Vụ anh nông dân lĩnh 6 năm tù vì bán gà lôi trắng: bị cáo có được hưởng hình phạt dưới khung?

một ngày trướcBài gốc

VKSND tỉnh Hưng Yên trao Quyết định kháng nghị bản án sơ thẩm cho bị cáo Thái Khắc Thành. Ảnh: BVPL

Vướng vòng lao lý vì bán gà lôi trắng

Những ngày vừa qua, thông tin bị cáo Thái Khắc Thành (SN 1980, xã Đô Lương, tỉnh Nghệ An) bị TAND khu vực 5 tỉnh Hưng Yên tuyên án 6 năm tù về tội “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm”, quy định tại điểm b khoản 2 Điều 244, Bộ luật Hình sự năm 2015, gây xôn xao dư luận.

Theo hồ sơ vụ án, năm 2024, Thành lên mạng xã hội mua con gà lôi trống của người không quen biết ở Cần Thơ với giá 4,5 triệu đồng. Sau đó, cũng qua mạng xã hội, Thành liên hệ với người ở huyện Diễn Châu (cũ), trao đổi một con chim chích chòe lửa mà mình đang nuôi lấy hai con gà lôi mái của người này, đưa về nuôi chung với con gà lôi trống đã mua trước đó.

Cơ quan điều tra cho rằng, Thành không đăng ký với cơ quan có thẩm quyền về việc nuôi những con gà lôi trên. Quá trình nuôi, các con gà lôi mái đẻ được 13 trứng, 3 trứng bị hỏng, số còn lại ấp nở ra được 10 gà con. Đến tháng 3/2025, muốn bán gà lôi con lấy tiền, Thành lên mạng xã hội đăng bán gà lôi con. Ngày 26/3, Thành đồng ý bán 10 cá thể lôi con cho một người không biết tên trên mạng, để lấy 6 triệu đồng. Đến ngày 2/4, tổ công tác của CA tỉnh Thái Bình (cũ) kiểm tra tại đường DH07, xã Song An, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình (cũ), phát hiện ô tô mang biển số 37K-25841 đang vận chuyển 10 cá thể nghi là gà lôi trắng - loài nằm trong danh mục IB thuộc nhóm động vật nguy cấp, quý, hiếm. Tài xế khai chở số động vật này theo yêu cầu của Thái Khắc Thành.

Khám xét nơi ở của Thành, cơ quan điều tra thu giữ thêm 3 cá thể gà lôi trắng (tên khoa học Lophura nycthemera), thuộc lớp chim, bộ gà, họ Trĩ. Theo kết quả điều tra, tổng cộng Thái Khắc Thành đã nuôi, sở hữu và vận chuyển 13 cá thể gà lôi trắng.

Kết quả giám định ngày 2/4 của Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam, Viện hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam kết luận: 10 cá thể động vật sống (con non)… là gà lôi trắng… Gà lôi trắng là loài chim hiện được ghi nhận trong phụ lục I - nhóm IB, Nghị định số 84/2021/NĐ-CP của Chính Phủ; sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 06/2019/NĐ-CP ngày 22/1/2019 của Chính phủ về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý hiếm và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp.

Kết luận giám định ngày 3/4 của Bảo tàng thiên nhiên Việt Nam, Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam cũng kết luận, 3 cá thể động vật sống (2 con cái và 1 con đực) là gà lôi trắng. Tại cơ quan điều tra, Thành đã thành khẩn khai nhận hành vi vi phạm. Bị cáo cũng đã tác động vợ giao nộp 2 triệu đồng là tiền bán gà mà có tại Cục Thi hành án dân sự tỉnh Thái Bình (cũ).

Hành vi của bị cáo Thành bị quy kết vào tội "Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm", tội phạm và hình phạt quy định tại điểm b khoản 2 Điều 244, Bộ luật Hình sự. Theo hồ sơ vụ án, Thành không bị áp dụng tình tiết năng nặng trách nhiệm hình sự nào. Quá trình điều tra, truy tố, Thành thành khẩn khai báo, đã tự nguyện nộp số tiền thu lợi bất chính 2 triệu đồng. Bố mẹ đẻ của Thành được Chủ tịch nước tặng Huy chương kháng chiến là các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự quy định tại điểm s khoản 1 và 2 Điều 51, Bộ luật Hình sự.

Bị cáo có được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự?

Xem xét về góc độ pháp lý, luật sư Đinh Thị Nguyên, Giám đốc Công ty Luật TNHH Minh Nguyên Legalsun, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết, trên cơ sở cấu thành tội phạm theo quy định pháp luật thì hành vi nuôi nhốt động vật hoang dã cấp quý hiếm mà chưa được cơ quan có thẩm quyền cấp phép rõ ràng là trái quy định. Cơ quan tiến hành tố tụng truy tố như vậy là không sai.

Tuy nhiên, qua diễn biến vụ việc, có thể nhận thấy rằng động cơ, mục đích của anh Thái Khắc Thành ở đây là nhân giống và bán lại, không mang tính chất giết thịt, triệt hạ đi nguồn động vật cấp quý hiếm này, do đó xét góc độ tính chất nguy hiểm của xã hội trong thực hiện hành vi của anh Thái Khắc Thành là không lớn.

“Sau khi Tòa án xét xử sơ thẩm, nếu bị cáo có đơn kháng cáo về việc xem xét lại mức án, xin giảm nhẹ hình phạt thì Tòa án cấp phúc thẩm sẽ tiến hành đánh giá lại bản án sơ thẩm, trên cơ sở đánh giá tính chất mức độ nguy hiểm của hành vi hậu quả xảy ra,... và các tình tiết khác của vụ án nếu thấy rằng mức án trên là chưa phù hợp thì Tòa án có thể xem xét giảm nhẹ cho bị cáo khi có đủ căn cứ theo quy định pháp luật”, luật sư Đinh Thị Nguyên phân tích.

Luật sư Đinh Thị Nguyên cũng cho biết, tại giai đoạn phúc thẩm, Tòa án có thể sẽ xem xét toàn bộ hồ sơ vụ án, đánh giá lại tính chất hành vi phạm tội của bị cáo, làm rõ việc áp dụng pháp luật của Tòa án cấp sơ thẩm đã đúng hay chưa, mức hình phạt có phù hợp hay không. Đặc biệt là có nhiều tình tiết quan trọng mà Tòa án cấp sơ thẩm chưa xem xét như các tình tiết giảm nhẹ áp dụng tại Điều 54, Bộ luật Hình sự để xét xử bị cáo ở mức hình phạt thấp hơn và cho bị cáo được hưởng án treo.

Theo đó, quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng là chế định thể hiện sự ưu việt của pháp luật hình sự Việt Nam, đề cao tính nhân văn, nhân đạo đối với người có hành vi phạm tội thông qua việc giảm bớt trách nhiệm hình sự bằng việc áp dụng loại hình phạt khác nhẹ hơn và mức hình phạt bị áp dụng thấp hơn so với việc người bị kết án sẽ bị áp dụng loại hình phạt, mức hình phạt nặng hơn nếu người đó bị Tòa án quyết định hình phạt trong trường hợp thông thường. Quy định này nhằm tạo điều kiện cho người bị kết án nhận ra lỗi lầm, tích cực cải tạo để trở thành người có ích cho gia đình, xã hội.

Luật sư viện dẫn, theo quy định tại khoản 1 Điều 54, Bộ luật Hình sự, việc áp dụng quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng nhưng phải trong khung hình phạt liền kề nhẹ hơn của điều luật. Khi quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt được áp dụng theo khoản 1 Điều 54, Bộ luật Hình sự thì cần phải hiểu khung hình phạt liền kề nhẹ hơn của điều luật là khung hình phạt liền kề trước hoặc liền kề sau có mức hình phạt cao nhất nhẹ hơn mức hình phạt cao nhất của khung hình phạt bị truy tố.

Theo quy định trên, Tòa án chỉ có thể quyết định một hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt mà điều luật đã quy định nhưng phải trong khung nhẹ hơn liền kề trước hoặc liền sau đó của điều luật, nếu có ít nhất là hai tình tiết giảm nhẹ.

Tức là trong số các tình tiết giảm nhẹ được vận dụng thì ít nhất phải có hai tình tiết được luật quy định, đồng thời giới hạn hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt phải trong phạm vi của khung hình phạt nhẹ hơn liền trước hay liền sau của khung đó.

Trong trường hợp điều khoản liền kề nhẹ hơn có khung hình phạt quy định cả loại hình phạt tù có thời hạn và loại hình phạt khác là cải tạo không giam giữ, phạt tiền thì Tòa án có được phép áp dụng hình phạt tiền hoặc hình phạt cải tạo không giam giữ đối với bị cáo hay không, đang là vấn đề có các quan điểm khác nhau.

“Trong vụ án này, bị cáo bị truy tố và xét xử theo khoản 2 Điều 244, Bộ luật Hình sự năm 2015, có mức hình phạt từ 5 đến 10 năm tù, Tòa án xét xử bị cáo 6 năm tù là trong khung hình phạt. Rất nhiều luật sư sẵn sàng tham gia vụ án ở giai đoạn phúc thẩm để bào chữa miễn phí cho bị cáo, mong bị cáo có cơ hội sớm trở về với gia đình và xã hội. Và với kết quả điều tra, truy tố và xét xử sơ thẩm, hoàn toàn có thể áp dụng khoản 1 Điều 54, Bộ luật Hình sự để xét xử bị cáo dưới khung hình phạt thấp nhất”, luật sư Đinh Thị Nguyên nói.

Do Chánh ánTAND tỉn Hưng Yên không có thẩm quyền kháng nghị bản án hình sự sơ thẩm theo trình tự phúc thẩm, vì vậy TAND tỉnh Hưng Yên đã có văn bản kiến nghị Viện trưởng VKSND tỉnh Hưng Yên kháng nghị theo thẩm quyền đối với Bản án hình sự sơ thẩm số 35/2025/HSST ngày 08/8/2025 củaTAND khu vực 5 - Hưng Yên theo quy định của pháp luật.

Ngày 13/8/2025, tại Quyết định kháng nghị phúc thẩm số 09/QĐ-VKS, Viện trưởng VKSND tỉnh Hưng Yên đã kháng nghị toàn bộ bản án trên theo hướng đề nghị hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại. Cùng ngày, TAND tỉnh Hưng Yên đã ra Quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn đối với bị cáo Thái Khắc Thành từ tạm giam sang cấm đi khỏi nơi cư trú, chờ xét xử phúc thẩm lại toàn bộ vụ án theo quy định của pháp luật.

Thái An

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/vu-anh-nong-dan-linh-6-nam-tu-vi-ban-ga-loi-trang-bi-cao-co-duoc-huong-hinh-phat-duoi-khung-427611.html