Được phát triển bởi Viện Công nghệ Nhiệt Moscow trong khuôn khổ chương trình hiện đại hóa hạt nhân sau Chiến tranh Lạnh, Yars lần đầu tiên được phóng thử nghiệm thành công ngày 29/5/2007, tại sân bay vũ trụ Plesetsk.
RS-24 Yars – Lá chắn hạt nhân của Nga. (Nguồn: TNI)
Đến năm 2010, hệ thống này chính thức được biên chế cho Lực lượng Tên lửa Chiến lược Nga và kể từ đó liên tục được triển khai cũng như nâng cấp trong những năm 2020. Gần đây nhất, vào tháng 2/2025, quân đội Nga đã tiến hành một cuộc tập trận quy mô lớn với sự tham gia của các bệ phóng di động Yars. Trong cuộc diễn tập, các kíp chiến đấu thực hành khả năng ẩn náu, cơ động nhanh và thử nghiệm công nghệ đầu đạn mới, khẳng định vai trò đặc biệt quan trọng của loại vũ khí này trong chiến lược phòng thủ – tấn công hạt nhân.
Yars được thiết kế như một vũ khí nhiệt hạch có khả năng răn đe chiến lược, được trang bị đầu đạn phân hướng độc lập nhiều mục tiêu (MIRV). Đây chính là phiên bản cải tiến sâu của tên lửa Topol-M (SS-27, theo định danh NATO) thời Liên Xô.
Tên lửa sử dụng nhiên liệu rắn ba tầng, nhờ vậy có thể cơ động linh hoạt và giảm đáng kể thời gian chuẩn bị phóng so với các hệ thống nhiên liệu lỏng. Với chiều dài 22,5 mét, đường kính 2 mét và trọng lượng phóng gần 50 tấn, Yars có khả năng mang từ ba đến bốn đầu đạn nhiệt hạch độc lập, mỗi đầu đạn có sức công phá khoảng 200 kiloton. Các đầu đạn này được hỗ trợ bởi nhiều thiết bị mồi nhử, giúp xuyên thủng hệ thống phòng thủ tên lửa của đối phương.
Tầm bắn của Yars vượt quá 11.000 km, đủ khả năng tấn công bất kỳ mục tiêu nào trên lãnh thổ Mỹ, trong khi tốc độ tối đa lên tới Mach 25, tức hơn 30.000 km/h.
Điểm khiến Yars gần như bất khả xâm phạm chính là khả năng phóng từ nhiều nền tảng khác nhau, bao gồm cả hầm phóng kiên cố lẫn xe vận tải-lắp-đặt-bệ phóng (TEL) di động. Điều này cho phép tên lửa được triển khai rải rác trong rừng sâu hoặc các khu vực hẻo lánh, khiến việc tiêu diệt trong một đòn tấn công phủ đầu trở nên gần như không thể.
Các ước tính cho thấy kể từ giữa những năm 2020, Nga đã biên chế hơn 200 tên lửa Yars cho nhiều trung đoàn khác nhau. Bên cạnh đó, các gói nâng cấp, bao gồm cải tiến hệ thống dẫn đường và thử nghiệm các công nghệ siêu thanh liên quan, tiếp tục được triển khai, giúp loại tên lửa này ngày càng nguy hiểm hơn.
Trong bối cảnh xung đột tại Ukraine chưa có hồi kết, Nga thường xuyên thử nghiệm khả năng phòng thủ của NATO bằng các hoạt động trinh sát bằng UAV hay các đợt không kích. Nguy cơ xảy ra sai lầm chiến lược từ cả hai phía vẫn hiện hữu.
Tuy nhiên, với hệ thống Yars trong tay, Nga muốn gửi thông điệp rõ ràng rằng mọi nỗ lực gia tăng sức ép quân sự từ phương Tây đều có thể dẫn tới hậu quả lớn. Điều đó đồng nghĩa thay vì leo thang căng thẳng, NATO sẽ phải nghiêm túc cân nhắc đến việc đối thoại và thương lượng với Moscow, trước tiên là chiến sự Ukraine, xa hơn là hàng loạt vấn đề trong quan hệ Nga – phương Tây.
Xuân Minh