Việt Nam 'lập trình' hệ thống cảng biển trở thành cửa ngõ thông minh toàn cầu

8 giờ trướcBài gốc

Mạng lưới cảng biển của Việt Nam đang trải qua một sự chuyển đổi mang tính quyết định, vượt ra khỏi mô hình mở rộng công suất truyền thống để hướng tới mục tiêu phát triển thông minh, bền vững và tích hợp công nghệ. Sự chuyển đổi này mở ra tiềm năng đầu tư dài hạn đáng kể vào cơ sở hạ tầng, công nghệ và năng lượng tái tạo, định vị lĩnh vực cảng thông minh của Việt Nam là một trung tâm chiến lược ở Đông Nam Á, bất chấp những thách thức còn tồn tại.

SÓNG LỚN LOGISTICS CẢNG BIỂN

Việt Nam sở hữu một trong những hệ thống cảng biển rộng lớn nhất khu vực Đông Nam Á, với chiều dài bờ biển hơn 3.260 km. Theo Quyết định số 804/QĐ-TTg (2022), mạng lưới cảng biển quốc gia bao gồm 34 cảng biển, được phân loại thành sáu cụm khu vực (từ Quảng Ninh đến Cà Mau) và đa dạng về quy mô, bao gồm: 2 cảng chuyên dùng (cửa ngõ quốc tế chính): Hải Phòng và Bà Rịa – Vũng Tàu; 11 cảng hạng nhất (trung tâm khu vực); 7 cảng loại 2 (đầu mối logistics tỉnh); 14 cảng hạng ba (hỗ trợ thương mại và công nghiệp địa phương).

Sự mở rộng về cơ sở hạ tầng đã song hành với mức tăng trưởng thông lượng hàng hóa mạnh mẽ. Từ năm 2020 đến năm 2024, tổng khối lượng hàng hóa thông qua các cảng biển của Việt Nam đã tăng đều đặn từ 692,3 triệu tấn lên 864,4 triệu tấn, đánh dấu mức tăng trưởng chung khoảng 25% chỉ trong năm năm.

Xu hướng tăng trưởng này củng cố vai trò ngày càng tăng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu và làm nổi bật mối liên kết chặt chẽ giữa việc mở rộng cảng, tăng trưởng công nghiệp và đa dạng hóa xuất khẩu. Điều này cũng làm tăng tính cấp thiết của nỗ lực chiến lược nhằm chuyển đổi sang mô hình cảng thông minh và xanh, nhằm nâng cao hiệu quả, giảm chi phí logistics và củng cố năng lực cạnh tranh hàng hải lâu dài của Việt Nam.

Theo Kế hoạch phát triển cảng biển 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050, Việt Nam đặt mục tiêu xử lý từ 1,14 đến 1,423 tỷ tấn hàng hóa, bao gồm 38 đến 47 triệu TEU vào năm 2030. Để đạt được mục tiêu đầy tham vọng này, các khoản đầu tư đang được chuyển hướng vào các cụm cửa ngõ trọng điểm như Lạch Huyện (phía bắc), Cái Mép - Thị Vải (phía nam) và cảng trung chuyển được đề xuất tại Cần Giờ gần TP.HCM. Các cụm cảng này được định vị là trụ cột chính của mạng lưới cảng thông minh, hiện đại và kết nối.

Ngành cảng biển thông minh của Việt Nam mang lại tiềm năng đầu tư mạnh mẽ được hỗ trợ bởi tăng trưởng thương mại nhanh chóng, vị trí địa lý chiến lược, chính sách tiến bộ và công nghệ tiên tiến. Khi chuỗi cung ứng toàn cầu đa dạng hóa, Việt Nam đã nổi lên như một trung tâm sản xuất lớn, tạo ra nhu cầu bền vững về hậu cần hàng hải hiệu quả.

Từ năm 2025 đến năm 2030, Việt Nam dự kiến sẽ tăng tốc hiện đại hóa các cụm cảng lớn. Các cảng này sẽ áp dụng các hệ thống thông minh được hỗ trợ bởi công nghệ 5G, kết nối cáp quang và Hệ thống Cộng đồng Cảng (Port Community Systems), giúp kết nối các đơn vị vận hành logistics, hải quan và vận tải biển. Đến năm 2030, tất cả các cảng dự kiến sẽ đạt tiêu chuẩn xanh và thông minh, với mục tiêu xử lý tới 1,42 tỷ tấn hàng hóa và gần 47 triệu TEU mỗi năm.

Sau năm 2030, tầm nhìn của Việt Nam là xây dựng một mạng lưới logistics hoàn chỉnh, kết nối cảng biển với nhà máy và vận tải nội địa thông qua trí tuệ nhân tạo (AI) và quản lý dữ liệu thời gian thực. Mặc dù các quốc gia như Singapore và Malaysia đã phát triển hơn, tốc độ tăng trưởng nhanh chóng, cam kết chính sách và đầu tư ngày càng tăng đang đặt Việt Nam vào vị thế thuận lợi để thu hẹp khoảng cách. Đối với các nhà đầu tư, những năm tới mang đến những cơ hội đáng kể trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng, hệ thống số, năng lượng tái tạo và dịch vụ logistics, hỗ trợ quá trình chuyển đổi này hướng tới một mạng lưới hàng hải hiện đại và bền vững.

“ĐẠI BÀNG” CẢNG BIỂN BẮT TRỌN DÒNG TIỀN

Tầm nhìn chiến lược về một hệ thống cảng biển thông minh và bền vững, cùng với sự tăng trưởng thông lượng hàng hóa mạnh mẽ đã tạo ra một nền tảng kinh doanh đầy thuận lợi cho toàn bộ chuỗi giá trị hàng hải. Tuy nhiên, để đánh giá hiệu quả thực tế và lợi nhuận của sự phát triển này, cần phải nhìn vào “sức khỏe” tài chính của các chủ thể trực tiếp tham gia vận hành và khai thác.

Quý 3/2025 là một giai đoạn đặc biệt quan trọng. Với những căng thẳng địa chính trị và biến động giá cước vận tải biển toàn cầu tiếp tục diễn ra, việc phân tích kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp vận tải biển và khai thác cảng tại Việt Nam sẽ cho thấy rõ mức độ hấp thụ tăng trưởng và khả năng tận dụng lợi thế chiến lược từ quy hoạch cảng mới.

Thời điểm này, bức tranh kinh tế vĩ mô tiếp tục hỗ trợ mạnh mẽ cho ngành vận tải biển Việt Nam: Tổng giá trị xuất nhập khẩu duy trì mức tăng 20,1% so với cùng kỳ trong quý 3/2025 (tính đến 15/9), phản ánh xu hướng nhập hàng sớm kéo dài, đặc biệt từ thị trường Mỹ. Sự tăng trưởng này là động lực trực tiếp giúp các doanh nghiệp đầu ngành đạt lợi nhuận bứt phá.

Theo dự báo của Công ty Chứng khoán MBS, Vận tải Xếp dỡ Hải An (mã chứng khoán: HAH) sẽ ghi nhận mức tăng trưởng lợi nhuận đột biến nhờ nhu cầu vận chuyển nội Á và vật liệu xây dựng nội địa tăng mạnh, với tổng sản lượng khai thác quý 3/2025 ước tính tăng 15,6% (trong đó khai thác tàu tăng 25,4%). Kết quả, lợi nhuận sau thuế quý 3/2025 của HAH được dự phóng đạt 405 tỷ đồng, tăng trưởng 103% so với cùng kỳ, và cả năm 2025 đạt 1.413 tỷ đồng, tăng trưởng 117%.

Tương tự, Công ty Cổ phần Gemadept (mã chứng khoán: GMD) cũng được kỳ vọng duy trì đà tăng trưởng mạnh mẽ, với sản lượng qua toàn hệ thống quý 3/2025 ước tính tăng 18,3%, được hỗ trợ bởi tăng trưởng sản lượng tại cảng Nam Đình Vũ và Gemalink cùng việc tăng giá dịch vụ 5% từ tháng 8/2025. Ngoài ra, khoản cổ tức 102 tỷ đồng từ SCS sẽ là nhân tố hỗ trợ, giúp lợi nhuận sau thuế quý 3/2025 của GMD ước đạt 416 tỷ đồng, tăng trưởng 24% so với cùng kỳ.

Đối với Công ty cổ phần Container Việt Nam (mã chứng khoán: VSC) chưa có công bố ước tính lợi nhuận quý 3/2025 nhưng dự phóng lợi nhuận trước thuế cả năm 2025 của VSC được VPBankS nhận định ước đạt 1.225 tỷ đồng, tăng trưởng 124% so với cùng kỳ, cảng Nam Hải Đình Vũ là động lực tăng trưởng mới cho hoạt động kinh doanh cốt lõi của VSC.

Dự phóng sản lượng container thông qua qua cảng Nam Hải Đình Vũ tăng mạnh trong năm 2025-2026 nhờ trở thành cổ đông lớn của HAH. VSC hiện đang sở hữu 15,7% cổ phần, đồng thời tham gia vào hội đồng quản trị của HAH, việc kéo các tuyến dịch vụ của HAH về giúp VSC giải quyết được tình trạng dư thừa công suất cảng, đặc biệt sau thương vụ M&A cảng Nam Hải Đình Vũ năm 2024.

Những số liệu này khẳng định khả năng chuyển hóa lợi thế chiến lược vĩ mô (vị trí cảng và tăng trưởng xuất nhập khẩu) thành hiệu suất tài chính ấn tượng ở cấp độ doanh nghiệp.

Bảo An

Nguồn Thương Gia : https://thuonggiaonline.vn/viet-nam-lap-trinh-he-thong-cang-bien-tro-thanh-cua-ngo-thong-minh-toan-cau-post564261.html