Phó bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Thái Bảo trò chuyện với các tu sĩ Hội dòng Mến thánh giá Xuân Lộc (thành phố Biên Hòa) nhân dịp đến thăm, chúc mừng Lễ Giáng sinh năm 2024. Ảnh: V.Truyên
Điều này đã góp phần tạo nên bức tranh đa tôn giáo, đa dân tộc trên vùng đất Đồng Nai mới.
Nơi hội tụ của 54 dân tộc anh em
Tỉnh Đồng Nai sau sáp nhập là nơi sinh sống của gần 406 ngàn người dân tộc thiểu số (DTTS), trong đó có DTTS dân số từ 10 ngàn đến trên 100 ngàn người, như: dân tộc S’tiêng với trên 101 ngàn người, chiếm 96% dân số dân tộc S’tiêng cả nước; dân tộc Hoa trên 97 ngàn người; dân tộc Khmer trên 40 ngàn người; dân tộc Chơro 17 ngàn người… Song cũng có những DTTS dân số dưới 100 người, như: Xinh Mun, Chu Ru, Lào, Giáy…
Đồng bào các DTTS ở vùng đất này gắn bó mật thiết với cách mạng. Vậy nên, nhiều làng, sóc, cộng đồng DTTS đã trở thành biểu tượng của cuộc đấu tranh cách mạng của dân tộc, như: làng dân tộc Chơro ở Phú Lý gắn liền với Chiến khu Đ và Trung ương Cục miền Nam; Làng dân tộc Mạ ở Tà Lài gắn với căn cứ cách mạng vùng thượng nguồn sông Đồng Nai thuộc các tỉnh Đồng Nai, Bình Phước và sự kiện vượt ngục của 8 đảng viên khỏi nhà tù thực dân về với tổ chức vào ngày 27-3-1941; cộng đồng dân tộc S’tiêng, Mạ ở Sóc Bom Bo cung cấp gạo cho bộ đội đánh Mỹ…
Trong thời bình, nhiều khu vực sinh sống của đồng bào DTTS đã trở thành địa danh tiêu biểu trong quá trình xây dựng và phát triển quê hương, như: làng dân tộc Chơro ở Hàng Gòn, cộng đồng người Tày - Hoa - Nùng ở các xã Thanh Bình, Cây Gáo, Bàu Hàm, Sông Thao…
Trước ngày 1-7-2025, tỉnh Đồng Nai có 2,2 triệu tín đồ tôn giáo và gần 200 ngàn người DTTS. Riêng tỉnh Bình Phước có 255 ngàn tín đồ tôn giáo và 206 ngàn đồng bào DTTS.
Bên cạnh đó, mỗi cộng đồng DTTS còn nuôi dưỡng văn hóa của dân tộc mình. Nhờ vậy mà những lễ hội, như: Sayangva của dân tộc Chơro; Lễ hội Kết bạn cộng đồng của đồng bào S’tiêng; Lễ hội Lòng Tòng của dân tộc Tày; Lễ Tả Tài Phán của dân tộc Hoa; Lễ Cấp sắc của dân tộc Dao; Tết Chol Chnam Thmay của dân tộc Khmer; Tết Mười Tư của dân tộc Sán Dìu… được tổ chức định kỳ hàng năm.
Ông Sỳ Văn Hưng (dân tộc Sán Dìu), người có uy tín trong đồng bào DTTS tỉnh Đồng Nai cho hay, ngoài việc hòa nhập với nơi mình sinh sống, ông cùng gia đình và người cùng dân tộc cố gắng giữ gìn, duy trì các lễ hội trong năm hay những món ăn truyền thống của người Sán Dìu, như: bánh bạc đầu, bánh tày nồng ệp, thịt muối, cháo khoai… Điều này để người con Sán Dìu không quên nguồn cội và cũng là làm đẹp thêm cho sắc màu văn hóa các dân tộc Việt Nam tại Đồng Nai.
Người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số Đô Hô Sên, Giáo cả Thánh đường Hồi giáo Bình Sơn (huyện Long Thành) sinh hoạt cùng các tín đồ Hồi giáo tại thánh đường.
Ngoài nỗ lực của cộng đồng, thời gian qua nhiều chính sách hỗ trợ đồng bào các DTTS bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống đã được thực hiện. Theo Phó giám đốc Sở Dân tộc và tôn giáo Trần Đức Hòa, ở những địa phương tập trung đông đồng bào DTTS sinh sống, chính quyền hỗ trợ người dân tổ chức các lớp truyền dạy nghề truyền thống (dệt thổ cẩm, đan lát…), dạy múa và dạy cồng chiêng, tổ chức dạy ngôn ngữ đồng bào DTTS. Đồng thời, nhà văn hóa DTTS được xây dựng tại các làng dân tộc đã trở thành địa điểm để người dân trưng bày hiện vật truyền thống, tổ chức sinh hoạt cộng đồng, nơi hội họp trong các dịp quan trọng…
Gần 2,5 triệu đồng bào có đạo
Cùng với đa dân tộc, Đồng Nai còn là địa phương đa tôn giáo. Hiện tỉnh có 41 tổ chức thuộc 16 tôn giáo đã được nhà nước công nhận và cấp đăng ký hoạt động với gần 2,5 triệu tín đồ. Trong số này có những tôn giáo mà số tín đồ, chức sắc, chức việc chiếm số lượng cao nhất cả nước. Cụ thể, tín đồ Công giáo có trên 1,31 triệu người; tín đồ Phật giáo hơn 1 triệu người; người theo đạo Tin Lành có trên 80 ngàn người... Những tín đồ này đang sinh hoạt tại 1,5 ngàn giáo xứ, tự viện, dòng tu…
Thời gian qua, cùng với cả nước, Đồng Nai luôn nhất quán việc tạo điều kiện cho các tôn giáo hoạt động ổn định; quan tâm về mặt tinh thần đối với chức sắc, chức việc, tín đồ các tôn giáo thông qua các chương trình gặp gỡ, thăm viếng nhân những dịp lễ trọng; tạo thuận lợi để phát triển cơ sở hạ tầng nhằm đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của tín đồ…
Tại Đồng Nai, nhiều địa điểm tập trung đông đồng bào DTTS sinh sống đã được xây dựng trở thành các điểm du lịch cộng đồng, như: Khu Bảo tồn văn hóa dân tộc S’tiêng Sóc Bom Bo, làng du lịch cộng đồng Tà Lài…
Giáo cả Thánh đường Hồi giáo Bình Sơn (huyện Long Thành) Đô Hô Sên, cho biết được sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, vừa qua thánh đường đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy chứng nhận hoạt động tôn giáo. Điều này đã góp phần giúp tín đồ an tâm sinh hoạt tôn giáo, tăng cường sự kết nối giữa chính quyền với đồng bào.
Phó giám đốc Sở Dân tộc và tôn giáo Nguyễn Đình Kiên cho hay, thời gian qua, công tác tuyên truyền để chức sắc, chức việc các tôn giáo nắm rõ chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về vấn đề tôn giáo được đẩy mạnh. Khi chức sắc, chức việc các tôn giáo thông suốt quy định của pháp luật trong hoạt động tôn giáo thì mỗi cá nhân trở thành kênh tuyên truyền đến tín đồ. Từ đó, tín đồ các tôn giáo hiểu được mỗi sự việc đều phải được thực hiện theo lộ trình và đúng quy định của pháp luật.
Thượng tọa Thích Huệ Khai, Trưởng ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh cho biết, Phật giáo Đồng Nai luôn phát huy vai trò hộ quốc an dân, hướng chức sắc, chức việc, phật tử sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật, thực hiện nghiêm hiến chương của giáo hội. Vậy nên, khi tỉnh thực hiện Dự án Tuyến đường trục trung tâm thành phố Biên Hòa phải thu hồi 4 thửa đất với gần 4 ngàn m2 của chùa Tỉnh Hội (cơ sở của Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh), Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh đồng thuận với chủ trương của thành phố và bàn giao cho Nhà nước diện tích đất phải thu hồi để thực hiện dự án.
Điểu Lành - Văn Truyên