Hành trình từ tiên phong đến hợp tác
Xã Bình Minh, tỉnh Tây Ninh (xã Thạnh Tân trước đây) nơi nổi tiếng với cây mãng cầu, gần đây nhiều người ngạc nhiên khi nhìn thấy những vườn dừa xanh mướt, thẳng tắp. Người khởi xướng cho sự thay đổi này là anh Nguyễn Thanh Vũ, một nông dân từng làm việc nhiều năm trong lĩnh vực phân bón và vật tư nông nghiệp.
Anh Nguyễn Thanh Vũ bên vườn dừa sai trĩu quả
Anh Vũ chia sẻ rằng trong thời gian làm việc tại doanh nghiệp nước ngoài, anh đã học được nhiều điều về canh tác theo tự nhiên và bền vững, đặt quyền lợi sức khỏe của người tiêu dùng lên hàng đầu. Chính vì vậy, anh mạnh dạn trồng dừa.
Lúc đầu, ý tưởng này không được nhiều người tin tưởng vì Tây Ninh không phải nơi nổi tiếng với cây dừa như Bến Tre hay Tiền Giang. Tuy nhiên, anh Vũ nhận ra lợi thế của vùng đất này, đó là nguồn phế phụ phẩm từ mía và củ mì rất dồi dào, có thể dùng để cải tạo đất. Hơn nữa, cây dừa cho trái quanh năm và còn có thể kết hợp phát triển du lịch sinh thái.
Anh bắt đầu trên diện tích 1,2 ha với giống dừa xiêm lai, chống sâu bệnh, áp dụng kỹ thuật rắc muối và dùng các chế phẩm sinh học...
Nhờ ứng dụng các giải pháp kỹ thuật này, hiệu quả đạt được rất rõ rệt. Nước dừa của anh có độ ngọt đạt trên 9 độ Brix, cao hơn tiêu chuẩn xuất khẩu, năng suất ổn định.
Quan trọng hơn, vườn dừa hữu cơ của anh trở thành điểm tham quan du lịch sinh thái miễn phí vé. Du khách đến đây có thể tham quan, hái dừa, uống nước tại chỗ, cắm trại, tập yoga, tham quan chợ lá gắn với văn hóa địa phương. Trung bình mỗi tháng đón khoảng 450 khách, dịp lễ tết số lượng tăng gấp đôi.
"Đó là những lợi thế đối với vườn trái cây xung quanh núi. Hiện nay vườn cũng hưởng được lợi thế từ điểm du lịch Núi Bà Đen. Dù các vườn cây chưa có khách nhiều nhưng tương lai bắt đầu có nhiều nông dân đã làm theo mô hình này chắc chắc sẽ tạo thành vệt nguyên liệu lớn, chắc chắn sẽ thu hút khách đến với nhà vườn tốt hơn. Khách không chỉ đến vườn dừa mà quanh đây có đa dạng vườn trái cây khách càng thích", anh Nguyễn Thanh Vũ cho biết.
Tây Ninh đang hình thành vùng trồng dừa hữu cơ hàng trăm ha
Nếu anh Vũ dám thử cái mới, thì anh Nguyễn Văn Tiến, người đứng đầu HTX Dịch vụ Nông nghiệp Dừa Việt 78, lại là người đưa hướng đi này lên tầm cao hơn và chuyên nghiệp hơn.
Sinh ra ở Bến Tre, nhưng năm 2008 anh Tiến lại mang vài cây dừa xiêm về khởi nghiệp trồng thử ở Tây Ninh. Ban đầu chỉ trồng xen lẫn với cây cao su, nhưng đến năm 2017, khi giá cao su giảm mạnh, anh quyết định chuyển toàn bộ diện tích sang trồng dừa.
Kiên trì với mô hình mới, anh Tiến chỉ trồng giống dừa xiêm đỏ Bến Tre, xiêm đỏ Mã Lai và xiêm xanh. Những giống này cho trái nhanh quanh năm, năng suất cao, nước ngọt, thị trường ưa chuộng. Đặc biệt, có thể khai thác tới 30 năm, rất thích hợp để mở rộng quy mô.
Anh Tiến tận dụng vỏ dừa, phân bò, bã mía kết hợp với men vi sinh để sản xuất phân hữu cơ. Ngoài ra, anh còn nuôi ong ký sinh dưới tán dừa để giúp phòng trừ sâu bệnh tự nhiên, tuyệt đối không dùng thuốc trừ cỏ hay hóa chất.
Năm 2019, anh cùng một số hộ dân thành lập HTX Dừa Việt 78. Từ vài chục hécta ban đầu, đến nay HTX đã liên kết với gần 300 ha, đủ khả năng đáp ứng các đơn hàng lớn và ký kết bao tiêu với doanh nghiệp xuất khẩu sang Trung Quốc.
Điểm nổi bật là xây dựng thương hiệu “Dừa gọt Tây Ninh”, tiên phong gắn mã QR vào từng quả. Người tiêu dùng chỉ cần quét điện thoại là biết được quy trình trồng, thời gian thu hoạch và chứng nhận hữu cơ.
Đặc biệt, ngay cả khi giá dừa miền Tây xuống thấp, HTX vẫn giữ giá thu mua ổn định để bà con yên tâm. Chính vì sự gắn kết đó mà nhiều nông hộ dần dà dám bước vào mô hình hữu cơ. Anh Nguyễn Văn Tiến chia sẻ:
"Tỉnh Tây Ninh có Nghị quyết 58 hỗ trợ cho kinh tế tập thể, tôi cũng đang tiếp cận để xây dựng một nhà máy sơ chế. Thực tế ở Bến Tre có thuận lợi là nhiều doanh nghiệp, thương lái thu mua nên dừa đi hầu hết các tỉnh và xuất khẩu. Ở Tây Ninh vùng dừa hiện chưa có nhà máy sơ chế nên tôi phải chở ngược về miền Tây để bán nhằm ổn định đầu ra để bà con xã viên theo đuổi mô hình. Sắp tới có nhà máy bà con sẽ chủ động xuất khẩu ngay tại Tây Ninh"
Dừa gọt có mã QR của nông dân Tây Ninh dần định hình thương hiệu xuất khẩu nhiều sang Campuchia
Dừa Tây Ninh rộng đường xuất khẩu và du lịch sinh thái
Theo bà Nguyễn Thị Ngọc Linh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Nông nghiệp thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Tây Ninh nhận định: “Câu chuyện dừa hữu cơ ở Tây Ninh cho thấy, khi biết tận dụng lợi thế sẵn có, kết hợp khoa học với kinh nghiệm và giữ vững chữ ‘tâm’ trong sản xuất, ngay cả vùng đất khắc nghiệt cũng có thể làm nên mô hình nông nghiệp giá trị cao. Đây không chỉ là hướng đi mới cho cây dừa, mà còn mở ra cơ hội phát triển nông nghiệp sạch, bền vững cho Tây Ninh".
Thực tế, nhu cầu nhập khẩu dừa hữu cơ đang tăng mạnh, bình quân 15–20% mỗi năm, tập trung ở thị trường cao cấp. Tính đến hết quý III năm 2025, kim ngạch xuất khẩu dừa của Việt Nam đạt hơn 31 triệu USD, tăng gần 20 lần so với cùng kỳ. Tây Ninh, với quy mô vùng trồng tập trung và sản xuất hữu cơ, đang nắm cơ hội lớn.
Không chỉ xuất khẩu, dừa hữu cơ còn gắn với du lịch trải nghiệm. Mô hình nông nghiệp xanh kết hợp cắm trại, yoga, tham quan vườn dừa đang ngày càng hút khách. Vị trí gần núi Bà Đen càng giúp sản phẩm dừa Tây Ninh có lợi thế cạnh tranh và giá trị gia tăng.
Bà Nguyễn Ngọc Linh cho biết: "Trong thời gian tới ngành nông nghiệp Tây Ninh sẽ thực hiện cơ cấu lại, trong đó sẽ định hướng chuyển đổi cơ cấu cây trồng từ những diện tích lúa, khoai mì, cao su kém hiệu quả sang trồng thêm cây ăn trái, rau màu để tăng hiệu quả sản xuất và giá trị gia tăng...".
Cây dừa đang mang nguồn thu nhập ổn định cho nông dân địa phương ở Tây Ninh
Từ những vườn dừa tiên phong, nông dân Tây Ninh đã chứng minh cây dừa hoàn toàn có thể bén rễ vững vàng. Không chỉ mang nguồn thu nhập ổn định, dừa hữu cơ còn góp phần định hình một nền nông nghiệp xanh, hiện đại, có thương hiệu, gắn kết với du lịch và xuất khẩu. Hành trình ấy dù chỉ mới bắt đầu, nhưng đã mở ra lối đi đầy triển vọng cho nông dân ở vùng biên Tây Ninh.
Nguyễn Quang/ VOV-TP.HCM