Vụ bê bối rúng động Harvard: Khi xác hiến cho khoa học biến thành 'món hàng'

3 giờ trướcBài gốc

Trong nhiều năm, các thi thể được hiến tặng cho khoa học tại đây bị đánh cắp, phân mảnh và rao bán trên thị trường đen. Đằng sau những gói hàng được gửi đi khắp nước Mỹ là một chuỗi giao dịch lạnh lùng, nơi đạo đức và lòng tin bị đem ra đổi lấy lợi nhuận.

Trung tâm Giáo dục Y khoa Tosteson của Trường Y Harvard là nơi đặt văn phòng của Chương trình Hiến tặng Cơ thể Giải phẫu. Ảnh: Sedina A. Ackuayi

Đường dây trộm xác trong trường danh tiếng

Vụ án bắt đầu được phanh phui vào giữa năm 2023, khi cơ quan chức năng liên bang Mỹ khởi tố Cedric Lodge, 55 tuổi, quản lý nhà xác của Trường Y Harvard.

Theo điều tra, từ năm 2018 đến năm 2022, Lodge đã lén lấy các bộ phận thi thể của những người hiến tặng – bao gồm đầu, mặt, xương, da và nội tạng – mang ra ngoài để bán cho những người sưu tầm đồ “kỳ quái”.

Lodge không hành động một mình. Ông ta cùng vợ là Denise Lodge thường xuyên liên hệ với những người mua qua mạng, sắp xếp giao hàng qua bưu điện hoặc thậm chí cho phép họ vào tận nhà xác để “xem hàng”. Mỗi phần cơ thể có thể được bán với giá từ vài trăm đến hàng nghìn USD, tùy vào tình trạng và độ “hiếm”.

Bộ Tư pháp Mỹ cho biết, Lodge đã lợi dụng quyền tiếp cận đặc biệt với các thi thể hiến cho mục đích giảng dạy và nghiên cứu của sinh viên y khoa. Sau khi các thi thể hoàn tất quá trình phục vụ học tập, thay vì được hỏa táng theo quy định, nhiều phần cơ thể đã biến mất. Các nhà điều tra mô tả vụ việc là “sự phản bội nghiêm trọng niềm tin của cộng đồng khoa học”.

Từ nhà xác Harvard, những phần cơ thể được đóng gói cẩn thận, gắn nhãn “mẫu vật giải phẫu” và gửi đi khắp nước Mỹ. Tại bang Pennsylvania, cảnh sát đã thu giữ trong nhà một nghi phạm ba thùng chứa đầy bộ phận người, từ sọ, xương chậu đến mô da được bảo quản trong dung dịch.

Thị trường đen của những “mảnh người”

Một trong những người mua chính là Jeremy Pauley, cư dân bang Pennsylvania, người tự xưng là “nhà sưu tập đồ giải phẫu hiếm”.

Pauley điều hành trang mạng chuyên mua bán hộp sọ và mẫu vật người, đồng thời là mắt xích quan trọng trong mạng lưới phân phối. Cơ quan điều tra phát hiện anh ta không chỉ mua mà còn bán lại cho những người sưu tập khác, biến các phần cơ thể thành món hàng sinh lời.

Những người khác trong mạng lưới bao gồm Joshua Taylor, Matthew Lampi và đặc biệt là Katrina Maclean, chủ cửa hàng “Kat’s Creepy Creations” tại bang Massachusetts – nơi chuyên bán các vật phẩm “ghê rợn” cho giới sưu tầm.

Maclean từng mua hai khuôn mặt người từ Lodge với giá khoảng 600 USD, và còn gửi da người cho Pauley để “thuộc da” thành sản phẩm trưng bày.

Ngoài nhóm này, còn có Candace Chapman-Scott, nhân viên nhà xác ở bang Arkansas, bị cáo buộc đánh cắp các bộ phận thi thể từ cơ sở hỏa táng nơi bà làm việc rồi bán cho Pauley. Sự tham gia của nhiều cá nhân ở các bang khác nhau khiến vụ án nhanh chóng bị liệt vào diện tội phạm liên bang, vì có yếu tố “vận chuyển qua tiểu bang” các bộ phận người bị đánh cắp.

Cơ quan điều tra cho biết, mạng lưới này tồn tại âm thầm trong nhiều năm. Giao dịch được thực hiện qua các nền tảng mạng xã hội, tin nhắn riêng hoặc website thương mại điện tử dưới vỏ bọc “mẫu vật học tập”.

Một số người mua biện minh rằng họ chỉ sưu tầm vì “mục đích nghệ thuật” hay “giáo dục”, song thực tế, nhiều hình ảnh cho thấy họ trưng bày đầu người, xương, da người như đồ trang trí hoặc khoe trên Instagram để thu hút người theo dõi.

Cedric Lodge (trái) và Jeremy Pauley. Ảnh NBC và Văn phòng Biện lý Quận Cumberland

Theo hồ sơ tòa, một số sản phẩm được chế tác thành đồ thủ công kỳ quái như sách đóng bằng da người, tượng ghép từ xương, hoặc khung tranh từ hộp sọ. Thị trường này – vốn hoạt động ngầm nhiều năm ở Mỹ – từng bị cảnh báo là “vùng xám” giữa sưu tập hợp pháp và buôn bán phi đạo đức.

Khi lòng tin bị phản bội

Vụ việc tại Harvard gây phẫn nộ không chỉ vì tính chất ghê rợn, mà còn bởi nó làm tổn hại sâu sắc tới niềm tin của những người đã hiến thân cho khoa học. Hàng nghìn người Mỹ mỗi năm đăng ký hiến xác với mong muốn cơ thể họ được sử dụng cho nghiên cứu, giảng dạy, hoặc giúp sinh viên y hiểu hơn về cơ thể con người.

Trong một thông cáo, Đại học Harvard thừa nhận vụ việc là “sự phản bội tột cùng đối với các giá trị cốt lõi của trường”. Ban lãnh đạo Trường Y cho biết họ “kinh hoàng và đau lòng”, đồng thời cam kết rà soát toàn bộ quy trình quản lý thi thể hiến tặng. Nhiều gia đình nạn nhân đã nộp đơn kiện, cáo buộc nhà trường thiếu giám sát, dẫn đến việc thi thể người thân bị xâm phạm.

Về phía cơ quan chức năng, Bộ Tư pháp Mỹ khẳng định hành vi của Lodge và đồng phạm “vượt quá giới hạn của pháp luật và đạo đức”. Tội danh chính mà họ phải đối mặt là vận chuyển bộ phận người bị đánh cắp qua biên giới tiểu bang – một tội hình sự liên bang có thể phạt tù nhiều năm. Tính đến giữa năm 2025, Cedric Lodge và vợ đã nhận tội, một số đồng phạm khác cũng đang chờ tuyên án.

Các chuyên gia pháp lý cho rằng vụ việc sẽ khiến Mỹ phải xem xét lại quy trình hiến và quản lý thi thể tại các trường y. Hiện nay, không có luật liên bang thống nhất quản lý lĩnh vực này; mỗi bang có quy định riêng, và khoảng trống pháp lý đã tạo điều kiện cho những cá nhân như Lodge lợi dụng.

“Đây không chỉ là một vụ trộm – mà là thảm họa đạo đức”, một giáo sư đạo đức sinh học nhận xét. “Khi người dân hiến thân cho khoa học, họ gửi gắm niềm tin tuyệt đối rằng cơ thể mình sẽ được đối xử với sự tôn trọng cao nhất. Bất cứ sự phản bội nào cũng làm lung lay nền tảng niềm tin ấy”.

Từ vụ án Harvard, dư luận Mỹ dần hé lộ về một thị trường ngầm tồn tại nhiều năm, nơi thi thể con người bị biến thành món hàng cho kẻ tò mò và trục lợi. Mỗi gói hàng gửi đi không chỉ chứa “mẫu vật” mà còn là một phần lòng tin, sự nhân văn của xã hội bị xâm phạm.

Sự việc đã khiến Trường Y Harvard phải tạm dừng tiếp nhận thi thể hiến tặng trong nhiều tháng để rà soát. Hàng loạt trường y khác ở Mỹ cũng khẩn trương kiểm tra quy trình bảo quản và tiêu hủy xác hiến, nhằm tránh lặp lại thảm kịch tương tự.

Đến nay, dù các bị cáo đã lần lượt nhận tội, dư âm của vụ án vẫn còn nặng nề. Nó không chỉ làm hoen ố danh tiếng của một trường đại học hàng đầu thế giới, mà còn buộc cả xã hội phải nhìn lại mối quan hệ giữa khoa học, đạo đức và lòng nhân – những giá trị tưởng chừng không bao giờ tách rời nhau trong thế giới học thuật.

“Khoa học được xây trên nền tảng tôn trọng sự sống – kể cả khi sự sống đã kết thúc,” một cựu sinh viên Harvard viết. “Nhưng vụ việc này cho thấy đôi khi, chính con người lại là kẻ quên mất điều thiêng liêng đó”.

Ngọc An

Nguồn Công Lý : https://congly.vn/vu-be-boi-rung-dong-harvard-khi-xac-hien-cho-khoa-hoc-bien-thanh-mon-hang-495487.html