Chị Nguyễn Lê Ngọc Linh (bên phải) giới thiệu quy trình sản xuất mật ong
Sinh năm 1990, tốt nghiệp Học viện Báo chí và Tuyên truyền, chị Ngọc Linh từng có công việc ổn định tại một công ty thuộc Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam. Giữa phố thị náo nhiệt, chị luôn đau đáu mong muốn trở về quê hương, khôi phục hệ sinh thái rừng và tạo ra sản phẩm mang giá trị bền vững cho sức khỏe con người và môi trường.
Với số vốn hơn 900 triệu đồng tích góp được của hai vợ chồng, trên diện tích 3ha đất đồi, không điện, không nước, không sóng điện thoại, chị đã bắt đầu từ việc trồng cây phủ xanh đất trống đồi trọc, gây rừng với các loài cây bản địa, rồi xen kẽ dược liệu và cây ăn quả.
Trong những lần đi lấy mật ong, chị Linh đã suy nghĩ, nếu chỉ dừng ở việc bán mật ong nguyên chất, giá trị mang lại thấp và dễ bị cạnh tranh. Chị muốn tạo ra một dòng sản phẩm mật ong không chỉ sạch, mà khác biệt, còn thực sự tốt cho sức khỏe người dùng.
Hành trình của người ươm mật ngọt
Từ ý tưởng đó, chị Ngọc Linh bắt đầu tìm hiểu về kỹ thuật lên men mật ong tự nhiên. Việc lên men tự nhiên giúp mật chuyển hóa thành dạng giàu enzyme, acid hữu cơ và lợi khuẩn, có lợi cho tiêu hóa và sức đề kháng.
Chị Nguyễn Lê Ngọc Linh và sản phẩm
Mật ong lên men là một phương pháp truyền thống từ châu Âu nhưng thời điểm đó còn khá xa lạ tại Việt Nam. "Tôi muốn tạo ra sản phẩm không chỉ sạch mà còn tốt cho cả con người lẫn môi trường", chị Ngọc Linh tâm sự.
Chị Ngọc Linh đã tạo điều kiện cho chị em phụ nữ tham gia HTX được đi tập huấn về kỹ thuật nuôi ong, kỹ thuật bán hàng trên mạng… Chúng tôi không phải rời bỏ làng quê đi làm ăn xa mà vẫn có công việc và thu nhập ổn định”.
Chị Quách Thị Ly (thôn Thanh Xuân, xã Hóa Quỳ, tỉnh Thanh Hóa)
Không công thức có sẵn, không có tài liệu tiếng Việt nào hướng dẫn làm mật ong lên men một cách bài bản, chị Ngọc Linh mày mò tự học qua tài liệu nước ngoài, trao đổi với các chuyên gia vi sinh, tự thử nghiệm hàng trăm mẻ men với các tỷ lệ khác nhau.
Chị Ngọc Linh không đếm xuể những đợt mật bị sủi bọt, có lần lên men sai cách khiến cả mẻ mật ong phải bỏ đi, nhưng sai thì sửa, mỗi lần thất bại là thêm một lần rút kinh nghiệm. Không bỏ cuộc, chị quyết định đầu tư hệ thống máy móc như máy diệt nấm men, thiết bị ủ mật, khử khuẩn chai lọ, đồng thời sử dụng chum sành đã khử chì của làng nghề truyền thống để đảm bảo an toàn cho quá trình lên men.
Từng chút một, công thức lên men được hoàn thiện. Để tăng giá trị cho sản phẩm, chị đã kết hợp mật ong với tỏi tía, gừng rừng, nghệ đỏ, lá chùm ngây, bạc hà… tạo nên những dòng sản phẩm khác biệt so với thị trường.
Sản phẩm mật ong lên men
Tất cả đều mang hương vị tự nhiên, không chất bảo quản, không phụ gia, giàu enzyme, acid hữu cơ và lợi khuẩn. Những sản phẩm này không chỉ giúp tăng hiệu quả bảo vệ sức khỏe mà còn tạo nên hương vị riêng cho từng dòng sản phẩm.
Mỗi lọ mật ong lên men của Hợp tác xã (HTX) "Vườn rừng bản Thổ" được chăm chút từ bao bì đến chất lượng, có đầy đủ giấy kiểm nghiệm, có mã truy xuất, có câu chuyện phía sau mỗi sản phẩm. Hiện tại, HTX do chị Ngọc Linh sáng lập đã phát triển hơn 10 dòng sản phẩm mật ong lên men, đạt chứng nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh.
Trò chuyện cùng PNVN, chị Ngọc Linh hào hứng cho biết: "Điểm đặc biệt trong mô hình của HTX là sự kết nối người dân quanh vùng cùng nuôi ong, trồng dược liệu, tạo nên một chuỗi khép kín: Từ trồng cây, nuôi ong, sơ chế, lên men, đóng gói đến phân phối sản phẩm ra thị trường.
Hiện tại, HTX "Vườn rừng bản Thổ" do chị Ngọc Linh sáng lập có hơn 10 dòng sản phẩm lên men mật ong, trong đó có các sản phẩm chủ lực như: Mật ong tỏi lên men, Mật ong gừng nghệ, Mật ong lên men chùm ngây…
HTX cũng tích cực tổ chức tập huấn, chia sẻ kỹ thuật nuôi ong rừng, trồng dược liệu cho thanh niên và phụ nữ trong xã. Nhiều hộ đã học theo cách nuôi ong, trồng dược liệu để tăng thu nhập.
"Trước đây, vào rừng chỉ có khai thác gỗ, giờ bà con biết trồng cây, nuôi ong, bán mật, bán lá dược liệu. Đó là sự chuyển biến lớn ở xã Hóa Quỳ", chị Ngọc Linh chia sẻ.
Những bài học trên hành trình khởi nghiệp
Khởi nghiệp với mật ong lên men không chỉ giúp chị Nguyễn Lê Ngọc Linh gây dựng được thương hiệu cá nhân và phát triển kinh tế gia đình mà còn mở ra một hướng đi mới: Lấy tự nhiên làm bạn, lấy khoa học làm nền tảng, lấy cộng đồng làm trung tâm, để tạo ra sản phẩm khác biệt, giá trị và bền vững.
Khu vực sản xuất mật ong lên men
Chị Ngọc Linh chia sẻ, khi khởi nghiệp, đặc biệt là khởi nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp sạch, cần xác định ngay từ đầu là "đi đường dài". Nếu chọn ngắn hạn, chạy theo lợi nhuận, dễ rơi vào bẫy giá rẻ, đầu ra bấp bênh.
Bên cạnh đó, phụ nữ khởi nghiệp cần dành nhiều thời gian để học hỏi, sẵn sàng thử nghiệm công thức mới, cải tiến quy trình, kiểm nghiệm vi sinh, làm việc với chuyên gia để đảm bảo sản phẩm an toàn.
Để khởi nghiệp bền vững, thay vì nhập nguyên liệu từ nơi khác, chị Ngọc Linh ưu tiên dùng dược liệu địa phương, vừa tiết kiệm chi phí, vừa bảo tồn giống cây bản địa như mắc khén, lá ngải, chùm ngây. Điều đó tạo nên những sản phẩm đặc trưng, vừa chất lượng, vừa mang đậm dấu ấn vùng miền.
Chị Linh chia sẻ thêm, khởi nghiệp không chỉ là làm giàu cho bản thân mà còn là cách để phát triển và có trách nhiệm với cộng đồng, để người dân địa phương cùng tham gia và hưởng lợi, để phụ nữ có thể tìm sinh kế từ mảnh đất quê hương.
Chị Nguyễn Lê Ngọc Linh đã được nhận nhiều giải thưởng của các cấp Hội LHPN trong tỉnh như: Giải đặc biệt cuộc thi "Khởi nghiệp sáng tạo thanh niên nông thôn 2020"; giải nhất cuộc thi "Ý tưởng khởi nghiệp Tỉnh đoàn Thanh Hóa 2021"; Top 10 Techfest; giải thưởng Lương Định Của…
Lê Hoa