Việt Nam tận dụng ưu đãi của Hiệp định CPTPP để thúc đẩy kinh tế

4 giờ trướcBài gốc

Cá tra là mặt hàng xuất khẩu quan trọng của Việt Nam sang Mexico

Động lực giúp nâng giá trị xuất khẩu hàng Việt Nam

Theo số liệu từ Hải quan Việt Nam, năm 2024, kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và các nước thành viên CPTPP đạt 102,1 tỷ USD, tăng 6,8% so với năm 2023. Trong đó, Việt Nam xuất siêu 9,4 tỷ USD, tăng gấp đôi so với mức 4,7 tỷ USD của năm trước. Số liệu từ Bộ Công Thương cũng cho thấy, 5 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường CPTPP đạt gần 27,2 tỷ USD, tăng 22,6%, chiếm 15,1% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước.

CPTPP là một hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, chất lượng cao và toàn diện giữa các quốc gia ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Được ký kết chính thức vào tháng 3-2018 tại Santiago, Chile, CPTPP bao gồm 12 nước thành viên là Australia, Anh, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore và Việt Nam, với dân số hơn 500 triệu người và chiếm 15% tổng GDP thế giới. Mục tiêu ra đời của CPTPP là tăng cường hợp tác kinh tế, xóa bỏ các loại thuế quan và rào cản thương mại đối với hàng hóa, dịch vụ, nhằm thúc đẩy thương mại và đầu tư giữa các nước thành viên. Hiệp định này thiết lập các quy tắc và tiêu chuẩn chung về nhiều lĩnh vực như thương mại hàng hóa, dịch vụ, đầu tư, sở hữu trí tuệ, lao động, môi trường và mua sắm công.

Sau 6 năm thực thi kể từ khi CPTPP chính thức có hiệu lực với Việt Nam từ ngày 14-1-2019, CPTPP được đánh giá là một trong những hiệp định mang lại hiệu quả cao cho hàng xuất khẩu của Việt Nam. CPTPP đã giúp doanh nghiệp Việt Nam mở rộng mạng lưới khách hàng và tiếp cận các thị trường có tiêu chuẩn cao. Trong khi đó, các doanh nghiệp Việt Nam ngày càng chủ động đáp ứng quy tắc xuất xứ và tận dụng tốt hơn cơ hội từ CPTPP, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị phần. Nhiều ngành hàng, lĩnh vực xuất khẩu của Việt Nam vào các thị trường trong khối CPTPP đã có mức tăng trưởng ngoạn mục, năm sau cao hơn năm trước. Nhiều nhóm hàng có tỷ lệ sử dụng giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) ưu đãi CPTPP khá cao. Một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như điện thoại, hàng điện tử, thủy sản, đồ gỗ… đã dần dần khẳng định được chỗ đứng tại thị trường các nước CPTPP.

Đặc biệt, doanh nghiệp Việt Nam đã tận dụng hiệu quả ưu đãi từ CPTPP tại các thị trường khu vực châu Mỹ như Canada, Mexico và Peru. Đây là những nước đầu tiên sử dụng CPTPP trong quan hệ thương mại với nước ta từ khi Hiệp định có hiệu lực. Báo cáo của Bộ Công Thương cho thấy kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam đã tăng hơn 56% tại các thị trường này. Ví dụ như tại Canada, thị phần của Việt Nam đã tăng từ 7-8% giai đoạn trước lên 10% như hiện nay. Trong đó, mặt hàng tôm tăng thị phần từ 18% lên 35%, đứng số 1 tại Canada. Mexico thì là một trong ba thị trường xuất khẩu lớn nhất với mặt hàng cá tra của Việt Nam.

Kết quả này là nhờ tỷ lệ hàng xuất khẩu được cấp giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) để hưởng ưu đãi thuế quan từ CPTPP, tăng đáng kể. Nếu như năm 2019, năm đầu tiên CPTPP có hiệu lực, mới có khoảng 0,7 tỷ USD hàng hóa Việt Nam được cấp C/O, tương đương 2% kim ngạch, thì đến năm 2024, con số này đã đạt 5 tỷ USD, chiếm 8,8%”. Tỷ lệ hàng xuất khẩu có C/O ưu đãi sang Mexico tăng từ 7% năm 2015 lên 47% năm 2024, trong đó thủy sản đạt gần 80% và da giày cũng đạt hơn 80%. Tại Canada, các mặt hàng vali, túi xách, mây tre đan, thảm cói có tỷ lệ C/O ưu đãi đạt 42-45%, trong khi thủy sản đạt xấp xỉ 80%.

Đổi mới mô hình sản xuất, tận dụng ưu đãi CPTPP

Theo báo cáo về cơ hội thúc đẩy xuất khẩu sang thị trường các nước CPTPP của Bộ Công Thương, tổng kim ngạch nhập khẩu của các nước đối tác trong CPTPP là gần 2.500 tỷ USD. Dự báo thời gian tới, nhu cầu nhập khẩu tại các thị trường lớn như Australia, Nhật Bản, Singapore và Canada với hàng hóa Việt Nam tiếp tục duy trì ở mức cao. Thêm vào đó, hiện có thêm 6 nền kinh tế nữa đang xin gia nhập CPTPP là Trung Quốc, Đài Loan - Trung Quốc, Costa Rica, Ecuador, Uruguay và Ukraine. Việc có thêm nhiều nền kinh tế, trong đó có nền kinh tế lớn như Trung Quốc, chắc chắn sẽ tạo ra thêm những động lực mới cho các doanh nghiệp, cho các nhà đầu tư quan tâm hơn đến các thành viên CPTPP, đặc biệt là Việt Nam.

Tuy nhiên, hiện Việt Nam mới xuất khẩu sang các thành viên CPTPP khoảng 42 tỷ USD, chiếm khoảng 1,7% tổng giá trị. Dư địa để hàng Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào các thị trường CPTPP, nhất là khu vực châu Mỹ như Canada, Mexico và Peru, còn vô cùng lớn. CPTPP đem lại cơ hội xuất khẩu hàng hóa bởi thị trường được mở rộng nhưng đây là FTA thế hệ mới, tiêu chuẩn cao, đòi hỏi nỗ lực không ngừng của doanh nghiệp Việt trong việc đáp ứng các yêu cầu của thị trường.

Một khó khăn nữa với doanh nghiệp Việt Nam là khoảng cách địa lý giữa hai thị trường xa xôi, chênh lệch múi giờ gây khó khăn trong liên hệ. Khoảng cách quá xa đã dẫn đến chi phí vận tải tăng lên rất nhiều lần, trong khi các khu vực thị trường châu Mỹ, đặc biệt Canada và Mexico tiêu chuẩn chất lượng rất khắt khe, tiêu chuẩn bảo vệ người tiêu dùng cũng rất chặt chẽ. Khó nữa là nhận thức của doanh nghiệp nhập khẩu đối tác khu vực thị trường CPTPP về chất lượng hàng Việt. Nhiều sản phẩm của Việt Nam không có thương hiệu và giá trị gia tăng, ít được quan tâm nên thay vì nhập khẩu sản phẩm của Việt Nam, các thị trường CPTPP sẽ nhập khẩu từ Thái Lan, Trung Quốc và các nước khác trong khu vực ASEAN…

Ngoài ra, hàng hóa Việt phải đối mặt với những thách thức mới tại thị trường CPTPP khi nhiều nước ban hành chính sách thương mại đối ứng dưới tác động từ chính sách thương mại mới của Mỹ. Điều này có thể làm dịch chuyển dòng chảy xuất nhập khẩu. Đồng thời, cạnh tranh gia tăng khi các đối thủ đẩy mạnh khai thác CPTPP hoặc tham gia FTA mới nhằm đa dạng hóa chuỗi cung ứng, tạo áp lực lên doanh nghiệp Việt Nam.

Để biến CPTPP thành đòn bẩy chiến lược, các doanh nghiệp Việt cần đổi mới mô hình sản xuất, tận dụng triệt để ưu đãi CPTPP. Việc tham gia sâu vào chuỗi giá trị khu vực, liên kết với nhà cung cấp nội địa và nâng cao năng lực quản trị là con đường then chốt để gia tăng sức cạnh tranh. Ngoài ra, CPTPP đặt ra yêu cầu về chứng nhận xuất xứ, giúp các doanh nghiệp nâng cao chất lượng sản xuất từ nguyên liệu đầu vào. Các doanh nghiệp không nên coi yêu cầu xuất xứ là rào cản mà là chuẩn mực cần hướng tới. Đó cũng là động lực giúp doanh nghiệp nâng cấp năng lực, tiếp cận quy định quốc tế.

Các doanh nghiệp Việt Nam cũng cần tái cấu trúc sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh và hướng tới sự phát triển bền vững trong chuỗi giá trị toàn cầu. Xanh hóa là điều kiện để doanh nghiệp Việt Nam làm chủ cuộc chơi trong CPTPP và đây chắc chắn không phải chỉ là đòi hỏi từ thị trường CPTPP mà của tất cả các thị trường xuất khẩu của Việt Nam. Tăng cường xúc tiến thương mại, tăng chất lượng sản phẩm và tổ chức các chiến dịch quảng cáo, marketing… cũng là những yêu cầu cấp thiết để khai thác thị trường CPTPP.

Hoàng Sơn

Nguồn ANTĐ : https://anninhthudo.vn/viet-nam-tan-dung-uu-dai-cua-hiep-dinh-cptpp-de-thuc-day-kinh-te-post629329.antd