Ngân hàng thế giới (WB) và S&P Global Market Intelligence vừa công bố Chỉ số hiệu suất cảng container (CPPI) giai đoạn 2020 - 2024, đánh giá 403 cảng container toàn cầu.
Theo báo cáo, cụm cảng Cái Mép (Bà Rịa - Vũng Tàu) duy trì hạng 7 toàn cầu về chỉ số hiệu quả, vượt qua nhiều cảng nổi tiếng như Hong Kong, Yokohama (Nhật Bản) hay Tanjung Pelepas (Malaysia). Hải Phòng - cửa ngõ miền Bắc - cũng gây ấn tượng khi tăng tới 40 bậc, lọt top 30 thế giới và thuộc nhóm cảng có cải thiện vượt trội nhất. Các cảng Sài Gòn, Cát Lái, Đà Nẵng, Quy Nhơn, Chu Lai cũng hiện diện trong bảng xếp hạng.
Đầu tháng 9, tạp chí Lloyd’s List (Anh) và hãng tư vấn Dynamar (Hà Lan) cũng vừa đưa TPHCM, Hải Phòng và Cái Mép vào top 100 cảng container lớn nhất thế giới năm 2025, với sản lượng bứt phá. Tổng lượng hàng hóa qua ba cảng đạt hơn 23,2 triệu TEU năm 2024, đưa Việt Nam lên hạng 6 toàn cầu về khối lượng xử lý, vượt qua cả UAE, Ấn Độ, Nhật Bản và Tây Ban Nha.
Một góc cụm cảng Cái Mép - Thị Vải. Ảnh: Trường Hà.
Theo WB, sự bứt phá về hiệu quả khai thác cảng đã biến Việt Nam thành “điểm đến vàng” của các tập đoàn logistics, công nghiệp phụ trợ và năng lượng tái tạo. Hàng loạt “ông lớn” như Hutchison Ports, APMT, PSA hay DP World đã và đang đầu tư mạnh mẽ vào các bến cảng trọng điểm, không chỉ mang vốn mà còn mang theo công nghệ, kinh nghiệm quản lý chuẩn quốc tế.
Chuyên gia hàng hải quốc tế cũng nhận định, cảng biển không chỉ phục vụ logistics mà còn mở ra cơ hội thu hút dòng vốn FDI, tạo thêm việc làm, thúc đẩy công nghiệp và bất động sản hậu cần. Cảng kết nối trực tiếp với các khu công nghiệp ven biển đang trở thành lợi thế cạnh tranh đặc biệt, biến Việt Nam thành trung tâm logistics mới của châu Á.
Để đón làn sóng đầu tư, thời gian qua Chính phủ Việt Nam đã phê duyệt nhiều quy hoạch cảng biển lớn: Từ bến cảng Liên Chiểu (Đà Nẵng) với vốn hơn 45.000 tỷ đồng; cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ (TPHCM); đến việc mở rộng cảng nước sâu Lạch Huyện (Hải Phòng).
Cảng nước sâu Lạch Huyện, TP. Hải Phòng. Ảnh: Lộc Liên.
Theo phê duyệt điều chỉnh cục bộ Quy hoạch chi tiết nhóm cảng biển, bến cảng, cầu cảng, bến phao, khu nước, vùng nước thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 của Bộ Xây dựng mới đây, đến năm 2030, hệ thống cảng biển Việt Nam sẽ có 67 - 77 bến cảng với 172 - 203 cầu cảng, công suất thông qua khoảng 750 triệu tấn/năm, với những bến container hiện đại, tự động hóa cao, đủ sức cạnh tranh quốc tế.
Bên cạnh đó, các cảng nước sâu Cái Mép - Thị Vải và Lạch Huyện đã hình thành tuyến vận tải biển trực tiếp đi Mỹ và châu Âu, giúp hàng Việt Nam vươn ra thị trường toàn cầu mà không cần trung chuyển. Điều này cắt giảm đáng kể chi phí logistics, nâng cao năng lực cạnh tranh cho xuất khẩu.
Ngoài hàng hóa, cảng biển Việt Nam hiện đại còn tạo điều kiện phát triển du lịch tàu biển. Với lợi thế địa lý và hạ tầng ngày càng đồng bộ, Việt Nam đang nổi lên như điểm đến của các hãng tàu du lịch quốc tế, mở ra cơ hội thúc đẩy du lịch biển đảo và dịch vụ cao cấp.
Dù đạt nhiều thành tựu, song WB đánh giá Việt Nam vẫn đối mặt với thách thức về kết nối giao thông và logistics phụ trợ. Hệ thống đường sắt, cảng cạn ICD còn hạn chế; giao thông thủy nội địa chưa phát huy hết tiềm năng. Các chuyên gia khuyến nghị cần đầu tư đồng bộ hạ tầng kết nối, thúc đẩy chuyển đổi xanh và số hóa để duy trì sức cạnh tranh dài hạn.
Có thể thấy, từ một quốc gia có hệ thống cảng khiêm tốn, sau hơn hai thập kỷ, Việt Nam đã vươn lên nhóm cảng biển hàng đầu châu Á, sẵn sàng đảm nhiệm vai trò cửa ngõ trung chuyển quốc tế. Thành quả này là minh chứng cho tầm nhìn “hạ tầng cảng biển đi trước một bước” của Chính phủ, đồng thời khẳng định khát vọng vươn tầm biển lớn, đưa Việt Nam trở thành cường quốc logistics và trung tâm du lịch biển toàn cầu...
Lộc Liên