiên, ông cho rằng cần tiếp tục hoàn thiện một số nội dung quan trọng để bảo đảm khả thi và thống nhất trong thực thi.

Về mục tiêu, ông cho rằng, quan điểm phát triển xác định: “Đưa Hà Nội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo của cả nước, khu vực và quốc tế” là cao, nên dừng lại là “của cả nước và khu vực” cho phù hợp với Nghị quyết số 15-NQ/TW của Bộ Chính trị và Luật Thủ đô (2024). Ngoài ra, cần xác định rõ các lĩnh vực công nghệ trọng điểm mà Trung tâm sẽ ưu tiên đầu tư, đúng theo định hướng Luật Thủ đô (2024).

Về mô hình tổ chức, TS. Dĩnh lưu ý, Trung tâm là công ty cổ phần có vốn nhà nước chi phối, nên các tổ chức trực thuộc như: Quỹ đổi mới sáng tạo, Vườn ươm công nghệ, Sàn giao dịch tài sản số… cần do doanh nghiệp quyết định thành lập, cấp vốn và vận hành theo luật doanh nghiệp, không nên để UBND Thành phố quy định.

Về cơ chế tài chính, ông cho rằng việc Nhà nước đầu tư hạ tầng trị giá 2.496 tỷ đồng nhưng không tính vào phần vốn góp là không phù hợp với mô hình công ty cổ phần. Do đó, nên hạch toán vào phần vốn góp của Nhà nước để bảo đảm trách nhiệm bảo toàn, phát triển vốn và tính toán chi phí khấu hao hợp lý.

Về chính sách ưu đãi, TS. Dĩnh đánh giá cao các cơ chế linh hoạt về thu hút nhân lực, lương thưởng theo hiệu quả và hợp đồng với chuyên gia trình độ cao. Tuy nhiên, cần quy định rõ ràng cơ chế cam kết kết quả đầu ra, tránh ưu đãi hình thức.

Cuối cùng, ông đề xuất bổ sung vào dự thảo Nghị quyết các nội dung cốt lõi của đề án (mục tiêu, mô hình tổ chức, phương thức vận hành, ưu đãi, lộ trình) để bảo đảm tính thống nhất giữa văn bản chính sách và quá trình triển khai.

Cần hoàn thiện pháp lý, tránh chồng chéo trong quản lý

GS.Vũ Hào Quang. Ảnh: Thu Hằng

GS.Vũ Hào Quang, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn về Khoa học, Giáo dục, Môi trường và Văn hóa - Xã hội (Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố Hà Nội) đánh giá việc ban hành Nghị quyết là cần thiết, phù hợp với chủ trương, chính sách lớn của Trung ương và yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo của Thủ đô.

Tuy nhiên, GS Quang cho rằng còn một số nội dung cần tiếp tục hoàn thiện. Trước hết, Dự thảo chưa làm rõ địa vị pháp lý của Trung tâm, là công ty cổ phần có vốn nhà nước chi phối, nhưng chưa quy định cụ thể về vai trò của người đại diện phần vốn nhà nước, cơ cấu Hội đồng quản trị, cũng như quan hệ giữa công ty mẹ và các đơn vị trực thuộc như: Vườn ươm công nghệ, Công ty TNHH một thành viên, Quỹ đổi mới sáng tạo...

Mô hình tổ chức chưa thể hiện đầy đủ các lĩnh vực hoạt động chiến lược. Trong khi đó, phương án vận hành chưa cho thấy rõ cơ chế thu hút nhân lực chất lượng cao hay phân định rành mạch giữa vai trò của UBND Thành phố và doanh nghiệp trong giám sát, điều hành, hoạch định chiến lược.

Về cơ chế phối hợp, ông đề nghị phải có quy chế cụ thể để tránh chồng chéo giữa Trung tâm và các sở, ngành; bảo đảm không bỏ sót nhiệm vụ, đặc biệt là trong hoạt động nghiên cứu chính sách và triển khai thể chế.

Đối với các chính sách ưu đãi, nội dung đề xuất khá hợp lý và phù hợp với kinh tế tài chính hiện nay. Tuy nhiên, cần làm rõ tính khả thi khi áp dụng cho công ty cổ phần có vốn nhà nước chi phối, cũng như tính đồng bộ với các chính sách của Trung ương. Ông lưu ý chính sách ưu đãi chưa nêu rõ cơ chế phối hợp với các cơ sở khoa học công nghệ trên địa bàn Hà Nội (ngoài Đại học Bách khoa Hà Nội) và còn thiếu nội dung về ưu đãi tài chính cho các phát minh sáng tạo khoa học công nghệ.

Về lộ trình triển khai, GS Quang nhận định các bước tiến hành được đề xuất là phù hợp, có khả năng thực thi. Tuy nhiên, để bảo đảm hiệu quả thực chất, cần hoàn thiện thêm cơ sở pháp lý, mô hình tổ chức và phương thức vận hành đồng bộ với các văn bản pháp luật hiện hành.

Thu Hằng

Nguồn Hà Nội Mới : https://hanoimoi.vn/viec-thanh-lap-trung-tam-doi-moi-sang-tao-khac-phuc-khoang-trong-the-che-hien-nay-trong-he-sinh-thai-doi-moi-sang-tao-cua-ha-noi-711664.html