Vụ bị đe dọa, ép nộp 20 triệu tiền 'quỹ xóm' ở Hà Nội: 'Luật làng' không thể đứng trên luật pháp

5 giờ trướcBài gốc

Liên quan đến vụ việc anh Đ.X.T. (SN 1985, trú phường Hoàng Mai, TP Hà Nội) bị cản trở, đe dọa, ép nộp 20 triệu đồng tiền "quỹ xóm" khi dọn dẹp khu đất của gia đình tại phường Chương Mỹ (TP Hà Nội), dư luận đặt ra câu hỏi: "Việc một xóm tự ý đặt ra quy định thu tiền liệu có đúng pháp luật? Con đường do dân góp tiền làm thì có được quyền thu phí?"

Dưới góc độ pháp lý, trao đổi với Gia đình và Xã hội, TS.LS Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính pháp (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho biết, mọi khoản huy động trong cộng đồng dân cư đều phải dựa trên nguyên tắc tự nguyện, công khai và minh bạch. Việc một cá nhân hay nhóm người tự ý đặt ra một mức thu mang tính áp đặt, bắt buộc người khác phải tuân theo là hoàn toàn trái pháp luật.

TS.LS Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính pháp (Đoàn Luật sư TP Hà Nội).

Đóng góp phải tự nguyện, không được áp đặt

Theo luật sư Đặng Văn Cường, đối với các khoản đóng góp tại cộng đồng, Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở đã quy định rất rõ tại các Điều 11, Điều 15, Điều 16, Điều 20, Điều 21, Điều 23, Điều 24, Điều 43, và Điều 44 của luật này.

Theo đó, các khoản đóng góp, huy động trong cộng đồng dân cư phải tự nguyện, minh bạch, và được sự đồng ý của ít nhất 2/3 số hộ gia đình, với sự giám sát của cơ quan nhà nước và cộng đồng.

"Trên thực tế, do vấn đề nhận thức và có sự khác biệt giữa quy định pháp luật và phong tục địa phương dẫn đến xung đột lợi ích, như áp đặt đóng góp dựa trên hương ước, quy ước, truyền thống; thiếu minh bạch tài chính, đặc biệt khi thu tiền không có chứng từ hợp lệ, gây nghi ngờ về quản lý; nhận thức pháp luật của người dân, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa còn hạn chế... ", luật sư Đặng Văn Cường cho biết.

Khu đất của gia đình anh Đ.X.T. tại thôn Chúc Lý, xã Ngọc Hòa, huyện Chương Mỹ (cũ) nay là phường Chương Mỹ, TP Hà Nội.

Bên cạnh đó, theo luật sư Cường, một phần nguyên nhân xuất phát từ tư tưởng “ma cũ bắt nạt ma mới”, tự ý đặt ra "luật rừng", không ít những trường hợp làng xóm, khu dân cư đưa ra quy định về những đóng góp chỉ do thiểu số quyết định.

Những người mới đến mua đất, làm nhà, họ mới đến sinh sống không được đóng góp ý kiến và phải thực hiện theo những nội dung mà một số người hoặc một nhóm người đã đưa ra trước đó dẫn đến mâu thuẫn, tranh chấp, xung đột trong khu dân cư.

Thu tiền bằng giấy viết tay là vi phạm pháp luật

Về việc anh Đ.X.T. bị đe dọa, ép nộp 20 triệu đồng và chỉ nhận một tờ giấy viết tay, luật sư Cường khẳng định đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng các quy định về tài chính, kế toán.

Căn cứ theo khoản 3 Điều 3 Luật kế toán năm 2015 quy định: “Chứng từ kế toán là những giấy tờ và vật mang tin phản ánh nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát sinh và đã hoàn thành, làm căn cứ ghi sổ kế toán”. Do đó, nếu một khoản thu chỉ được ghi nhận bằng giấy viết tay không đầy đủ thông tin, không theo mẫu quy định và không có cơ quan có thẩm quyền giám sát, thì không được coi là chứng từ hợp lệ.

Việc này không chỉ tiềm ẩn nguy cơ thất thoát, thiếu minh bạch mà còn có thể bị xử lý vi phạm hành chính theo quy định tại Nghị định 41/2018/NĐ-CP, thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có dấu hiệu chiếm đoạt hoặc sử dụng sai mục đích.

Tờ giấy biên nhận viết tay với lý do thu tiền là để "đóng góp, tu sửa đường theo quy định chung của xóm".

Theo quy định tại Điều 16 và Điều 18 của Luật Kế toán hiện hành, việc lập, ký và lưu giữ chứng từ kế toán là trách nhiệm pháp lý của người thực hiện các nghiệp vụ thu – chi tài chính. Người chịu trách nhiệm đối với việc thu tiền mà không có chứng từ hợp lệ chính là cá nhân hoặc nhóm người trực tiếp đứng ra tổ chức thu, quản lý và sử dụng khoản tiền đó.

Nếu cá nhân như trưởng xóm, tổ trưởng tổ dân phố hoặc thành viên ban vận động tự ý thu tiền của người dân mà không lập chứng từ đúng mẫu, không báo cáo với chính quyền địa phương hoặc không được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, thì cá nhân đó phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Trường hợp có hành vi sử dụng tiền sai mục đích, trục lợi cá nhân hoặc gây thất thoát, thì tùy theo tính chất và mức độ, người vi phạm có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định 41/2018/NĐ-CP hoặc thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 356 Bộ luật Hình sự 2015 (tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”) hoặc Điều 175 (tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”).

Do đó, mọi cá nhân tham gia vào quá trình thu và quản lý khoản tiền không đúng quy định sẽ không thể viện dẫn lý do “tập thể thống nhất” để né tránh trách nhiệm pháp lý.

Không có chuyện "đường của dân" thì được quyền thu phí

Trước lập luận của một số người cho rằng "đường do dân góp tiền làm thì có quyền thu tiền", luật sư Đặng Văn Cường khẳng định lập luận này hoàn toàn không có cơ sở pháp lý theo quy định hiện hành.

Luật sư Cường giải thích, theo Điều 158 Bộ luật Dân sự 2015, quyền sở hữu tài sản chỉ được xác lập khi có căn cứ hợp pháp như thỏa thuận, chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế…, và được pháp luật công nhận. Trong khi đó, việc người dân tự nguyện góp tiền làm đường là hành vi vì lợi ích chung, không làm phát sinh quyền sở hữu cá nhân hay nhóm người đối với công trình đó.

Sự việc gây tranh cãi trên mạng xã hội, một số ý kiến cho rằng "đường do dân góp tiền làm thì có quyền thu tiền".

Ngoài ra, theo Luật Quản lý, sử dụng tài sản công 2017, cụ thể tại khoản 1 Điều 3, kết cấu hạ tầng kỹ thuật trên đất công cộng là tài sản công thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước thống nhất quản lý. Đường xóm được làm trên đất công, hoặc dùng chung cho cộng đồng, thuộc loại tài sản này.

Theo Luật Phí và lệ phí 2015, việc thu phí sử dụng đường bộ chỉ được thực hiện khi có quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, đi kèm với chứng từ tài chính hợp lệ.Bên cạnh đó, Nghị định 90/2023/NĐ-CP quy định chi tiết về mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí sử dụng đường bộ, và khẳng định chỉ có cơ quan nhà nước hoặc tổ chức được ủy quyền mới có quyền thu các loại phí này.

Việc một nhóm cá nhân tự ý thu tiền từ người khác sử dụng con đường, kể cả với mục đích hoàn vốn hay bảo trì, nếu không có sự đồng ý chính thức của chính quyền địa phương và không thực hiện đúng trình tự pháp luật, là hành vi thu phí trái phép. Tùy tính chất và mức độ vi phạm, hành vi này có thể bị xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Do đó, việc tự ý thu tiền sử dụng đường, dù với lý do “góp tiền làm đường”, là không được pháp luật cho phép nếu không có cơ sở pháp lý rõ ràng và sự chấp thuận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Qua vụ việc, có thể thấy rằng mọi quy ước, hương ước của địa phương đều phải phù hợp với quy định của pháp luật. Không một "luật làng" nào có thể đứng trên luật pháp của nhà nước.

Video dọn dẹp khu đất của gia đình, người đàn ông bị "trưởng xóm" đe dọa, ép nộp 20 triệu tiền quỹ xóm ở Hà Nội:

Người đàn ông bị "trưởng xóm" đe dọa, ép nộp 20 triệu tiền quỹ xóm khi dọn dẹp khu đất ở Hà Nội.

Trung Sơn

Nguồn GĐ&XH : https://giadinh.suckhoedoisong.vn/vu-bi-de-doa-ep-nop-20-trieu-tien-quy-xom-o-ha-noi-luat-lang-khong-the-dung-tren-luat-phap-172250802144829608.htm