'Việt Nam có rất nhiều FTA, nhưng chúng ta chưa thực sự tối ưu hết dư địa'

5 giờ trướcBài gốc

Xuất khẩu ghi nhận kỷ lục mới nhưng còn nhiều áp lực

Chia sẻ tại VIF 2026, ông Sacha Dray, Chuyên gia kinh tế, World Bank Việt Nam cho rằng, ở thời điểm đầu năm, nền kinh tế Việt Nam đối diện với lo ngại lớn khi Mỹ áp chính sách thuế đối ứng cao đối với hàng hóa nhập khẩu. Tuy nhiên, bằng việc triển khai nhiều biện pháp hỗ trợ phù hợp, thị trường xuất khẩu của Việt Nam đã phục hồi đáng kể.

Ông Sacha Dray - Chuyên gia kinh tế, World Bank Việt Nam. (Ảnh: BTC).

Ông Dray nhấn mạnh, xuất khẩu sang Mỹ của Việt Nam trong 9 tháng đầu năm đã tăng tới 23% so với cùng kỳ, đạt khoảng 113 tỷ USD, mức cao nhất từ trước đến nay. Đây là dấu hiệu cho thấy sức chống chịu mạnh mẽ của các doanh nghiệp trước tác động chính sách thương mại từ bên ngoài.

Mặc dù vậy, ông cũng lưu ý rằng các rào cản thương mại từ Mỹ vẫn đang gây áp lực lớn đến hoạt động xuất khẩu. Chính sách thuế quan mới không còn đồng đều như trước mà phân hóa theo từng quốc gia và từng ngành hàng. Nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như dệt may, nông sản vẫn phải chịu mức thuế khoảng 15,3%, ảnh hưởng trực tiếp đến 17% doanh thu xuất khẩu. Việc tăng chi phí giao thương khiến cả doanh nghiệp Việt Nam và người tiêu dùng Mỹ phải chia sẻ tác động tài chính, khi phía doanh nghiệp phải chịu 49% phần chi phí tăng thêm.

Theo chuyên gia này, thực tế trên cho thấy Việt Nam cần tiếp tục rà soát cơ cấu xuất khẩu để giảm phụ thuộc vào các nhóm hàng thâm dụng lao động, đồng thời gia tăng tỷ trọng vào các mặt hàng có giá trị cao hơn. Một phần quan trọng khác là cân đối giữa tăng trưởng xuất khẩu và phát triển tiêu dùng nội địa nhằm củng cố sức mạnh tổng cầu của nền kinh tế.

FTA tạo lợi thế lớn nhưng chưa được khai thác hiệu quả

Ông Sacha Dray nhấn mạnh Việt Nam sở hữu hệ thống các hiệp định thương mại tự do lớn bậc nhất khu vực, song hiệu quả khai thác vẫn chưa tương xứng với tiềm năng.

Trong 3 thập kỷ qua, quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam đã tăng tốc rõ rệt, với các hiệp định thương mại tự do (FTA) đóng vai trò trung tâm. Theo số liệu từ Bộ Công Thương, tính đến năm 2025, Việt Nam đã ký kết hoặc đang đàm phán 19 FTA, bao gồm 3 FTA thế hệ mới mang tính bước ngoặt (NG-FTA).

“Một vấn đề để thị trường có thể phát triển được rất mạnh nữa, đó là Việt Nam có rất nhiều FTA, nhưng hiện tại chúng ta chưa thực sự tối ưu hết tất cả những FTA này cho các mặt hàng. Phát triển hơn các mối quan hệ của mình ở một số thị trường quan trọng như châu Á hoặc là EU. Chúng ta cũng cần nghiên cứu sâu sắc hơn vấn đề này”, vị chuyên gia từ World Bank Việt Nam đề xuất.

Theo bà Lâm Thị Quỳnh Anh, Trưởng phòng Hội nhập Kinh tế quốc tế trong nước, Bộ Công Thương, từ khi tham gia các FTA thế hệ mới, công tác quản lý nhà nước của Việt Nam đã góp phần quan trọng vào việc tuân thủ cam kết và tận dụng cơ hội hội nhập để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Khung chính sách liên quan đến FTA đã được ban hành khá đầy đủ và đồng bộ, giúp thống nhất nhận thức và hành động từ Trung ương đến địa phương.

Tuy nhiên, quá trình triển khai vẫn còn nhiều điểm cần hoàn thiện. Nhiều chiến lược và chương trình hành động về FTA mới dừng ở định hướng chung, thiếu giải pháp trọng tâm và đột phá. Một số nội dung thực thi chưa có mốc thời gian và mục tiêu cụ thể, khiến hiệu quả triển khai chưa rõ ràng.

Công tác giám sát và đánh giá thực thi FTA chưa được tiến hành thường xuyên, thiếu khảo sát thực tiễn tại cơ sở, dẫn đến báo cáo mang tính hình thức, không phản ánh đúng khó khăn của doanh nghiệp. Điều này hạn chế khả năng điều chỉnh chính sách kịp thời của cơ quan quản lý.

Ngoài ra, cơ chế tham vấn hai chiều giữa cơ quan nhà nước và doanh nghiệp trong giai đoạn thực thi FTA còn thiếu, khiến những vướng mắc trong áp dụng ưu đãi chưa được giải quyết hiệu quả, dù doanh nghiệp là chủ thể trực tiếp triển khai cam kết.

Để khắc phục, các chuyên gia đề xuất đẩy mạnh rà soát hệ thống văn bản điều hành, tránh chồng chéo và phân tán nguồn lực; thiết lập bộ chỉ số giám sát thực thi FTA mang tính pháp quy; kiện toàn bộ máy thực thi theo hướng tinh gọn và hiệu lực; đồng thời thể chế hóa cơ chế đối thoại thường xuyên giữa cơ quan quản lý và doanh nghiệp nhằm nâng cao hiệu quả tận dụng ưu đãi FTA trong thời gian tới.

Trang Mai

Nguồn Doanh Nhân VN : https://doanhnhanvn.vn/viet-nam-co-rat-nhieu-fta-nhung-chung-ta-chua-thuc-su-toi-uu-het-du-dia.html