Chiều 26-12, UBND xã Ngọc Hồi đã tổ chức hội nghị phối hợp rà soát thống nhất số liệu thực hiện ý kiến chỉ đạo của UBND thành phố Hà Nội về phương án, hoàn trả kinh phí đối với phần diện tích đã giải phóng mặt bằng ngoài phạm vi dự án xây dựng đường sắt đô thị Hà Nội (tuyến số 1) giai đoạn 1. Qua đó, triển khai các biện pháp nhằm lập lại kỷ cương pháp luật, bảo đảm an ninh trật tự và quản lý chặt chẽ quỹ đất đã được nhà nước thu hồi phục vụ dự án.
Có 12 công trình/14 hợp đồng thuê mặt bằng tạm chưa di chuyển tài sản
Theo Quyết định số 2264/QĐ-UBND ngày 25-5-2012 của UBND thành phố Hà Nội, ranh giới cấp đất để thực hiện Dự án xây dựng tổ hợp ga Ngọc Hồi được phê duyệt với diện tích khoảng 171ha. Đến ngày 24-4-2017, Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) ban hành Quyết định số 1198/QĐ-BGTVT phê duyệt điều chỉnh dự án. Theo đó, diện tích sử dụng đất là 151,9ha, giảm 19,1ha so với diện tích đã được phê duyệt giải phóng mặt bằng trước đó.
Quang cảnh hội nghị. Ảnh: Hương Giang
Trên cơ sở điều chỉnh này, ngày 23-9-2019, Ban Quản lý dự án đường sắt đã có văn bản yêu cầu UBND huyện Thanh Trì (trước đây) dừng thực hiện công tác giải phóng mặt bằng tại bốn khu vực nằm ngoài ranh giới dự án điều chỉnh. Tại thời điểm dừng, Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Thanh Trì đã thực hiện đền bù, thu hồi khoảng 7,4ha đất ở và đất nông nghiệp, với tổng diện tích đất công khoảng 9,3ha, tổng kinh phí chi trả giải phóng mặt bằng khoảng 63 tỷ đồng.
Đến nay, tổng diện tích đất đã được thu hồi phục vụ dự án khoảng 107,5ha, trong đó có phần diện tích đã giải phóng mặt bằng, nhưng nằm ngoài phạm vi ranh giới điều chỉnh của dự án. Toàn bộ diện tích đất thu hồi chủ yếu là đất nông nghiệp giao cho các hộ gia đình theo Nghị định số 64/CP, phân bố tại các thôn Vĩnh Quỳnh, Yên Kiện, Nhị Châu và Yên Phú.
Nhằm chống tái lấn chiếm đất sau giải phóng mặt bằng, bảo đảm an ninh trật tự và vệ sinh môi trường, UBND huyện Thanh Trì (cũ) đã thống nhất chủ trương cho thuê mặt bằng tạm thời đối với các khu đất đã giải phóng mặt bằng, thông qua hình thức đấu giá công khai. Các khu đất đủ điều kiện được cho thuê làm bãi đỗ xe, bãi tập kết vật liệu xây dựng hoặc phục vụ nuôi trồng thủy sản, sản xuất nông nghiệp, với điều kiện không xây dựng công trình kiên cố và phải hoàn trả mặt bằng khi Nhà nước yêu cầu.
Trong các năm 2020, Trung tâm Phát triển quỹ đất Thanh Trì đã tổ chức hai đợt đấu giá cho thuê mặt bằng, với 11 hộ gia đình, cá nhân trúng đấu giá tại 14 khu đất, tổng diện tích hơn 126.000m². Tổng số tiền thu được từ hoạt động này là hơn 6,6 tỷ đồng, trong đó phần lớn đã nộp vào ngân sách nhà nước.
Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng, nhiều tổ chức, cá nhân đã không thực hiện đúng các cam kết trong hợp đồng thuê đất, tự ý thay đổi mục đích sử dụng, xây dựng công trình trái phép, không bàn giao mặt bằng khi hợp đồng bị thanh lý. Điều này đã làm phát sinh những phức tạp kéo dài trong công tác quản lý đất đai tại khu vực dự án. Hiện tại, các cá nhân, đơn vị vẫn để tồn tại nhiều nhà xưởng, nhà kho, lán tạm, tài sản, phương tiện tại các ô đất trong khu tổ hợp ga. Hiện có 12 công trình/14 hợp đồng thuê mặt bằng tạm chưa di chuyển tài sản, bàn giao trả lại mặt bằng như đã cam kết...
Không để phát sinh vi phạm mới
Từ ngày 1-7-2025, sau khi tiếp nhận địa bàn hành chính mới, UBND xã Ngọc Hồi đã chủ động triển khai nhiều biện pháp, nhằm tăng cường quản lý nhà nước đối với toàn bộ diện tích đất đã giải phóng mặt bằng thuộc dự án tổ hợp ga Ngọc Hồi. Xã đã nhiều lần làm việc với Ban Quản lý dự án đường sắt (Bộ Xây dựng) và Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Thanh Trì (cũ) để đề nghị bàn giao hồ sơ, mốc giới và xác định rõ phạm vi đất đã giải phóng mặt bằng. Tuy nhiên, do dự án kéo dài nhiều năm, hồ sơ qua nhiều giai đoạn, việc bàn giao đến nay vẫn chưa hoàn tất.
Trước tình trạng các hộ gia đình, tổ chức tiếp tục sử dụng đất trái phép sau khi hợp đồng thuê mặt bằng tạm thời đã bị thanh lý, UBND xã Ngọc Hồi đã tổ chức làm việc trực tiếp, ban hành nhiều thông báo yêu cầu các trường hợp vi phạm khẩn trương di dời tài sản, tháo dỡ công trình và hoàn trả mặt bằng theo đúng quy định. Đồng thời, xã xây dựng và ban hành các kế hoạch kiểm tra hiện trạng, lập danh sách các trường hợp vi phạm, làm cơ sở tổ chức giải tỏa theo quy định của pháp luật.
Tổ hợp ga Ngọc Hồi gần với tuyến quốc lộ 1A. Ảnh: Lê Minh
Theo Phó Chủ tịch UBND xã Ngọc Hồi Nguyễn Thị Nhung, xã đã ban hành kế hoạch tổ chức giải tỏa buộc thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả đối với các trường hợp không tự giác bàn giao mặt bằng, dự kiến thực hiện trong ngày 30-12-2025. Công tác giải tỏa được chuẩn bị kỹ lưỡng, với phương án bảo đảm an ninh trật tự, an toàn cho lực lượng tham gia và người dân khu vực, đồng thời chủ động phòng ngừa các tình huống phức tạp có thể phát sinh.
Bên cạnh đó, UBND xã Ngọc Hồi cũng đã thực hiện các biện pháp ngăn chặn tạm thời như lắp đặt barie, đào hào bao quanh khu đất đã giải phóng mặt bằng, nhằm ngăn chặn việc tái lấn chiếm, đổ trộm phế thải, san gạt trái phép. Các báo cáo tổng hợp về công tác quản lý đất đai, xử lý vi phạm tại dự án đã được gửi UBND thành phố và các sở, ngành liên quan để xin ý kiến chỉ đạo, tháo gỡ những khó khăn vượt thẩm quyền.
Thực tế cho thấy, khu vực dự án tổ hợp ga Ngọc Hồi có diện tích lớn, nằm tách biệt khu dân cư, trong khi lực lượng quản lý ở cơ sở còn mỏng, kinh phí bảo vệ chưa được bố trí đầy đủ. Ngoài ra, phạm vi dự án còn chồng lấn với các quy hoạch lớn khác, như: Khu đô thị thể thao Olympic - phân khu A và dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, khiến việc xác định mốc giới, ranh giới quản lý gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, đây không phải là lý do để buông lỏng quản lý hay dung túng cho các hành vi vi phạm pháp luật về đất đai.
Việc xử lý các vi phạm về đất đai, trật tự xây dựng và môi trường tại khu đất đã giải phóng mặt bằng thuộc dự án tổ hợp ga Ngọc Hồi là yêu cầu cấp thiết, nhằm bảo đảm kỷ cương pháp luật, bảo vệ tài sản công và tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các dự án trọng điểm trong tương lai. UBND xã Ngọc Hồi khẳng định quan điểm xuyên suốt là kiên quyết, kiên trì và xử lý dứt điểm các vi phạm, không để tình trạng lấn chiếm, sử dụng đất trái phép kéo dài, gây phức tạp về an ninh trật tự và bức xúc trong dư luận.
Song song với việc tổ chức giải tỏa, chính quyền địa phương tăng cường công tác tuyên truyền, vận động, tạo sự đồng thuận của người dân; đồng thời kiến nghị các cấp, ngành sớm hoàn thiện việc bàn giao mốc giới, hồ sơ pháp lý và bố trí nguồn lực cần thiết để quản lý, bảo vệ hiệu quả quỹ đất đã được Nhà nước thu hồi. Với sự chỉ đạo quyết liệt của thành phố và sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan chức năng, công tác quản lý đất đai tại dự án tổ hợp ga Ngọc Hồi từng bước đi vào nền nếp, góp phần bảo đảm tiến độ các dự án hạ tầng chiến lược và thúc đẩy phát triển bền vững khu vực phía Nam Thủ đô.
Quỳnh Dung