Diễn đàn Thị trường tài sản số tại Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia cơ sở Hòa Lạc. Ảnh: Hà Anh/Mekong ASEAN.
Phát biểu tại Diễn đàn Thị trường tài sản số "Từ xu hướng tới bứt phá" do Bộ Tài chính, Bộ Khoa học và Công nghệ, UBCKNN và Hiệp hội Blockchain và tài sản số Việt Nam phối hợp tổ ngày 2/10 tại Hòa Lạc., ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) nhận định, kinh tế số toàn cầu đang chứng kiến sự chuyển dịch mạnh mẽ, trong đó tài sản mã hóa nổi lên với tốc độ tăng trưởng nhanh chưa từng có.
Ông Huy dẫn số liệu từ Chainalysis cho thấy giá trị giao dịch trên mạng lưới blockchain tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương (APAC) đã tăng từ 81 tỷ USD/tháng vào tháng 7/2022 lên 244 tỷ USD vào cuối năm 2024, gấp 3 lần chỉ trong 30 tháng, đưa APAC trở thành thị trường phát triển nhanh nhất toàn cầu trong lĩnh vực này.
Trong đó, ông Huy cho biết, Việt Nam hiện đứng thứ ba trong khu vực APAC với giá trị giao dịch tài sản mã hóa vượt 220 tỷ USD trong giai đoạn tháng 7/2024 đến tháng 6/2025, tăng 55% so với cùng kỳ năm trước đó. Mức tăng trưởng này phản ánh rõ nhu cầu lớn trong chuyển tiền, tiết kiệm và ứng dụng trong các dịch vụ số.
Thách thức quản lý và kiểm soát rủi ro
Tuy nhiên, Giám đốc NIC lưu ý, phần lớn hoạt động giao dịch tài sản mã hóa vẫn diễn ra trên các sàn quốc tế, gây thất thu thuế và ảnh hưởng đến công tác phòng chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố, cũng như tội phạm công nghệ cao. Thực trạng này đặt ra cầu xây dựng thị trường trong nước minh bạch, có kiểm soát và bảo vệ quyền lợi các bên liên quan.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Thành Chung, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) cho rằng, dù thị trường sôi động khi Việt Nam hiện có hơn 20 triệu người sở hữu tài sản mã hóa, đứng thứ năm thế giới, nhưng hầu hết giao dịch đang được thực hiện trên các sàn quốc tế như Binance, Bybit hay các nền tảng đặt trụ sở tại Singapore, Hàn Quốc. Điều này hình thành một thị trường phi chính thức có quy mô lớn, tiềm ẩn nhiều rủi ro về an ninh tài chính, bảo vệ nhà đầu tư và nguy cơ thất thoát nguồn thu thuế quốc gia.
“Mỗi ngày, lượng tiền giao dịch liên quan đến tài sản mã hóa lên tới hàng nghìn tỷ đồng nhưng không đi qua hệ thống tổ chức tín dụng trong nước. Việc nhiều nhà đầu tư trong nước tham gia mua bán trên các sàn quốc tế khiến lượng tiền đáng kể thoát khỏi vòng kiểm soát. Hơn nữa, không ít cá nhân, tổ chức thu lợi nhuận cao nhưng không kê khai, không nộp thuế, gây thất thu cho ngân sách Nhà nước,” ông Chung nói.
Bên cạnh đó, tình trạng cho thuê hoặc sử dụng tài khoản ngân hàng không chính chủ để giao dịch đang gia tăng. Các hoạt động trao đổi “chợ đen” cũng nở rộ, cả trên mạng xã hội lẫn ngoài đời thực. Đồng thời, vấn đề bảo vệ dữ liệu cá nhân cũng đáng lo ngại khi nhiều sàn giao dịch quốc tế chưa tuân thủ các quy định về an toàn dữ liệu.
Thống kê cho thấy, trong 5 năm qua, gần 20.000 vụ án liên quan đến tài sản mã hóa đã bị phát hiện với thiệt hại hơn 12.000 tỷ đồng. Riêng năm 2024, con số này vượt 4.200 tỷ đồng. Phần lớn số tiền chiếm đoạt được nhanh chóng chuyển đổi thành tài sản mã hóa trên các sàn quốc tế, gây khó khăn lớn cho công tác điều tra.
Sớm hoàn thiện khung pháp lý và thí điểm token hóa
Để kiểm soát và đảm bảo an toàn cho thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam, ông Chung kiến nghị thời gian tới cần tập trung triển khai một số nội dung trọng tâm.
Trước hết, hệ thống thông tin của các tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hóa phải đáp ứng tiêu chuẩn cấp độ 4 về an toàn thông tin trước khi được phép vận hành. Bộ Công an sẽ chủ trì thẩm định mức độ bảo mật, an ninh của các đơn vị này, đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật về an toàn hệ thống thông tin, cũng như tăng cường công tác phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn và xử lý các vi phạm liên quan.
Đồng thời, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao sẽ phối hợp với Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan nghiên cứu, xây dựng các quy định về xử lý vi phạm hình sự, cơ chế thu hồi tài sản mã hóa trái phép cũng như biện pháp pháp lý để khắc phục hậu quả.
“Việc nhanh chóng nghiên cứu và hoàn thiện hành lang pháp lý cho thị trường tài sản mã hóa được xem là nhiệm vụ cấp thiết,” ông Chung nói.
Cuối cùng là sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý Nhà nước, đặc biệt là giữa Bộ Công an với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Ngân hàng Nhà nước và Bộ Khoa học và Công nghệ. Sự phối hợp này phải xuyên suốt từ khâu cấp phép đến quá trình giám sát thí điểm, để phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm trong hoạt động giao dịch tài sản mã hóa.
Tại sự kiện, ông Chung cũng khuyến nghị các cá nhân đang sở hữu tài sản mã hóa nên chờ đợi các tổ chức thí điểm được cấp phép hoạt động trong nước để chuyển tài sản về giao dịch. Việc này không chỉ bảo đảm quyền lợi người dùng khi phát sinh tranh chấp, mà còn góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm công nghệ cao, rửa tiền và tài trợ khủng bố.
"Token hóa" là quá trình chuyển đổi các tài sản thật trong đời sống như bất động sản, tín dụng, hóa đơn thương mại thành các token kỹ thuật số trên blockchain. Những token này có thể giao dịch, định giá và phân phối một cách linh hoạt.
Đóng góp thêm giải pháp, ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và tài sản số Việt Nam (VBA) cho rằng, để quản lý và phát triển thị trường tài sản mã hóa một cách bền vững, Việt Nam cần sớm triển khai thí điểm việc token hóa với những loại tài sản an toàn và minh bạch như trái phiếu Chính phủ, quỹ thị trường tiền tệ hay tín phiếu kho bạc.
“Cách làm này vừa phù hợp với tinh thần Nghị quyết 05, vừa tạo cơ sở cho việc chuẩn hóa các tiêu chuẩn liên quan đến tài sản số gắn với RWA (tài sản thế giới thực),” lãnh đạo VBA nói.
Song song với đó, việc đẩy mạnh hợp tác quốc tế cũng cần được chú trọng. Theo ông Trung, Việt Nam cần chủ động kết nối với các định chế tài chính toàn cầu như HSBC hay JPMorgan để tham khảo chuẩn mực, học hỏi thông lệ quốc tế, đồng thời mở rộng cánh cửa thu hút dòng vốn ngoại vào thị trường trong nước.
Hà Anh