Chủ động phòng chống dịch bệnh Chikungunya, sốt xuất huyết
Theo Bộ Y tế, hiện nay, bệnh Chikungunya đã được ghi nhận ở hơn 60 quốc gia trên thế giới. Riêng tại Đông Nam Á, giai đoạn 2005–2007, nhiều đợt dịch lớn bùng phát tại Indonesia, Malaysia, Singapore và Thái Lan với hàng trăm nghìn ca mắc. Từ 2008–2011, bệnh tiếp tục lan rộng tới Myanmar, Philippines… Tác nhân gây bệnh là virus Chikungunya (CHIKV), thuộc họ Togaviridae, giống Alphavirus. Virus tồn tại tự nhiên ở các loài linh trưởng (khỉ) và một số động vật có vú khác, nhưng nguồn lây trực tiếp cho người chủ yếu là muỗi vằn Aedes aegypti và Aedes albopictus – cũng chính là thủ phạm truyền bệnh sốt xuất huyết. Khi muỗi đốt người hoặc động vật nhiễm bệnh, virus sẽ theo tuyến nước bọt của muỗi xâm nhập vào máu người lành.
Sau khi bị muỗi đốt, bệnh thường ủ từ 3–7 ngày (có thể ngắn 1 ngày hoặc dài tới 12 ngày), người bệnh có thể lây truyền virus cho muỗi từ 1 ngày trước khi khởi sốt và kéo dài trong khoảng 6 ngày đầu của bệnh.
Bác sĩ Nguyễn Nguyên Huyền - Giám đốc Trung tâm phòng chống dịch, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới T.Ư cho biết, triệu chứng của bệnh Chikungunya khá giống sốt xuất huyết và một số bệnh do virus khác, dễ khiến người bệnh chủ quan hoặc nhầm lẫn. Đặc trưng nhất là sốt cao đột ngột (thường trên 39°C) kèm theo đau khớp dữ dội, đau cơ, đau đầu, buồn nôn, phát ban, đôi khi sưng quanh khớp. Cơn đau khớp có thể kéo dài nhiều tuần, thậm chí hàng tháng, làm bệnh nhân khó di chuyển, phải khom lưng khi đi lại.
Người dân phường Phú Diễn (Hà Nội) tổng vệ sinh môi trường, phòng chống dịch bệnh.
Bộ Y tế cho biết, đến thời điểm hiện tại, Việt Nam chưa ghi nhận ca bệnh lây truyền trong cộng đồng. Tuy nhiên, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế Võ Hải Sơn đánh giá, nguy cơ virus xâm nhập và gây dịch rất cao. Do muỗi Aedes (véc tơ truyền bệnh) đang vào thời kỳ cao điểm có mật độ muỗi cao tại nhiều địa phương và thời điểm mùa Hè nhiều khách du lịch đi và đến Việt Nam, nên tiềm ẩn nhiều nguy cơ bệnh Chikungunya xâm nhập vào Việt Nam và lây lan nhanh trong cộng đồng dân cư.
Để chủ động kiểm soát, phòng chống dịch, Bộ Y tế đã yêu cầu UBND các tỉnh, TP đề nghị triển khai tăng cường giám sát dịch ngay tại cửa khẩu, các cơ sở y tế và cộng đồng, phát hiện sớm ca bệnh nghi ngờ, đặc biệt tại những khu vực có người trở về từ vùng có dịch.
Người dân không hoang mang, không chủ quan
bác sĩ Nguyễn Nguyên Huyền - Giám đốc Trung tâm phòng chống dịch, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới T.Ư khám, tư vấn cho bệnh nhân.
Liên quan đến dịch bệnh này, PGS.TS.Trần Đắc Phu - Cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng sự kiện y tế công cộng, Bộ Y tế cho biết, bệnh Chikungunya có mức độ nguy hiểm thấp hơn sốt xuất huyết, phần lớn người bệnh có thể điều trị tại nhà và thường hồi phục sau vài ngày.
Tuy nhiên, những người cao tuổi, người có bệnh nền hoặc trẻ sơ sinh nhiễm bệnh từ mẹ vẫn cần được theo dõi chặt chẽ do có nguy cơ diễn biến nặng hơn. Các triệu chứng thường xuất hiện từ 4 đến 8 ngày sau khi bị muỗi nhiễm bệnh đốt, dao động trong khoảng từ 2 đến 12 ngày. Người bệnh thường sốt cao đột ngột trên 38,5 độ C kèm theo đau khớp hoặc viêm khớp nặng, biểu hiện đặc trưng nhất của bệnh.
Ngoài ra, các triệu chứng phổ biến khác bao gồm phát ban, cứng khớp, đau đầu, mệt mỏi. Đau khớp có thể kéo dài nhiều ngày hoặc thậm chí lâu hơn, gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Phần lớn các triệu chứng tự khỏi trong vòng 2 đến 7 ngày và sau khi khỏi, người bệnh có khả năng miễn dịch suốt đời với virus này.
Hiện tại, chưa có thuốc kháng virus đặc hiệu điều trị Chikungunya. Việc điều trị chủ yếu tập trung vào giảm triệu chứng như dùng thuốc hạ sốt, giảm đau, uống nhiều nước và nghỉ ngơi. Các trường hợp nhẹ có thể được theo dõi và chăm sóc tại nhà, trong khi những trường hợp nghi ngờ hoặc có yếu tố nguy cơ cần đến cơ sở y tế để phân biệt với các bệnh khác như sốt xuất huyết.
“Hiện Việt Nam chưa cần áp dụng các biện pháp kiểm dịch "khắt khe" hay cấm đi lại ở biên giới. Thay vào đó, ngành y tế cần tăng cường giám sát ca bệnh, nhất là người trở về từ vùng dịch có biểu hiện sốt, phát ban. Các cơ sở y tế phải xét nghiệm để phân biệt Chikungunya với sốt xuất huyết, tránh bỏ sót ca bệnh nặng. Bên cạnh đó, người dân chỉ cần đi xét nghiệm khi có triệu chứng nghi ngờ hoặc mới từ vùng dịch trở về. Nếu mắc Chikungunya, người dân chủ yếu điều trị tại nhà, còn sốt xuất huyết cần điều trị đúng phác đồ để tránh biến chứng nguy hiểm"- PGS.TS Trần Đắc Phu lưu ý.
Các chuyên gia y tế lưu ý, người dân cần bình tĩnh, vì Chikungunya không có diễn tiến nặng như Ebola và không lây trực tiếp từ người sang người. Bệnh lây qua muỗi vằn, đa số trường hợp sẽ tự khỏi. Điều quan trọng là mỗi người dân cần chủ động tham gia diệt lăng quăng, diệt muỗi và phòng tránh muỗi chích để phòng cả Chikungunya và các bệnh do muỗi truyền khác.
Việc lâu không có ca bệnh Chikungunya có thể do nhiều trường hợp bệnh nhẹ chỉ được chẩn đoán là sốt siêu vi rồi tự khỏi. Thời gian gần đây, nước ta chưa ghi nhận hiện tượng phát ban và đau khớp ở mức báo động. Trong tương lai, bệnh có thể xuất hiện như Zika, nhưng sẽ không gây gánh nặng lớn cho hệ thống y tế vì đa số ca bệnh đều tự khỏi và chúng ta có thể phòng ngừa bằng các biện pháp diệt muỗi, diệt lăng quăng hiệu quả.
Bác sĩ Trương Hữu Khanh - Phó Chủ tịch Liên chi hội truyền nhiễm TP Hồ Chí Minh
THANH BÌNH