Trường đại học chạy đua xây “hệ sinh thái thử – sai”
Những năm gần đây, phòng lab mở, trung tâm sáng tạo, không gian học tập đa năng hay vườn ươm doanh nghiệp đã dần trở thành “tiêu chuẩn mới” tại nhiều trường đại học. Hệ sinh thái này hỗ trợ sinh viên xuyên suốt: từ hình thành ý tưởng, thử nghiệm mô hình, cho đến hoàn thiện sản phẩm và tiếp cận thị trường.
TS. Trần Nguyên Các - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Tổ chức và Kinh tế số (RIDE).
TS. Trần Nguyên Các - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Tổ chức và Kinh tế số (RIDE), cho biết các chương trình dành cho sinh viên khởi nghiệp hiện bài bản và phổ biến hơn nhiều. Chẳng hạn, tại Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông, một chương trình huấn luyện chuyên sâu gần đây đã tạo điều kiện để sinh viên trải nghiệm trọn vẹn quy trình khởi nghiệp, từ phác thảo sản phẩm mẫu, xây dựng kế hoạch tài chính - kinh doanh cho đến bảo vệ đề án trước hội đồng chuyên môn.
“Khởi nghiệp cốt lõi vẫn là tinh thần tự lực. Nhưng nếu sinh viên nhận được sự đồng hành đúng - từ mentor, nguồn lực đến kết nối doanh nghiệp, các em sẽ biết cách tận dụng cơ hội và trưởng thành nhanh hơn.” - ông nói.
Giảng viên tạo “vùng an toàn để sai”
TS. Trịnh Trọng Hùng – Trưởng khoa Kinh doanh và Luật, Đại học FPT.
Theo TS. Trịnh Trọng Hùng – Trưởng khoa Kinh doanh và Luật, Đại học FPT – cơ sở vật chất chỉ là một phần; điều quan trọng hơn là văn hóa đào tạo, một trường đại học chỉ thật sự trở thành “bệ phóng” khi đảm bảo ba yếu tố:
Không gian an toàn để thử nghiệm và thất bại
Sinh viên chỉ dám làm và làm tới cùng, khi các em cảm nhận rằng sai sót không bị phán xét, mà được xem như một phần tự nhiên của quá trình học tập. Nhà trường cần tạo ra văn hóa khuyến khích thử nghiệm, khuyến khích đặt câu hỏi, khuyến khích các dự án “nhỏ nhưng thật”, thay vì yêu cầu mọi thứ phải hoàn hảo ngay từ đầu.
Hệ sinh thái thực tiễn, gần với thị trường
Bên cạnh kiến thức trên lớp, các yếu tố như người cố vấn, doanh nghiệp đối tác và hỗ trợ tài chính giúp sinh viên chạm vào bài toán thật. Điều này giúp họ hiểu rõ khoảng cách giữa “ý tưởng đẹp” và yêu cầu khắt khe của thị trường.
Kỷ luật triển khai
“Khởi nghiệp không chỉ là cảm hứng mà còn là kỷ luật thực thi”. Vì vậy, lộ trình đào tạo vì thế được thiết kế theo hướng thực hành: khảo sát người dùng - xây dựng MVP (sản phẩm khả dụng tối thiểu), bảo vệ ý tưởng theo từng điểm kiểm soát và bán thử sản phẩm để đo nhu cầu thị trường.
Kết lại, TS. Trịnh Trọng Hùng khẳng định: “Khởi nghiệp không phải con đường hào nhoáng mà là hành trình trưởng thành. Chỉ cần sinh viên dám thử, dám sai, nhà trường và giảng viên luôn đồng hành.”
Sinh viên lớn lên từ những va chạm đầu đời
Từ phía người học, khởi nghiệp trong đại học là “sân tập” an toàn hơn nhiều so với việc tự khởi sự bên ngoài.
Sinh viên Nguyễn Hà Thanh (giữa) và các thành viên nhóm trong buổi bảo vệ đồ án tại Đại học FPT – nơi nhiều dự án sinh viên bước đầu tiếp cận hành trình khởi nghiệp.
Sinh viên Nguyễn Hà Thanh (giữa) và các thành viên nhóm trong buổi bảo vệ đồ án tại Đại học FPT – nơi nhiều dự án sinh viên bước đầu tiếp cận hành trình khởi nghiệp.
Nguyễn Hà Thanh – cựu sinh viên Đại học FPT, cho biết bước ngoặt đến khi nhóm chính thức triển khai dự án: “Không còn là phác thảo trong vở mà là chuỗi nghiên cứu, thử nghiệm và va chạm liên tục. Nhờ mentor hướng dẫn, chúng mình có ‘sân chơi thật’ để đưa ý tưởng thành MVP, mang sản phẩm đi kiểm chứng, lắng nghe phản hồi và điều chỉnh.”
Thanh cho rằng giá trị lớn nhất chính là “vùng an toàn để sai” mà nhà trường tạo ra, nơi mỗi thất bại nhỏ đều trở thành bài học lớn. “Nó giúp chúng mình tự tin hơn, dám thử cái mới, dám bước ra khỏi vùng an toàn và dám chịu trách nhiệm với lựa chọn của mình để đi xa hơn với dự án.” Do vậy, không phải nhóm nào cũng thành công, nhưng chính những trải nghiệm ấy tạo ra điểm chạm thực tế mà kiến thức lý thuyết không thể thay thế.
Có thể thấy, khởi nghiệp trong đại học không chỉ là xu hướng mà đã trở thành một phần của giáo dục hiện đại. Khi nhà trường xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ đầy đủ và tạo môi trường “an toàn để sai”, sinh viên được trải nghiệm thực chất và trưởng thành trong tinh thần khởi nghiệp. Nhờ bước chạy đà này, người trẻ rời trường với tư duy độc lập, khả năng giải quyết vấn đề và bản lĩnh theo đuổi đến cùng. Đó chính là lúc trường đại học thực sự trở thành nơi ươm mầm xanh – bệ phóng cho thế hệ khởi nghiệp trẻ, đóng góp những giá trị bền vững cho xã hội.