Vùng khát... ngập lụt

2 giờ trướcBài gốc

Nước ngập QL 1A đoạn gần cầu Bằng Lăng. Ảnh: N. Lân

Trận lũ của hơn 30 năm

16h ngày 4/12, tại khu vực gần cầu ông Tầm trên quốc lộ (QL) 1A, thuộc thôn 1, xã Hồng Sơn, tỉnh Lâm Đồng, dòng xe cộ chủ yếu là xe con, xe máy phải chạy ngược chiều, dù lúc ra tại chốt chặn ngã ba Tà Zôn, công an đã thông tin: “Nước lũ đang lên ngập tại khu vực ngã ba Gộp, nên đi theo tỉnh lộ 715 để ra lại QL 1A tại ngã ba Lương Sơn”. Với những người có việc phải vào xã Hồng Sơn thì cứ phải đi và khi đến nơi, thấy nước chảy xiết, lại không có chỗ để cua đi đúng đường nên họ phải đi ngược chiều. Chúng tôi cũng định vậy nhưng vì muốn đi vào vùng ngập để nắm tình hình, ghi hình ảnh nên lãnh đạo xã Hồng Sơn điều chiếc xe 2 cầu. Chắc chắn là qua được dòng nước chảy xiết kia, dù dải phân cách cứng giữa đường đã bị nước về xé, bứt ra từng đoạn vào đêm 3/12 đến sáng 4/12.

22h30’ ngày 3/12, tại khu vực tổ 1, thôn Liêm Bình, nơi nhận nước đầu tiên từ kênh nhánh của kênh 812 - Châu Tá, công trình chuyển nước từ hồ Sông Lũy (huyện Bắc Bình cũ) về hồ Sông Quao (huyện Hàm Thuận Bắc cũ), bị ngập trước tiên. May là người dân nơi đây đã di dời từ chiều, vì có kinh nghiệm từ đợt lũ vào các ngày 28/10 và 2/11 rồi. Tiếp đó, mưa như trút trong khuya kéo dài, nước dâng lên nhanh, tràn ngập 10 thôn cũng là thời gian xã di tản dân ở vùng ngập lên nơi an toàn. Lúc 4h sáng, có thêm sự trợ giúp của quân sự, Công an tỉnh cùng canô, mô tô nước của các tổ chức ở Phan Thiết tới nên Hồng Sơn đã hoàn tất di tản hơn 600 hộ dân an toàn. Không có thiệt hại về người.

Vườn cây ăn trái và hoa màu thuộc thôn 2, xã Hồng Sơn ngập sâu trong nước. Ảnh: N. Lân

17h ngày 4/12, tại trụ sở xã, trên đường đi đều thấy các điểm lo cơm, nước từ thiện. Xe chúng tôi chuẩn bị đi vào trung tâm vùng ngập thuộc thôn 1, 2, 3. Thấy vậy, 1 đoàn từ thiện ở Phan Thiết tới nhờ gửi cơm, nước vào cho bà con trong đó, vì lo xe của đoàn không vào được. Hi vọng xe gầm cao của chúng tôi có thể băng dòng nước dữ kia. Đúng thật, càng vào sâu bên trong, nước trắng xóa cả vùng, xung quanh chỉ có âm thanh đúng nghĩa của lũ về, dù trời đang nắng ráo. Hiện trường cho thấy nước xô đổ cánh cổng, bứt cửa nhà dân, leo đọt dừa...Những nhà ở trên cao thuộc thôn 2 thì không di dời. Dân đang tụ tập đứng xem nước như xem hội. Hình như nét mặt ai cũng bình thường, không có vẻ gì lo lắng, sợ hãi như vẫn thấy ở vùng ngập lũ.

“Cụ ơi, nhà mình có bị nước vào không?”, tôi bắt chuyện một cụ già nhất, tên là Trần Thị Sang ở thôn 2. “Không cháu, ở đây sao lại có lụt. Cụ 80 tuổi rồi chưa thấy cảnh nước lụt như này bao giờ. À, cũng có nhưng ít, khi Nhà nước chưa làm con đường này. Tính ra cũng phải hơn 30 năm nay, nơi này chưa có lũ lớn vậy”, cụ nói một hơi, cứ như việc lũ lụt diễn ra tối 3/12 đến lúc này gây cho cụ nhiều suy nghĩ và giờ chợt có người hỏi tới. Đó cũng là lý do bây giờ cụ đi xem lũ với mọi người. Còn chúng tôi thì không thể vào thôn 3, nơi đang bị nước lũ cô lập, vì đường bị sạt lở...

Nước chảy vào nhà dân như thác. Ảnh: N. Lân

Đáp án bất ngờ

Không chỉ cụ Sang thắc mắc, mà bất cứ ai biết về vùng Hồng Sơn, Hồng Liêm (hiện sáp nhập thành xã Hồng Sơn), nơi được xem là vùng đệm của khu Lê đều biết nơi đây là vùng khát. Thế mà bây giờ có lũ lụt, lại là lũ lụt đánh dấu lịch sử, khi mơ hồ nhận ra rằng nơi đây chưa từng có trận lũ nào đáng nhớ. Thực tế, trên địa bàn xã, không có sông, suối nào gọi là. “Ở xã có xây dựng bản đồ sơ lược phân tích đường đi của nước lũ, cho thấy khi mưa lớn, những con suối, con sông không thuộc địa bàn xã đã chan nước vào kênh 812 - Châu Tá rồi tràn vào địa bàn xã, gây ngập lụt bất ngờ”, ông Nguyễn Linh Chơn - Bí thư Đảng ủy xã Hồng Sơn còn bơ phờ sau 1 đêm cùng các cán bộ lo việc tránh lũ cho dân nói. Trong tâm tư của người đứng đầu xã này, có thể hiểu câu chuyện lũ cứ bất ngờ, vùng khát nhưng lại ngập lụt. Rằng việc trực canh lũ thì xã vẫn sẵn sàng 4 tại chỗ, không chểnh mảng mỗi khi có mưa nhưng sự ngỡ ngàng lần này ở chỗ lũ lên nhanh bất ngờ, cứ như trên địa bàn có con sông lớn chảy qua, cộng với xả lũ hồ thủy lợi phía trên, kèm thêm triều dâng ở phía biển.

Nước ngập QL 1A đoạn cầu Ông Tầm. Ảnh: N. Lân

Nhưng thực tế, nào đâu có. Trên địa bàn xã Hồng Sơn chỉ có hồ Suối Đá với dung tích 9 triệu m3; đợt này cũng có xả lũ 15 m3/s, không phải tác nhân chính. Có sông Cạn bắt nguồn từ nơi khác vào địa bàn xã qua cầu Bằng Lăng rồi tích hợp với các suối từ động cát chảy ra, qua Hàm Đức cũ lại hợp lưu với 2 dòng sông, suối nhỏ khác, trước khi đổ vào sông Cái - Phú Long (phường Hàm Thắng) ra biển. Ngay cái tên sông đã hình dung được tình hình nước thế nào vào mùa khô. Nhưng vào mùa mưa, với dòng chảy kết nối như thế và nhất là trong tình hình mưa lớn, khắp nơi như đêm 3/12, dòng chảy sông Cạn theo lẽ đương nhiên đổ về sông Cái ở dưới thấp. Nhưng lúc này, sông Cái đã đầy lên, khi hồ sông Quao xả lũ liên tục trong đêm 3/12 sang ngày 4/12, với lưu lượng xả từ 300 - 600 m3/s. Từ đây, dòng nước của sông Cạn không lối thoát, đã tự dâng lên ngập nặng 2 bên bờ. Đây được ví như gọng kềm thứ 2, bên cạnh gọng kềm thứ 1 là lượng nước từ các sông, suối tràn qua tuyến kênh 812 - Châu Tá khiến xã Hồng Sơn bị ngập nặng, nước tràn qua QL 1A. Thiệt hại đường sá, hoa màu, vật nuôi theo ước tính đến 9h ngày 5/12 là 9 tỷ đồng.

Thế nên, ai không bất ngờ về thế trận mà lũ đặt ra ở Hồng Sơn, khi nơi đây là vùng khát lâu nay. Còn nhớ, khi tuyến kênh 812 - Châu Tá chuyển nước liên huyện hoàn thành vào năm 2010, xã có kênh nhánh chuyển nước về các vùng đồng. Nhờ vậy, toàn xã sản xuất 1.330 ha lúa/3 vụ và 771 ha thanh long, chủ yếu ở bên kia của QL 1A. Còn bên này QL 1A, xã Hồng Sơn ước tính có khoảng 2.000 ha, trong đó có 1 số sản xuất 1 vụ, nhờ nước nhỉ từ động cát, nước trời. Xã đang kiến nghị xây dựng công trình thủy lợi chuyển nước đến khu vực này để mở ra cơ hội phát triển kinh tế đa dạng, nhất là dịch vụ du lịch, khi ở cạnh vùng du lịch quốc gia nổi tiếng.

Phóng sự: Bích Nghị .

Nguồn Lâm Đồng : https://baolamdong.vn/vung-khat-ngap-lut-408471.html