Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa ban hành Công văn số 5695/BGDĐT-GDĐH gửi tới các cơ sở giáo dục đại học nhằm triển khai thực hiện Đề án đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao giai đoạn 2025 - 2035, định hướng đến năm 2045, theo Quyết định số 1002/QĐ-TTg ngày 24/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ.
Bộ khuyến khích áp dụng các mô hình giáo dục hội tụ, chú trọng phát triển năng lực thực tiễn và tiếp cận liên ngành, đặc biệt là ở bậc đào tạo sau đại học trong các lĩnh vực công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và công nghệ sinh học.
Theo đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo đề nghị các cơ sở giáo dục đại học xây dựng kế hoạch thực hiện cụ thể, phù hợp với mục tiêu, định hướng phát triển, năng lực đào tạo và nghiên cứu của từng cơ sở để triển khai hiệu quả Đề án này.
Một trong những nội dung trọng tâm là đổi mới chương trình đào tạo các ngành khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM), bảo đảm đáp ứng chuẩn chương trình, yêu cầu thực tiễn và tiếp cận các chuẩn mực quốc tế.
Bộ khuyến khích áp dụng các mô hình giáo dục hội tụ, chú trọng phát triển năng lực thực tiễn và tiếp cận liên ngành, đặc biệt là ở bậc đào tạo sau đại học trong các lĩnh vực công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và công nghệ sinh học.
Cùng với đó, các phương thức tổ chức đào tạo các ngành STEM cần được đổi mới và đa dạng hóa. Việc ứng dụng đào tạo số, trí tuệ nhân tạo và phát triển mô hình giáo dục mở gắn kết với doanh nghiệp, viện nghiên cứu là hướng đi được khuyến khích nhằm hình thành hệ sinh thái đào tạo hiện đại như hệ trí tuệ nhân tạo và không gian ảo phục vụ học tập.
Đồng thời, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng nhấn mạnh việc tăng cường phát triển các chương trình đào tạo chất lượng cao trong lĩnh vực STEM thông qua hợp tác với các cơ sở giáo dục đại học uy tín trên thế giới, đặc biệt ở trình độ sau đại học, triển khai theo các mô hình liên kết đào tạo quốc tế.
Về phương pháp đào tạo, Bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu các cơ sở giáo dục đại học căn cứ vào năng lực và thế mạnh của mình để xây dựng kế hoạch tổ chức tuyển sinh và đào tạo các chương trình kỹ sư, thạc sĩ tài năng từ năm 2025 đến năm 2035.
Các chương trình này cần mời giảng viên giỏi tham gia giảng dạy, áp dụng các phương pháp đào tạo hiện đại và công nghệ tiên tiến, bảo đảm mục tiêu đào tạo theo từng giai đoạn. Bộ cũng yêu cầu thống nhất phương thức tuyển sinh đối với tất cả các chương trình đào tạo kỹ sư, thạc sĩ tài năng; áp dụng phương thức xét tuyển riêng đối với đào tạo tiến sĩ theo từng ngành, nhóm ngành; đồng thời xây dựng quy chế phối hợp trong tổ chức đào tạo, mời các chuyên gia giàu kinh nghiệm tham gia hướng dẫn và hỗ trợ người học.
Bên cạnh đó, các cơ sở đào tạo cần áp dụng triệt để các phương pháp giáo dục hiện đại, công nghệ giáo dục tiên tiến, phù hợp với đối tượng sinh viên, học viên tài năng, tăng cường trải nghiệm thực tế.
Quá trình đào tạo phải được gắn kết chặt chẽ với nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo. Việc hình thành và phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh, đặc biệt là các nhóm nghiên cứu liên ngành, liên trường, sẽ là một trong những mục tiêu trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng đào tạo và khả năng ứng dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn.
Để bảo đảm chất lượng và tính bền vững của nguồn nhân lực STEM, Bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu các cơ sở giáo dục đào tạo phải gắn kết chặt chẽ công tác đào tạo với việc thu hút, trọng dụng đội ngũ có trình độ tiến sĩ trong các ngành STEM, đặc biệt là những người đang làm việc ở nước ngoài.
Việc xét tuyển, cử giảng viên đi học tiến sĩ tại các cơ sở giáo dục đại học có uy tín trên thế giới cần được ưu tiên. Đồng thời, cần giao nhiệm vụ nghiên cứu khoa học trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược cho giảng viên đang tham gia các chương trình đào tạo kỹ sư, thạc sĩ tài năng cũng như nghiên cứu sinh trong các ngành khoa học cơ bản và kỹ thuật then chốt.
Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng khuyến khích hợp tác đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ các ngành STEM gắn với nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, theo cơ chế đặt hàng dựa trên kết quả đầu ra, giữa cơ sở giáo dục đại học và doanh nghiệp.
Việc xây dựng và triển khai chính sách thu hút, đồng thời duy trì ổn định đội ngũ giảng viên giỏi, đặc biệt là giảng viên trẻ có tiềm năng, cần đi kèm với các chính sách hỗ trợ dài hạn về điều kiện làm việc, sinh hoạt và nghiên cứu.
Song song với phát triển nhân lực, cơ sở vật chất phục vụ đào tạo và nghiên cứu cũng được chú trọng. Các cơ sở giáo dục đại học cần ưu tiên đầu tư nâng cấp hệ thống phòng thí nghiệm, thiết bị công nghệ và học liệu phục vụ đào tạo trong lĩnh vực công nghệ cao.
Việc tăng cường hợp tác giữa các cơ sở giáo dục đại học và huy động sự hỗ trợ từ phía doanh nghiệp thông qua tài trợ kinh phí, học bổng cho sinh viên nhằm tạo điều kiện thực hành, thực tập tại doanh nghiệp là một trong những hướng đi quan trọng.
Bên cạnh đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đề nghị các trường đại học tích cực xây dựng và mở rộng quan hệ quốc tế với các cơ sở giáo dục đại học, tổ chức nghiên cứu và tập đoàn công nghệ lớn tại các quốc gia, nền kinh tế phát triển về khoa học và công nghệ. Việc hợp tác này không chỉ nhằm trao đổi kinh nghiệm mà còn phục vụ mục tiêu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao gắn với nghiên cứu và phát triển công nghệ cao.
Các trung tâm đào tạo và nghiên cứu xuất sắc trong các lĩnh vực công nghệ cao và công nghệ chiến lược cần được xây dựng theo mô hình hợp tác công - tư, với sự tham gia của các tập đoàn công nghệ, doanh nghiệp sử dụng nhân lực và các công ty cung cấp dịch vụ đào tạo công nghệ chuyên sâu.
Trước đó, ngày 24/5/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1002/QĐ-TTg phê duyệt Đề án đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao giai đoạn 2025 -2035, định hướng đến năm 2045.
Đề án đặt mục tiêu chuẩn bị nguồn nhân lực STEM có trình độ chuyên môn, kỹ thuật cao đáp ứng nhu cầu mở rộng đầu tư phát triển các lĩnh vực công nghệ cao, trọng tâm là đội ngũ nhân lực tài năng có khả năng tham gia sâu vào công đoạn nghiên cứu và phát triển công nghệ chiến lược, công nghệ cao được ưu tiên.
Qua đó, Việt Nam hướng tới xây dựng lợi thế cạnh tranh quốc gia trong thu hút đầu tư từ các tập đoàn công nghệ lớn trên thế giới, đồng thời góp phần chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế và phát triển bền vững đất nước trong kỷ nguyên mới dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh.
D.Ngân