Khi trò chuyện với một lãnh đạo cao cấp trong ngành quản lý báo chí cách đây mấy năm, tôi đặt vấn đề: thay vì chỉ xử phạt hành chính, tại sao chúng ta không cổ vũ việc các tổ chức, cá nhân bị bôi nhọ kiện thẳng ra tòa? Một bản án dân sự, thậm chí mức bồi thường đủ lớn để kẻ tung tin giả “sạt nghiệp”, sẽ là biện pháp răn đe hiệu quả và văn minh hơn nhiều. Khi ấy, ý kiến này chưa được đồng tình.
Thực tế, trong nhiều năm, khi mạng xã hội lan tràn tin giả, chúng ta đã quen với cảnh: cơ quan quản lý xử phạt hành chính mấy triệu đồng, người tung tin gỡ bài, xin lỗi cho có, rồi mọi chuyện rơi vào quên lãng. Đó là sự dễ dãi khiến tin giả sinh sôi.
Cá nhân tôi đã từng bị tung tin giả nên tôi hiểu cảm giác bất lực và áp lực nặng nề đến thế nào mà không làm gì được.
Bởi vậy, tôi ủng hộ việc Vingroup chọn một con đường khác: khởi kiện dân sự, trình báo cơ quan chức năng và gửi công văn đến các đại sứ quán liên quan.
Đây không chỉ là câu chuyện bảo vệ quyền lợi của một tập đoàn, mà còn là tín hiệu văn minh cho một xã hội thượng tôn pháp luật.
Hành động pháp lý của Vingroup cũng phản chiếu nỗ lực rộng lớn hơn của Nhà nước trong cuộc chiến chống tin giả. Ảnh: Thạch Thảo
Từ tin đồn thất thiệt đến hành động pháp lý
Theo công bố, 68 tổ chức và cá nhân bị kiện là chủ tài khoản trên TikTok, Facebook, Youtube… đã đăng tải và chia sẻ thông tin sai sự thật về Vingroup, từ tài chính, chất lượng sản phẩm, vấn đề pháp lý cho đến chuyện bịa đặt liên quan đến lãnh đạo.
Một tin giả gây chấn động là cáo buộc Vingroup sắp “phá sản” vì gánh nợ 800.000 tỷ đồng. Thực tế, báo cáo tài chính hợp nhất cho thấy tổng nợ vay chỉ khoảng 283.000 tỷ đồng, hệ số nợ vay/vốn chủ sở hữu là 1,8 lần – một mức an toàn theo thông lệ quốc tế. So với nhiều tập đoàn bất động sản và công nghiệp lớn trên thế giới, đây vẫn là tỷ lệ lành mạnh.
Không dừng lại ở con số, các đối tượng còn quy chụp rằng ô tô, xe máy điện VinFast là “hàng Trung Quốc đội lốt Việt Nam” – điều phi lý nếu nhìn vào chuỗi sản xuất mà VinFast đang kiểm soát, với tỷ lệ nội địa hóa hiện đạt 60% và mục tiêu 80% trong tương lai gần. Thậm chí, có tài khoản còn bịa đặt thông tin về cán bộ lãnh đạo Vingroup, đặc biệt là Chủ tịch tập đoàn Phạm Nhật Vượng hay chuyện người lao động của Vingroup “nghỉ việc hàng loạt”. Đó không còn là ý kiến cá nhân, mà là sự xuyên tạc có chủ ý nhằm hạ thấp uy tín và nhân phẩm.
Luật An ninh mạng 2018, Bộ luật Hình sự 2015 và các quy định dân sự đều khẳng định rõ: phát tán thông tin sai sự thật, xâm phạm danh dự, quyền lợi tổ chức, cá nhân là hành vi trái pháp luật. Trên thế giới, nhiều quốc gia xử lý rất nghiêm: từ án tù, bồi thường hàng triệu USD cho đến cấm vĩnh viễn tài khoản vi phạm trên mạng xã hội.
Vậy tại sao ở Việt Nam, phần lớn vụ việc vẫn dừng ở mức phạt hành chính nhẹ tênh? Nếu doanh nghiệp cứ im lặng, nếu xã hội mặc nhiên chấp nhận tin giả như gia vị của đời sống số, thì hệ quả sẽ là sự xói mòn lòng tin, môi trường đầu tư bị tổn hại, và nghiêm trọng hơn – coi thường luật pháp.
Quyết định của Vingroup lần này cho thấy một lối đi khác: không chấp nhận để sự bịa đặt tồn tại, mà kiên quyết đưa ra trước tòa, làm sáng tỏ đúng sai bằng phán quyết pháp lý.
Cuộc chiến chống tin giả: cần chung tay
Hành động pháp lý của Vingroup cũng phản chiếu nỗ lực rộng lớn hơn của Nhà nước trong cuộc chiến chống tin giả. Năm 2024, Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) đã duy trì cách tiếp cận “cứng rắn mà linh hoạt” với các nền tảng xuyên biên giới. Khoảng 20 cuộc họp, đàm phán với Facebook, Google, TikTok, Netflix, Apple… đã buộc các “ông lớn” này phải tuân thủ pháp luật Việt Nam.
Kết quả là, chỉ trong một năm: Facebook đã gỡ gần 9.000 nội dung vi phạm (tỷ lệ 94%), Google/YouTube hơn 6.000 (tỷ lệ 91%) và TikTok gần 1.000 (tỷ lệ 93%). Không chỉ ở cấp trung ương, Bộ TT&TT còn hướng dẫn địa phương thành lập Trung tâm xử lý tin giả, và đến nay đã có 20 tỉnh, thành triển khai.
Những con số này cho thấy không gian mạng đang dần được làm sạch. Và khi một doanh nghiệp lớn như Vingroup quyết định khởi kiện, thông điệp càng rõ ràng: tin giả không còn là “vùng xám” dung túng, mà là hành vi vi phạm pháp luật có thể bị xử lý trong nước lẫn quốc tế.
Vì lợi ích chung, không chỉ của một tập đoàn
Ông Nguyễn Việt Quang – Phó Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Vingroup – đã nói thẳng: “Chúng tôi khởi kiện và trình báo cơ quan chức năng không chỉ nhằm bảo vệ lợi ích của Vingroup mà còn chiến đấu cho chân lý, vì một cuộc sống tốt đẹp hơn cho mọi người”.
Thật vậy, đây không chỉ là chuyện “được – mất” của một tập đoàn. Một doanh nghiệp lớn bị bôi nhọ có thể ảnh hưởng đến hàng vạn người lao động, đến niềm tin của nhà đầu tư trong và ngoài nước, và rộng hơn là đến hình ảnh môi trường kinh doanh Việt Nam. Bảo vệ sự thật, đòi lại công bằng chính là bảo vệ lợi ích xã hội.
Vingroup không dừng lại ở phạm vi trong nước. Tập đoàn đã làm việc với luật sư quốc tế, chuẩn bị hồ sơ khởi kiện tại quốc gia nơi các cá nhân vi phạm cư trú, đồng thời thông báo cho các đại sứ quán. Đây là cách hành xử bài bản, minh bạch, thể hiện bản lĩnh của doanh nghiệp Việt Nam trên sân chơi toàn cầu.
Trong kỷ nguyên số, tự do ngôn luận là quyền, nhưng không bao gồm quyền bịa đặt. Ở Mỹ, nhiều vụ bôi nhọ doanh nghiệp đã dẫn đến mức bồi thường hàng chục triệu USD. Tại châu Âu, các quy định về chống tin giả cũng rất nghiêm, buộc nền tảng phải chịu trách nhiệm liên đới. Điều đó cho thấy, Vingroup chọn con đường pháp lý không chỉ để bảo vệ mình, mà còn bắt nhịp với thông lệ văn minh quốc tế.
Việc các thông tin bôi xấu về xuất hiện dày đặc một cách có tổ chức chứng tỏ là có kẻ cố tình đứng đằng sau bôi nhọ nhằm phá hoại các doanh nghiệp mạnh là nội lực của kinh tế Việt Nam.
Lâu nay, doanh nghiệp nhỏ thì im lặng vì thế yếu, doanh nghiệp lớn cũng không dám nói vì sợ bị cho là chèn ép dân. Thế là những doanh nghiệp làm ăn tử tế lại trở thành nạn nhân của mạng xã hội.
Vụ kiện 68 tài khoản lần này sẽ là phép thử cho hệ thống tư pháp, và cũng là lời nhắc cho xã hội: đã đến lúc không thể xem tin giả chỉ là trò tiêu khiển, càng không thể chấp nhận “nói cho sướng miệng” trên mạng mà không gánh chịu hậu quả.
Ở một quốc gia đang hướng tới thượng tôn pháp luật, công bằng và minh bạch, hành động của Vingroup không chỉ là cuộc chiến riêng lẻ, mà là tín hiệu tích cực cho môi trường kinh doanh và đời sống xã hội. Câu hỏi còn lại là: chúng ta – những người làm báo, người dùng mạng, doanh nghiệp và cơ quan quản lý – có đủ dũng khí để ủng hộ con đường văn minh này hay không?
Tư Giang