Thế giới và Việt Nam trong kỷ nguyên mới
Trí tuệ nhân tạo (AI), robot thay người, máy tính lượng tử siêu nhanh, gấp hàng triệu lần máy tính hiện đại, tất cả sẽ dần được hội tụ đưa chúng ta và thế giới vào một thời kỳ hoàng kim mới, một thời kỳ mà thế giới thực và thế giới ảo sẽ chỉ là hai mặt của một đồng tiền. Trong vài năm tới, thế giới sẽ thấy nhiều công nghệ mới, nhiều ứng dụng mới ra đời giúp cho cuộc sống đa dạng và phong phú hơn.
Năm 1972, thế giới chứng kiến sự ra đời của máy tính cá nhân, một phát minh vĩ đại đưa thế giới công nghệ lại gần với con người. 20 năm sau, năm 1992, mạng internet ra đời. Năm 2002 thế giới lại chứng kiến sự ra đời của điện thoại thông minh. Toàn bộ thông tin bây giờ nằm trong tầm tay của con người. 30 năm sau ngày ra đời của internet, năm 2022 đã có 6 tỷ người sử dụng internet. Đây là thực sự một bước đại nhảy vọt đưa thế giới vào một kỷ nguyên mới.
Cuối năm 2022, Chat GPT của công ty OpenAI ra đời, gây nên làn sóng truyền thông mạnh mẽ, sửng sốt trên toàn cầu.
Chat GPT một ứng dụng sử dụng AI, có khả năng trả lời các câu hỏi, làm toán, viết luận văn, soạn nhạc hay lập trình, đã nhanh chóng bùng nổ và phá kỷ lục Internet khi chỉ mất 5 ngày để đạt 1 triệu người dùng. Tuy nhiên kỷ lục này bị phá vỡ khi ứng dụng Threads của Instagram đã vượt mốc 100 triệu người đăng ký sự dụng trong 5 ngày. Rồi đây kỷ lục này chắc chắn sẽ bị xô đổ khi các ứng dụng công nghệ mới ra đời.
Nhiều chính phủ các nước tiên tiến như Hoa Kỳ đã công bố nhiều kế hoạch hay quy định về AI nhưng sự phát triển mạnh mẽ và bùng nổ của công nghệ AI đã làm cho các kế hoạch hay hướng dẫn trở nên lỗi thời. Việt Nam cũng đang dần chuyển mình để trở thành một nước có quy mô và ứng dụng công nghệ thông tin hàng đầu khu vực và thế giới.
Thay đổi nhận thức và tư duy để hình thành con người mới
Nhận thức được sự phát triển, ảnh hưởng và thách thức của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ, nhất là trí tuệ nhân tạo và công nghệ số, Tổng Bí thư Tô Lâm trong dịp viếng thăm Hoa Kỳ vào tháng 9/2024 đã thẳng thắng nói về nhu cầu của Việt Nam phải làm mọi thứ để tránh tụt hậu, phải có những thay đổi lớn lao, triệt để, đột phá chưa từng có để Việt Nam có thể hướng tới kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Tổng Bí thư Tô Lâm đã rất đúng khi chỉ ra rằng Đất nước ngày hôm nay cần phải mạnh dạn bước vào kỷ nguyên mới.
Ngay sau khi về nước Tổng Bí thư Tô Lâm đã mạnh dạn tuyên bố Việt Nam đã đặt chân bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam. Theo tôi, kỷ nguyên này sẽ gồm 3 ý tưởng lớn.
Thứ nhất, đối nội, Việt Nam sẽ phải mạnh dạn cải tổ, từ thể chế, cơ cấu đến cách quản lý và điều hành đất nước. Ngay trong những tháng cuối năm 2024, chúng ta đã thấy có nhiều diễn biến trong việc tinh giản bộ máy đảng và Nhà nước, sáp nhập các cơ quan tổ chức ở tất cả các cấp, từ xã, huyện, tỉnh lên đến trung ương. Công cuộc cải tổ này sẽ còn phải tiếp tục trong năm 2025 để bộ máy tinh gọn và hiệu quả hơn. Trong giai đoạn này “Phục vụ” phải là tinh thần, là “slogan” của mọi tổ chức. Phục vụ người dân, phục vụ công cuộc đổi mới, phục vụ sự phát triển của đất nước…
Thứ hai, Việt Nam cần vươn mình ra thế giới, hợp tác nhiều hơn nữa với các nước, các đối tác, bạn bè khắp năm châu, kể cả các cựu thù, theo nguyên tắc tôn trọng chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và quyền tự quyết của nhau. Việt Nam cần mời gọi thêm nhiều nhà đầu tư nhất là trong lĩnh vực đào tạo công nghệ và nguồn nhân lực.
Thứ ba, Việt Nam sẽ phải quan tâm nhiều hơn đến các vấn để kinh tế, doanh nghiệp sản xuất, đầu tư vào công nghệ, nhân tài nhân lực, cơ sở hạ tầng, để tránh tụt hậu trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trong giai đoạn này cần phải đầu tư nhiều cho nguồn nhân lực. Khi công nghệ tiên tiến, trí tuệ nhân tạo ồ ạt đến, sẽ thay đổi bản chất công việc và toàn bộ nhu cầu sử dụng con người. Việc đào tạo lại nguồn nhân tài và nhân lực sẽ phải theo nguyên tắc “con người điều khiển công nghệ và máy móc” để tránh việc “công nghệ và máy móc điều khiển và thay thế con người”.
Tổng Bí thư Tô Lâm đã rất đúng khi chỉ ra rằng đất nước ngày hôm nay cần phải mạnh dạn bước vào kỷ nguyên mới. Năm 1945 khi lập quốc, Việt Nam đã chính thức bước vào một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên của một Việt Nam độc lập. Năm 1975, Việt Nam một lần nữa bước vào một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên của một Việt Nam thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ. Năm 1986, Việt Nam bước thêm một bước vào kỷ nguyên mới khi đất nước “mở cửa” bắt đầu công cuộc công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước. Năm 2024 Việt Nam chứng kiến nhiều thành tựu ngoại giao và kinh tế việc đặt nền móng cho việc xây dựng một Việt Nam hùng cường và một đất nước hạnh phúc. Việt Nam hôm nay đã đặt chân bước vào một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Tôi còn nhớ cha mẹ đã nói với tôi rằng, đất nước khi tôi mới sinh ra, hạnh phúc đơn giản chỉ là con của mẹ có một thìa cơm. Việt Nam đã khởi đầu bằng một kỷ nguyên đầy biến động, đau thương như thế đó. Đến khi tôi lớn lên, cha mẹ lại nói với tôi rằng, gia đình hạnh phúc khi con có một bát cơm. Năm tôi bắt đầu lớn, khi đất nước còn nghèo, cha mẹ chỉ mong tôi được đi học hết tiểu học. Tôi mong rằng sau mỗi một kỷ nguyên mới, Việt Nam sẽ tiến gần hơn đến niềm hạnh phúc đúng nghĩa, theo khẩu hiệu chúng ta đã từng nghe: “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.”
Khi nhìn lại kinh nghiệm và sự phát triển thần kỳ của Nhật Bản bắt đầu từ thời “đổi mới” của Thiên Hoàng Minh Trị hay “kỳ tích sông Hàn” của Hàn Quốc ngay sau cuộc đình chiến năm 1953, chúng ta có thể tin tưởng rằng, với kỷ nguyên mới mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã mạnh dạn phát động và lãnh đạo, Việt Nam sẽ là một đất nước hùng cường, có thể sớm sánh vai cùng các nước tiền tiến khắp năm châu.
(*) Tham gia giảng dạy Cao học Quản trị Kinh doanh tại Đại học Tổng hợp Hawaii, Đại học California Miramar
Sau mỗi một kỷ nguyên mới, Việt Nam sẽ tiến gần hơn đến niềm hạnh phúc đúng nghĩa, theo khẩu hiệu chúng ta đã từng nghe: “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
GS. Hà Tôn Vinh (*)