Vĩnh Phúc: nét đẹp trong phong tục ăn Tết Thanh minh của người Sán Dìu

13 giờ trướcBài gốc

Trao đổi với PV báo Kinh tế & Đô thị về nét đặc sắc trong phong tục ăn Tết Thanh minh của đồng bào Sán Dìu, ông Lý Ngọc Một, Chủ tịch UBND xã Đạo Trù, cũng là thành viên của cộng đồng người Sán Dìu cho biết: Tết Thanh minh là phong tục truyền thống lâu đời, được người Sán Dìu rất xem trọng và gìn giữ cho đến tận ngày nay.

Ông Lý Ngọc Một, Chủ tịch UBND xã Đạo Trù chia sẻ về nét đẹp trong phong tục Tết Thanh minh của người Sán Dìu. Ảnh: Sỹ Hào.

Tết Thanh minh (tên gọi khác là Lễ Tảo mộ) của người Sán Dìu ở xã Đạo Trù từ xa xưa đã là một lễ hội mang tính cộng đồng rộng lớn. Dịp này hầu như tất cả các gia đình tại địa phương đều đồng loạt đi thăm viếng mộ ông bà tổ tiên, không khí Tết Thanh minh vui vẻ tưng bừng không kém gì ngày Tết cổ truyền.

Trước hai ngày diễn ra Lễ Tảo mộ, các con cháu tập trung tại nhà trưởng tộc, và cùng nhau ra thăm mộ ông bà tổ tiên, tiến hành dọn dẹp sạch sẽ. Đây là dịp để con cháu hồi tưởng về công đức của tổ tiên và ôn lại truyền thống uống nước nhớ nguồn, thương yêu đùm bọc lẫn nhau.

“Dịp này, các thành viên trong họ tộc lại tập trung về một gia đình thường là trưởng họ để làm cỗ cúng dâng tổ tiên, sau đó con cháu ăn tiệc, người Sán Dìu gọi là “ăn hội”. Phong tục “ăn hội” được các gia đình tổ chức tuần tự theo mỗi năm, lần lượt qua các thành viên từ vai trưởng đến vai thứ” - ông Lý Ngọc Một nói.

Tết Thanh minh là dịp người Sán Dìu tưởng nhớ công ơn tiên tổ, thắt chặt tình cảm gia đình. Ảnh: Lương Giang.

Tết Thanh minh được người Sán Dìu xem là việc mang tính chất “nội tộc” nên chỉ các thành viên bên nội mới tham gia. Nếu là con trai thì cả vợ chồng cùng tham gia, nhưng nếu là con rể thì dịp này không tham dự, do cũng phải về nhà chung lo việc “nội tộc” của bản thân.

Trang phục truyền thống của phụ nữ Sán Dìu (áo váy đen, khăn xanh) là nét đặc sắc riêng góp phần làm sinh động và giàu có thêm bản sắc văn hóa cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Ảnh: Sỹ Hào

Mâm cỗ cúng Tết Thanh minh của người Sán Dìu ở Đạo Trù có những nét đặc trưng mang nhiều dấu ấn sinh hoạt thường nhật. Trong đó không thể thiếu trong mâm cỗ cúng là xôi đen và cá nướng - cả 2 món đều nhắc nhở các thế hệ người Sán Dìu bài học về tinh thần khắc phục khó khăn, quý trọng sản vật thiên nhiên.

Xôi đen được làm từ gạo nếp sau khi nhuộm với nước của một loại lá cây hái trên rừng (người Sán Dìu gọi là cây lau xau). Khi đồ chín, xôi có màu đen nhánh, thơm ngon dâng cúng tổ tiên. Do có thời gian bảo quản dài hơn so với xôi thông thường nên xôi đen được người Sán Dìu lựa chọn làm đồ mang theo, phù hợp trong những chặng đường “hành hương” tảo mộ dài ngày.

Trong khi đó, món cá nướng nhắc nhở người Sán Dìu nhớ về những thời khắc khó khăn xa xưa, đời sống nghèo nàn đơn sơ, thực phẩm cao sang chỉ có những con cá mà họ đánh bắt được dưới lòng các con suối, chế biến thành thức ngon dâng cúng tổ tiên để tỏ lòng tôn kính.

“Người Sán Dìu không có tục cải táng, mà họ thực hiện “nhất táng thiên thu”. Mộ của người Sán Dìu thường không an táng theo cách tập trung về một nơi, một khu vực mà có xu hướng riêng lẻ, tản mát.

Điều này xuất phát từ nếp ứng xử tôn trọng sự riêng tư của mỗi người trong cộng đồng Sán Dìu - tránh điều tiếng, xích mích, ngay cả khi đã thành người thiên cổ. Việc các gia đình người Sán Dìu sinh cơ lập nghiệp ở Đạo Trù nhưng mộ ông bà tổ tiên lại nằm ở nơi khác, xã khác thậm chí tỉnh khác không phải là hiếm, nên chặng đường tảo mộ có khi mất nhiều thời gian” - ông Lý Ngọc Một cho biết.

Đạo Trù là xã miền núi thuộc huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc. Toàn xã nằm lọt thỏm trong thung lũng bao quanh bốn mặt là các dãy núi xanh thẫm. Những xóm nhỏ đan xen giữa những thửa ruộng, mảnh vườn, hay lặng lẽ nép mình dưới chân núi đồi tạo nên khung cảnh thanh bình thơ mộng. Địa phương có khoảng gần 4.000 hộ gia đình với khoảng 17.000 dân, trong đó người Sán Dìu chiếm khoảng 90%.

Sỹ Hào

Nguồn KTĐT : https://kinhtedothi.vn/vinh-phuc-net-dep-trong-phong-tuc-an-tet-thanh-minh-cua-nguoi-san-diu.html