Cựu Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm Nguyễn Thanh Phong (ngoài cùng, bên trái) và một số bị can trong vụ án.
“Quan hệ thân quen” không thay được phong bì
Sai phạm tại Cục An toàn thực phẩm xảy ra ở 3 lĩnh vực gồm: Cấp giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố sản phẩm, cấp giấy xác nhận nội dung quảng cáo và cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm đạt yêu cầu Thực hành sản xuất tốt (GMP).
Ngoài nhóm bị can nhận hối lộ, kết quả điều tra làm rõ sai phạm của một số bị can làm dịch vụ đăng ký bản công bố sản phẩm và xác nhận nội dung quảng cáo.
Nhóm này bị truy tố tội “Đưa hối lộ” vì đã có hành vi thỏa thuận, thống nhất đưa tiền cho các chuyên viên, lãnh đạo của Cục An toàn thực phẩm để nhờ hỗ trợ, tạo điều kiện hướng dẫn, hoàn thiện hồ sơ cấp giấy tiếp nhận và giấy xác nhận mà không bị yêu cầu chỉnh sửa, bổ sung tài liệu nhiều lần.
Trong đó, người đưa hối lộ nhiều nhất là bị can Trần Thị Quỳnh Trang (SN 1992), trú ở phường Việt Hưng, Hà Nội. Năm 2018, Trần Thị Quỳnh Trang làm việc tại Công ty CP Dược phẩm liên doanh Ai-Len (Công ty Ai-Len), được giao chuẩn bị hồ sơ xin cấp giấy tiếp nhận và giấy xác nhận tại Cục An toàn thực phẩm. Thời điểm đó các hồ sơ của Trang được bị can Nguyễn Thị Việt Hà (chuyên viên Cục An toàn thực phẩm) hướng dẫn.
Từ cuối năm 2019, Trần Thị Quỳnh Trang nghỉ việc tại Công ty Ai-Len và đứng ra làm dịch vụ đăng ký hồ sơ xin cấp giấy tiếp nhận bản đăng ký công bố sản phẩm, giấy xác nhận đối với sản phẩm là thực phẩm bảo vệ sức khỏe.
Thời gian đầu mới làm dịch vụ, hồ sơ của Trang đều bị trả về yêu cầu sửa đổi, bổ sung nhiều lần, các công văn ghi chung chung, không cụ thể. Trang đã liên hệ nhờ Nguyễn Thị Việt Hà, Phạm Duy Bình (cựu nhân viên Trung tâm Ứng dụng và Đào tạo An toàn thực phẩm) để được hướng dẫn và được thông báo về cơ chế chi tiền đối với các hồ sơ cần hướng dẫn, cần làm nhanh. Trong đó với hồ sơ đề nghị cấp giấy xác nhận quảng cáo chi từ 4-5 triệu đồng/hồ sơ và hồ sơ công bố sản phẩm thực thẩm từ 8-10 triệu đồng/hồ sơ.
Kết quả điều tra xác định, trong thời gian từ năm 2018 - 2024, để được hướng dẫn, hỗ trợ, tạo điều kiện cấp giấy tiếp nhận và giấy xác nhận, Trần Thị Quỳnh Trang đã đưa hối lộ tổng số 33,5 tỷ đồng.
Có 21 bị can là lãnh đạo, chuyên viên của Cục An toàn thực phẩm đã nhận tiền từ bị can Trang.
Tại Cơ quan điều tra, bị can khai mỗi hồ sơ làm dịch vụ cho khách hàng, Trang được hưởng lợi 500 nghìn đồng. Tổng số tiền bị can hưởng lợi là hơn 1,9 tỷ đồng. Đến nay, Trang đã tự nguyện nộp 200 triệu đồng.
Bị can Lê Thị Thu Hà (sinh năm 1985, ở phường Thanh Xuân, Hà Nội) cũng là một cá nhân làm dịch vụ xin giấy phép tại Cục An toàn thực phẩm. Nữ bị can là cháu ruột của Nguyễn Thanh Phong (cựu Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm) và bắt đầu làm làm dịch vụ hồ sơ xin cấp giấy tiếp nhận và giấy xác nhận từ năm 2018.
Do có quan hệ gia đình với Nguyễn Thanh Phong nên Hà quen biết rất nhiều lãnh đạo, chuyên viên của Cục An toàn thực phẩm. Thế nên sau khi nộp hồ sơ, Hà chủ động liên hệ gặp các chuyên viên được phân công nhờ hướng dẫn, tạo điều kiện.
Hà biết rõ theo thông lệ ở Cục, nếu muốn hồ sơ không bị trả lại, yêu cầu bổ sung nhiều lần, sớm được cấp giấy thì liên hệ nhờ các chuyên viên thẩm xét nhờ tạo điều kiện, hướng dẫn hoàn thiện hồ sơ và đưa tiền cho các chuyên viên thẩm xét.
Mức chi phí từ 2-4 triệu đồng/1 hồ sơ quảng cáo và từ 8-9 triệu đồng/1 hồ sơ công bố sản phẩm… Mặc dù là người nhà Cục trưởng nhưng bị can Hà vẫn đưa tiền cho các chuyên viên theo thông lệ như trên.
Kết quả điều tra xác định, từ tháng 1/2019 - cuối năm 2022, Lê Thị Thu Hà đã chuyển tiền chi ngoài cho các chuyên viên của Cục An toàn thực phẩm tổng số 9 tỷ đồng.
Trong đó, bị can Lã Thái Bình (cựu Phó Trưởng phòng Giám sát ngộ độc thực phẩm và Thông tin truyền thông) nhận 4 tỷ đồng; bị can Phạm Duy Bình (nhân viên Trung tâm Ứng dụng và Đào tạo An toàn thực phẩm) nhận gần 3 tỷ đồng và bị can Đinh Cao Cường (cựu chuyên viên Phòng Giám sát ngộ độc thực phẩm và Thông tin truyền thông) nhận 1 tỷ đồng.
Vòng xoáy đưa hối lộ hàng chục tỷ đồng của doanh nghiệp và môi giới hồ sơ
Liên quan đến vụ án xảy ra tại Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), cơ quan tố tụng đã truy tố không chỉ các cán bộ quản lý nhà nước mà cả những cá nhân, doanh nghiệp có hành vi tiếp tay cho sai phạm.
Cụ thể, ngoài hai cựu Cục trưởng Nguyễn Thanh Phong, Trần Việt Nga cùng 32 cựu chuyên viên, nhân viên Cục An toàn thực phẩm bị truy tố về tội “Nhận hối lộ”, còn có 21 cá nhân là chủ doanh nghiệp và người làm dịch vụ, môi giới thủ tục hành chính bị truy tố về tội “Đưa hối lộ”.
Theo cáo trạng, quá trình thực hiện thủ tục đăng ký công bố sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe và xin cấp nội dung quảng cáo, nhiều doanh nghiệp gặp vướng mắc do quy định tại Nghị định số 15 còn chung chung, thiếu hướng dẫn chi tiết.
Việc tiếp nhận, xử lý hồ sơ tại Cục An toàn thực phẩm thường xuyên quá hạn hoặc bị yêu cầu chỉnh sửa, bổ sung nhiều lần, gây khó khăn cho doanh nghiệp. Doanh nghiệp trong lĩnh vực thực phẩm, thực phẩm bảo vệ sức khỏe chịu áp lực về tiến độ đưa sản phẩm ra thị trường.
Một số tổ chức, cá nhân vì mục tiêu lợi nhuận đã chủ động đưa hối lộ để rút ngắn thời gian thẩm định, hợp thức hóa hồ sơ không đủ điều kiện. Một số đối tượng môi giới thì lợi dụng sự thiếu minh bạch trong quy trình xử lý hồ sơ để tiếp cận doanh nghiệp, móc nối với cán bộ nhằm thực hiện hành vi đưa và nhận hối lộ.
Trong vụ án này, cơ quan tố tụng đã làm rõ, một số tổ chức, cá nhân làm dịch vụ đăng ký bản công bố sản phẩm và xác nhận nội dung quảng cáo có hành vi thỏa thuận, thống nhất đưa tiền cho các chuyên viên, lãnh đạo Cục An toàn thực phẩm để nhờ hỗ trợ, tạo điều kiện hướng dẫn, hoàn thiện hồ sơ cấp giấy tiếp nhận và giấy xác nhận nội dung quảng cáo mà không bị yêu cầu chỉnh sửa, bổ sung tài liệu nhiều lần.
Trong số bị can bị truy tố tội “Đưa hối lộ” phải kể đến các bị can Phạm Đức Thuận, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Dược phẩm Novaco, Nguyễn Quang Hưng, Tổng Giám đốc và Vũ Văn Tọa, Giám đốc Công ty CP Dược phẩm Novaco - chi thánh TP. Hồ Chí Minh.
Quá trình điều tra cho thấy, Công ty CP Dược phẩm Novaco có ngành nghề chính là kinh doanh thực phẩm chức năng, dược phẩm, mỹ phẩm và làm dịch vụ công bố sản phẩm cho các tổ chức, cá nhân có nhu cầu.
Do có mối quan hệ từ trước với Đinh Quang Minh (Giám đốc Trung tâm Ứng dụng và Đào tạo An toàn thực phẩm, Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế) nên khi Công ty CP Dược phẩm Novaco làm dịch vụ công bố sản phẩm, Thuận đã liên lạc với Minh nhờ tạo điều kiện trong việc thẩm xét hồ sơ và đề nghị cho nhân viên công ty trực tiếp liên hệ để được hướng dẫn các thủ tục hoàn thiện hồ sơ.
Trong thời gian từ năm 2019 - 2021, bị can Hưng và bị can Tọa đã chỉ đạo bộ phận kế toán chuyển hơn 3,8 tỷ đồng cho Đinh Quang Minh.
Một chủ doanh nghiệp khác, bị can Phạm Thị Loan, Giám đốc Công ty CP Dược phẩm quốc tế Canada Việt Nam với ngành nghề kinh doanh chính là sản xuất thực phẩm bảo vệ sức khỏe cũng bị đề nghị truy tố tội “Đưa hối lộ”.
Kết quả điều tra chứng minh, từ năm 2018- 2022, khi Công ty CP Dược phẩm quốc tế Canada Việt Nam làm các thủ tục đăng ký bản công bố sản phẩm đối với thực phẩm bảo vệ sức khỏe do doanh nghiệp này sản xuất, gia công, bị can Loan đã chuyển hơn 1,4 tỷ đồng cho chuyên viên của Cục An toàn thực phẩm để được hướng dẫn, tạo điều kiện trong quá trình thẩm xét 171 bộ hồ sơ công bố thực phẩm bảo vệ sức khỏe do công ty sản xuất, gia công.
Trong vụ án này, người đưa hối lộ nhiều nhất là bị can Trần Thị Quỳnh Trang (dược sỹ) và là người làm dịch vụ đăng ký công bố sản phẩm, xác nhận nội dung quảng cáo. Bị can Trang đã chuyển khoản và trực tiếp đưa tiền mặt với tổng số tiền hơn 33 tỷ đồng cho 21 chuyên viên của Cục An toàn thực phẩm.
Ngoài ra, các bị can Nguyễn Việt Anh, Giám đốc Công ty TNHH Balactan Việt Nam bị xác định đã đưa hối lộ hơn 3,9 tỷ đồng cho 4 chuyên viên; Lại Thị Thu Anh, Giám đốc Công ty TNHH Great Health Việt Nam đã chuyển khoản 4,7 tỷ đồng cho 7 chuyên viên.
Tiếp đến là Trần Quang Hải, Giám đốc Công ty CP Dịch vụ thực phẩm quốc tế Fosi đã chuyển cho 4 chuyên viên của Cục An toàn thực phẩm hơn 5,4 tỷ đồng…
Những cá nhân đưa tiền cho cán bộ, chuyên viên Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) kể trên đều bị truy tố về tội “Đưa hối lộ”.
Mạnh Hùng