VTV2 phát sóng 'Khi cửa mở rộng' – Hành trình 40 năm đổi mới văn học – nghệ thuật Việt Nam

9 giờ trướcBài gốc

Đạo diễn Nguyễn Thường và nhà văn Nguyễn Manh Tuấn

Lúc 8 giờ 30 ngày 17-12, kênh VTV2 sẽ phát sóng phim tài liệu "Khi cửa mở rộng" – một tác phẩm giàu chiều sâu tư liệu và tư duy phản biện, nhìn lại chặng đường hơn bốn thập niên đổi mới của văn học – nghệ thuật (VHNT) Việt Nam kể từ sau năm 1986.

Đây là bộ phim điểm danh các hiện tượng tiêu biểu, bộ phim còn đặt ra những câu hỏi căn cốt về bản sắc, sáng tạo và trách nhiệm xã hội của nghệ thuật trong bối cảnh "mở cửa".

Từ "thời mở cửa" đến sự chuyển động của tư duy sáng tạo

Đạo diễn Nguyễn Thường cho biết phim mở đầu bằng việc xác lập mốc lịch sử quan trọng: "thời mở cửa", giai đoạn mà VHNT Việt Nam đón nhận ngọn gió đổi mới, mở rộng biên độ phản ánh đời sống xã hội và thân phận con người trong tính đa chiều, phức hợp.

Từ nền tảng chủ nghĩa anh hùng cách mạng, nghệ thuật bước sang hành trình khám phá con người đời thường, với những xung đột nội tâm, những va đập giữa lý tưởng và hiện thực. Thông qua hình ảnh Đường sách TP HCM, bộ phim gợi nhắc những tranh luận gay gắt một thời quanh các tác phẩm văn học đầu đổi mới nơi sự tiếp nhận của công chúng luôn ở trạng thái vừa hồ hởi, vừa thận trọng, thậm chí nghi ngại.

Đạo diễn Nguyễn Thường và NSND Việt Anh

Văn học - Từ "Cù lao tràm" đến "Cánh đồng bất tận"

Một trong những điểm nhấn quan trọng của phim là câu chuyện về tiểu thuyết "Cù lao tràm" của nhà văn Nguyễn Mạnh Tuấn – tác phẩm từng được xem như một "hiện tượng văn học" trong buổi đầu đổi mới.

Hơn 40 năm nhìn lại, nhà văn vẫn coi đó là "đứa con tinh thần" được thai nghén trong giai đoạn gian khó nhưng hạnh phúc nhất của đời cầm bút. Song song đó, phim mở rộng không gian văn học về phía Nam, với trường hợp Nguyễn Ngọc Tư, một tài năng trưởng thành trong chính không khí đổi mới ấy.

Từ cô bé 10 tuổi ở Cà Mau năm 1986 đến nhà văn đoạt nhiều giải thưởng trong nước và quốc tế, hành trình của Nguyễn Ngọc Tư cho thấy "cánh cửa mở rộng" không chỉ dành cho đề tài, mà còn cho thế hệ sáng tác mới.

NS Hồng Ánh và Đạo diễn Nguyễn Thường

Điện ảnh và truyền hình: những câu chuyện "giao thời"

Ở lĩnh vực phim ảnh, "Khi cửa mở rộng" dành dung lượng đáng kể cho các tác phẩm phản ánh trực diện sự va đập giữa bao cấp và kinh tế thị trường. Bộ phim truyền hình "Giao thời" (2000) được nhìn nhận như một cột mốc, khi lần đầu tiên những rạn nứt gia đình, những bối rối tâm lý con người trong cơ chế mới được đưa lên màn ảnh dài tập. Điện ảnh cũng được nhắc nhớ qua hiện tượng "Vị đắng tình yêu" (1990) – bộ phim góp phần kéo khán giả trở lại rạp chiếu, mở đường cho sự hồi sinh của điện ảnh Việt sau thời gian dài trầm lắng.

Đặc biệt, phim tài liệu không thể thiếu dấu ấn của đạo diễn Trần Văn Thủy với "Chuyện tử tế" và "Hà Nội trong mắt ai" – những tác phẩm vừa được vinh danh quốc tế, vừa tạo nên hiện tượng khán giả mua vé xem phim tài liệu tại rạp, điều hiếm thấy trước đó.

Đạo diễn Nguyễn Thường và đạo diễn Ái Như

Sân khấu: từ Lưu Quang Vũ đến xã hội hóa

Một mảng nội dung giàu cảm xúc là hành trình đổi mới của sân khấu kịch, với trung tâm là hiện tượng Lưu Quang Vũ. Từ "Hồn Trương Ba – Da hàng thịt", "Tôi và chúng ta" đến "Dư luận quần chúng", kịch Lưu Quang Vũ được nhìn nhận như tiếng nói dũng cảm của sự thật, của những bức xúc xã hội, góp phần mở đường cho tư duy kịch hiện đại.

Bộ phim cũng ghi nhận sự ra đời và trăn trở của sân khấu kịch tư nhân – nơi các nghệ sĩ như: NSND Hồng Vân, đạo diễn Ái Như phải "chắc chiu từng đồng" để giữ lửa sân khấu, đồng thời đặt niềm tin vào khán giả và tương lai nghệ thuật.

Không đứng ngoài guồng quay ấy, đàn ca tài tử, cải lương, hội họa, âm nhạc đại chúng đều được soi chiếu dưới góc nhìn đổi mới.

Khép lại bằng những hình ảnh Việt Nam hôm nay và lời ca "Viết tiếp câu chuyện hòa bình", "Khi cửa mở rộng" không né tránh những lo lắng về nguy cơ lai căng, mà đặt vấn đề "sức đề kháng văn hóa" như một yêu cầu tất yếu.

Với thời lượng hơn 26 phút, "Khi cửa mở rộng" không chỉ là một phim tài liệu tổng kết, mà là một lát cắt giàu suy ngẫm về con đường đổi mới của văn học – nghệ thuật Việt Nam suốt 40 năm qua – nơi cánh cửa sáng tạo đã mở và vẫn đang tiếp tục mở rộng.

Thanh Hiệp (ảnh VTV 2)

Nguồn NLĐ : https://nld.com.vn/vtv2-phat-song-khi-cua-mo-rong-hanh-trinh-40-nam-doi-moi-van-hoc-nghe-thuat-viet-nam-196251216075042035.htm