Việt Nam đang sẵn sàng cho 'cuộc chơi' về công nghệ năng lượng mới

16 giờ trướcBài gốc

Đây là nhận định của các chuyên gia tại Diễn đàn "Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới" với chủ đề "Nền tảng thiết yếu cho tăng trưởng nhanh và phát thải thấp" được tổ chức sáng 29/7, tại Hà Nội.

Các đại biểu, diễn giả thảo luận tại diễn đàn. Ảnh: Thu Thảo/Mekong ASEAN.

Phát triển năng lượng tái tạo phải gắn liền với khoa học công nghệ

Phát biểu tại diễn đàn, ông Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, cho rằng cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, cùng với những thách thức toàn cầu như ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng và cạn kiệt tài nguyên đang đòi hỏi một cuộc chuyển dịch năng lượng mạnh mẽ.

Dẫn số liệu từ Bộ Công Thương, ông Thi cho biết, nhu cầu điện năng của Việt Nam dự kiến tăng 8-10% mỗi năm trong thập kỷ tới. Trong khi đó, các nguồn năng lượng sơ cấp trong nước như thủy điện, than đá và dầu khí đang dần cạn kiệt, dẫn tới việc phải phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu, nhiên liệu nhập khẩu.

Mặt khác, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất do biến đổi khí hậu gây ra, với thiệt hại kinh tế ước tính lên tới 3% tổng GDP hàng năm, theo tính toán của các chuyên gia quốc tế.

"Do đó, việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và công nghệ hiện đại không còn là lựa chọn, mà là con đường tất yếu để đảm bảo an ninh năng lượng, phát triển kinh tế bền vững và bảo vệ môi trường," ông Thi khẳng định.

Đồng quan điểm, ông Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) chia sẻ, từ một quốc gia thiếu điện, đến nay Việt Nam đã xây dựng được một hệ thống năng lượng tương đối hoàn chỉnh, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng cao.

Đặc biệt, thực hiện Nghị quyết số 55 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia, Việt Nam đã có những bước tiến nhanh trong phát triển năng lượng tái tạo.

"Chỉ trong một thời gian ngắn, Việt Nam đã trở thành một điểm sáng của khu vực Đông Nam Á về phát triển điện mặt trời và điện gió, đưa tỉ trọng nguồn năng lượng tái tạo trong cơ cấu nguồn điện tăng lên một cách đáng kể. Đây là minh chứng rõ nét cho thấy sự đúng đắn trong chủ trương của Đảng và sự nỗ lực to lớn của cả hệ thống chính trị, của các doanh nghiệp và các nhà khoa học".

Ông Phan Xuân Dũng, Chủ tịch VUSTA

Tuy nhiên, ông Dũng cũng chỉ ra các thách thức lớn của ngành năng lượng hiện nay. Đầu tiên là an ninh năng lượng đang đối mặt với rủi ro khi nguồn cung trong nước suy giảm, trong khi nhu cầu điện tiếp tục tăng mạnh. Tiếp đó, quá trình chuyển dịch sang năng lượng sạch còn nhiều vướng mắc, đặc biệt là tình trạng quá tải hệ thống truyền tải do phát triển ồ ạt năng lượng tái tạo.

Thứ ba, khung pháp lý và chính sách đầu tư chưa hoàn thiện, chưa đủ sức hút nhà đầu tư. Thứ tư, năng lực công nghệ trong nước còn hạn chế, phụ thuộc nhiều vào thiết bị và chuyên gia nước ngoài, tiềm ẩn rủi ro về chi phí và an ninh công nghệ.

“Những thách thức này đặt ra cho chúng ta bài toán lớn. Đó là làm thế nào vừa bảo đảm an ninh năng lượng cho phát triển, vừa thực hiện thành công cam kết đưa mức phát thải ròng về 0 vào năm 2050 như Thủ tướng Chính phủ đã tuyên bố tại Hội nghị Thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc - COP 26,” ông Dũng nói.

Trong bối cảnh đó, Chủ tịch VUSTA cho rằng vai trò của khoa học và công nghệ trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết; là một trong những động lực quan trọng nhất để phát triển kinh tế - xã hội. "Đặc biệt, đối với ngành năng lượng, thiếu khoa học công nghệ sẽ không thể giải quyết đồng bộ các thách thức để biến khó khăn thành cơ hội," ông Phan Xuân Dũng nhấn mạnh.

Việt Nam đã sẵn sàng trong “cuộc chơi” công nghệ năng lượng mới và tái tạo

Trình bày tham luận tại diễn đàn do Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức, TS Nguyễn Anh Tuấn, Ủy viên thường trực Ban chấp hành Hiệp hội Năng lượng Việt Nam (VEA) cho biết, Việt Nam đang thể hiện mức độ sẵn sàng đáng kể trong ứng dụng và phát triển công nghệ năng lượng mới và tái tạo, dựa trên các khung đánh giá như RRA của Cơ quan Năng lượng Tái tạo Quốc tế (IRENA) và RISE của Ngân hàng Thế giới (World Bank).

Tuy nhiên, vị chuyên gia này cũng chỉ ra, quá trình chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức. Đầu tiên có thể kể đến sự tăng trưởng nhanh chóng của năng lượng tái tạo đã vượt quá khả năng thích ứng của hạ tầng lưới điện, dẫn đến tình trạng cắt giảm công suất và lo ngại tài chính cho nhà đầu tư.

Bên cạnh đó là thách thức về nhu cầu vốn đầu tư lớn, thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, mức chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển (R&D) còn thấp, khung pháp lý chưa hoàn thiện cho các công nghệ mới nổi như lưu trữ năng lượng và hydro xanh,...

TS Nguyễn Anh Tuấn, Ủy viên thường trực Ban chấp hành Hiệp hội Năng lượng Việt Nam (VEA) phát biểu tại diễn đàn. Ảnh: Thu Thảo/Mekong ASEAN.

Để giải quyết những trở ngại này, TS Nguyễn Anh Tuấn khuyến nghị, Việt Nam cần ổn định và minh bạch hóa khung chính sách.

"Điều này bao gồm việc xây dựng một khung pháp lý ổn định, dễ dự đoán, đặc biệt là về cơ chế giá, cùng với việc triển khai đấu giá cạnh tranh minh bạch và hoàn thiện tiêu chuẩn phân loại xanh quốc gia. Bên cạnh đó, việc đầu tư cấp bách vào hạ tầng lưới điện và lưu trữ là rất cần thiết, ưu tiên nâng cấp lưới điện, phát triển chính sách khuyến khích triển khai hệ thống lưu trữ năng lượng quy mô lớn và tăng cường năng lực dự báo năng lượng tái tạo," ông Tuấn nói.

Vị chuyên gia VEA cũng lưu ý, việc thúc đẩy R&D và phát triển chuỗi cung ứng trong nước cũng là một trọng tâm, thông qua việc tăng cường đầu tư R&D nội địa, khuyến khích hợp tác giữa các viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp và tập trung phát triển các công nghệ then chốt. Song song đó, phát triển nguồn nhân lực cốt lõi bằng cách mở rộng và nâng cao chất lượng các chương trình đào tạo kỹ sư và kỹ thuật viên, phát triển các chương trình đào tạo lại và nâng cao kỹ năng, đồng thời thu hút và giữ chân các chuyên gia.

Cuối cùng, ông Tuấn cho rằng việc tối ưu hóa các cơ chế tài chính cũng rất cần thiết, bao gồm cung cấp các ưu đãi tài chính rõ ràng, hấp dẫn và dài hạn, tận dụng tối đa nguồn vốn từ JETP và các đối tác quốc tế, cũng như thúc đẩy sự tham gia của khu vực tư nhân thông qua DPPA và các mô hình hợp tác công - tư (PPP).

Phiên thảo luận 1 với chủ đề "Công nghệ năng lượng mới - Động lực của chuyển dịch xanh và nội địa hóa sáng tạo công nghệ", trong khuôn khổ Diễn đàn “Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới” do VnEconomy tổ chức sáng 29/7. Ảnh: Thu Thảo/Mekong ASEAN.

Từ kinh nghiệm của Hàn Quốc, để tạo điều kiện cho Việt Nam đẩy nhanh ứng dụng các công nghệ năng lượng mới, ông Kim Gyeng Chul, Tổng giám đốc Điều hành VINA Tech đưa ra một số đề xuất như: cần có sự tham gia chủ động từ phía các cơ quan chính phủ trong vai trò “Người mua đầu tiên” (First Buyer), giúp giảm thiểu rủi ro thị trường ban đầu đối với công nghệ mới. Cơ chế này được khuyến nghị áp dụng trong các chương trình thí điểm cấp quốc gia với mô hình hợp tác công - tư (PPP).

Bên cạnh đó, đại diện VINA Tech cho rằng, cần tạo điều kiện cho các nhà sản xuất công nghệ năng lượng có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) tham gia vào chuỗi cung ứng nội địa. “Mục tiêu là thúc đẩy chuyển giao công nghệ và xây dựng năng lực sản xuất trong nước," ông Kim nói.

Ông Kim Gyeng Chul cũng đề xuất xây dựng các chương trình đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực siêu tụ điện và pin nhiên liệu thông qua mô hình hợp tác giữa doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo – viện nghiên cứu. Cùng với đó, hình thành cụm nghiên cứu và phát triển (R&D cluster) với sự phối hợp giữa doanh nghiệp, viện nghiên cứu và cơ quan quản lý, nhằm tạo ra hệ sinh thái đổi mới sáng tạo phù hợp với điều kiện tại Việt Nam.

"Công nghệ siêu tụ điện và pin nhiên liệu hiện đã sẵn sàng để đồng hành cùng Việt Nam trong quá trình ổn định hệ thống điện quốc gia và hướng tới một tương lai năng lượng sạch, bền vững và độc lập".

Ông Kim Gyeng Chul, Tổng giám đốc Điều hành VINA Tech

Thu Thảo

Nguồn Mekong Asean : https://mekongasean.vn/viet-nam-dang-san-sang-cho-cuoc-choi-ve-cong-nghe-nang-luong-moi-44357.html