Thỏa thuận toàn cầu nhằm cắt giảm hàng tỷ đô la trợ cấp cho hoạt động đánh bắt quá mức đã chính thức có hiệu lực vào ngày 15/9.
Đây là thỏa thuận đầu tiên của WTO có hiệu lực kể từ năm 2017, khép lại hơn 20 năm đàm phán khó khăn về một vấn đề gây chia rẽ. Theo thỏa thuận, các chính phủ bị cấm trợ cấp cho các đội tàu khai thác tại những ngư trường đã bị khai thác quá mức, cũng như đánh bắt tại vùng biển quốc tế nằm ngoài phạm vi quyền tài phán quốc gia. Đồng thời, các nước đang phát triển sẽ được tiếp cận một quỹ hỗ trợ nhằm giúp họ thích ứng và thực thi thỏa thuận.
Việc Việt Nam tham gia phê chuẩn được các chuyên gia đánh giá là bước đi quan trọng nhằm thúc đẩy phát triển nghề cá bền vững. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Việt Nam đang đặt mục tiêu gỡ “thẻ vàng” IUU của Ủy ban châu Âu (EC) và nâng cao tính minh bạch trong quản lý khai thác hải sản. Việc thực hiện cam kết tại WTO được xem là cơ hội để Việt Nam khẳng định nỗ lực hội nhập, tuân thủ chuẩn mực quốc tế và bảo vệ sinh kế cho hàng triệu ngư dân.
Megan Jungwiwattanaporn, đại diện Pew Charitable Trusts, nhận định: “Nguồn cá trên toàn thế giới sẽ có cơ hội phục hồi, mang lại lợi ích lâu dài cho cộng đồng ngư dân địa phương, những người phụ thuộc vào đại dương khỏe mạnh để mưu sinh.”
Theo nghiên cứu đăng trên Marine Policy năm 2019, các chính phủ toàn cầu chi khoảng 35,4 tỷ USD mỗi năm trợ cấp cho đội tàu đánh bắt, trong đó có các khoản trợ cấp nhiên liệu giúp tàu vươn khơi xa. Trung Quốc, EU, Hoa Kỳ, Hàn Quốc và Nhật Bản là năm nhà trợ cấp lớn nhất, dù không phải tất cả đều nằm trong phạm vi điều chỉnh của thỏa thuận này.
Phần đầu tiên của thỏa thuận sẽ có hiệu lực trong 4 năm. WTO kỳ vọng có thể sớm đàm phán và bổ sung các quy tắc toàn diện hơn để tránh nguy cơ thỏa thuận hết hiệu lực. Tổng giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala bày tỏ lạc quan: “Chúng tôi có cơ sở để tin rằng các cuộc đàm phán tiếp theo sẽ thành công, tạo ra bộ quy tắc mạnh mẽ hơn để bảo vệ nguồn lợi hải sản toàn cầu.”
Năm 2024, ngành thủy sản Việt Nam đạt kim ngạch xuất khẩu khoảng 10 tỷ USD, tăng khoảng 12,7% so với năm 2023. Trong đó, tôm xuất khẩu đạt khoảng 4 tỷ USD (tăng ~16,7%), cá tra đạt ~2 tỷ USD (tăng ~9,6%), cá ngừ gần 1 tỷ USD (tăng ~17%) và các sản phẩm mực, bạch tuộc đạt trên 600 triệu USD.
Trong 7 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đạt khoảng 6,2 tỷ USD, tăng khoảng 17% so với cùng kỳ năm trước.
Với vai trò là một trong những quốc gia xuất khẩu thủy sản lớn, việc Việt Nam tích cực tham gia thỏa thuận không chỉ giúp bảo vệ tài nguyên biển mà còn củng cố uy tín thương mại, mở rộng thị trường quốc tế cho các sản phẩm thủy sản trong bối cảnh yêu cầu về truy xuất nguồn gốc và phát triển bền vững ngày càng khắt khe.
Thành An