Nhạc sĩ Hàn Ngọc Bích. Ảnh: Xuân Hoa.
Nhạc sĩ Hàn Ngọc Bích (1940-2015) vốn là một thầy giáo. Tôi đã gặp ông nhiều lần, lần nào cũng cảm giác ông là một thầy giáo chứ không phải nhạc sĩ. Chất “nghệ” ở con người ông không nổi trội, thay vào đó là sự chỉn chu, nghiêm ngắm. Vậy nhưng, Hàn Ngọc Bích là một trong những nhạc sĩ có nhiều sáng tác cho thiếu nhi đứng được với thời gian. Có thể kể tới như: “Rửa mặt như mèo”, “Đưa cơm cho mẹ đi cày”, “Tre ngà bên Lăng Bác”, “Tiếng chim trong vườn Bác”, “Em bay trong đêm pháo hoa”…
Về ca khúc “Em bay trong đêm pháo hoa”, sinh thời, nhạc sĩ Hàn Ngọc Bích kể rằng, những ngày cuối tháng 4/1975, tin giải phóng từng miền đất căng lên từng ngày ở Hà Nội. Mỗi tỉnh giải phóng sẽ được căng cờ đưa lên và thay đổi từng ngày. Chứng kiến tin vui nối tiếp ấy khiến lòng ta muốn bay lên. Đến ngày chiến thắng thì hoàn toàn bất ngờ như mơ. Và giấc mơ đó đã trở thành giấc mơ bay. Không chỉ của trẻ em mà cả người lớn. Nhạc sĩ đã viết ca khúc “Em bay trong đêm pháo hoa” trong buổi lễ cả dân tộc ăn mừng chiến thắng. Vào hôm đó, ngày thì diễn ra mít tinh, đêm có lễ bắn pháo hoa mừng chiến thắng. Nhạc sĩ và vợ bế con trai đầu lòng mới 1 tuổi đi xem bắn pháo hoa. Ông công kênh con trai trên vai để nhìn pháo hoa đang bùng nở rạng rỡ trên bầu trời. Ông ngước lên, bầu trời pháo hoa thật lộng lẫy. Rồi ông nhìn vào mắt con, thấy những chùm pháo hoa in trong mắt cháu. Và tự nhiên, nhạc sĩ Hàn Ngọc Bích nghĩ tới hình ảnh mọi người nhìn lên là cố giữ những giọt nước mắt. Với sự xúc động trào dâng, và với “hạt nhân” đó, ông đã nghĩ tới cái tứ “Hoa lưng trời và hoa trong ánh mắt”…
Tuy nhiên, đêm ấy ông đã không viết xong được bài hát này. Vì không viết xong được nên đêm ngủ thấp thỏm. Sáng hôm sau thì ông và vợ phải đưa con trai về nhà ngoại ở Thanh Trì để vợ ông đi dạy học. Gửi cháu cho bà ngoại xong, ông lại dắt xe đạp quay về Hà Nội. Trên đường về, vì vẫn còn day dứt trong lòng về bài hát đêm qua viết chưa xong, ông tạt vào dưới gốc cây dừa ở mép sông Tô Lịch. Sau khúc reo ca nhảy múa thì phải nghiền ngẫm suy nghĩ: “Bay lên nào, em bay lên nào/ Vui bạn Nam - Bắc về trong một nhà/ Đêm pháo hoa tươi ánh cờ, bao khăn hồng đều tung bay trước gió”… Ngồi ở bờ sông Tô Lịch ông viết xong được phần còn lại của bài hát. Đến lúc quay về nhà thì chỉ việc khớp lại với những gì đã viết đêm qua, thế là bài hát hoàn thành.
Bài hát sau đó đã được thu và phát sóng lần đầu trên Đài Tiếng nói Việt Nam. Nhạc sĩ Hàn Ngọc Bích vẫn còn nhớ rất rõ lúc đó nhạc sĩ Cao Việt Bách cầm đũa chỉ huy dàn nhạc, Huy Thư phối khí. Nhóm Sơn Ca thể hiện bài hát. Đó là những thiên thần, hát rất hay. Ca khúc như một tiếng reo vui mừng ngày chiến thắng. Trong buổi thu hôm đó, đạo diễn âm thanh - nhạc sĩ Thanh Tùng nói với ông đại ý rằng “lâu lắm tôi mới nghe một bài hát “được” như thế này. Tôi chỉ ao ước có thế thôi”.
Năm nay, kỷ niệm 50 năm ngày đất nước thống nhất, non sông nối liền một dải. Khi thấy pháo hoa được bắn lên rực sáng bầu trời, tôi chợt nhớ tới nhạc sĩ Hàn Ngọc Bích và ca khúc “Em bay trong đêm pháo hoa” của ông. Người viết ra ca khúc ấy đã đi xa 10 năm, nhưng những ca khúc ông viết vẫn còn ở lại. Và mỗi lần nghe lại bài hát “Em bay trong đêm pháo hoa”, có gì đó vẫn rưng rưng xúc động. Tôi vẫn nhớ tâm sự của nhạc sĩ Hàn Ngọc Bích trong một lần trò chuyện tại nhà riêng của ông: “Tôi không bắt trẻ em khi hát bài này phải rưng rưng với mình. Nhưng tôi nghĩ rằng, những người đã đi qua chiến tranh, đã hiểu mất mát hi sinh như thế hệ chúng tôi thì vẫn còn rưng rưng. Bởi phía sau những tràng pháo hoa kia, phía sau những nụ cười mừng chiến thắng là nước mắt, là máu xương của cha anh mình, đồng đội mình để có những phút giây hạnh phúc hôm nay”.
Hà Thư