Xạ trị proton - bước tiến mới trong điều trị ung thư tại Việt Nam

5 giờ trướcBài gốc

Phó Chủ tịch UBND TP. Huế Nguyễn Chí Tài (hàng đầu, thứ 5 từ phải sang) tặng hoa chúc mừng hội thảo

Tham dự hội thảo có UVTV Thành ủy, Phó Chủ tịch UBND TP. Huế Nguyễn Chí Tài; GS.TS.BS Phạm Như Hiệp, Giám đốc BVTW Huế; PGS.TS Trần Kiêm Hảo, Giám đốc Sở Y tế TP. Huế; TS. BS Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục Trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh; đại diện lãnh đạo các Vụ, Cục Bộ Y tế, Bộ Khoa học Công nghệ và Viện Năng lượng nguyên tử; lãnh đạo các bệnh viện K, Chợ Rẫy, cùng nhiều chuyên gia quốc tế về xạ trị Proton và hơn 200 đại biểu đến từ các bệnh viện trong cả nước.

Ưu thế vượt trội từ xạ trị proton

Ung thư từ lâu đã trở thành “căn bệnh thế kỷ” với gánh nặng nặng nề về sức khỏe, kinh tế và xã hội trên toàn cầu. Theo báo cáo GLOBOCAN 2022 của Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC), thế giới ghi nhận gần 20 triệu ca ung thư mới và gần 10 triệu ca tử vong trong năm 2022. Tỷ lệ tử vong chiếm tới hơn 50% số ca mắc mới, cho thấy mức độ nghiêm trọng cũng như tính cấp thiết trong việc tìm kiếm các phương pháp điều trị hiệu quả và an toàn hơn. Trong bối cảnh đó, sự xuất hiện và phát triển mạnh mẽ của xạ trị proton được xem là một trong những bước đột phá lớn của y học hiện đại, mở ra cơ hội mới cho hàng triệu bệnh nhân.

Trong điều trị ung thư, ba phương pháp chính thường được áp dụng là phẫu thuật, hóa trị và xạ trị. Nếu phẫu thuật có vai trò loại bỏ khối u, hóa trị tấn công các tế bào ung thư trên diện rộng, thì xạ trị lại đặc biệt hữu ích trong việc tiêu diệt hoặc kiểm soát sự phát triển của tế bào ác tính tại chỗ. Hiện nay, 60-70% bệnh nhân ung thư trên thế giới được chỉ định xạ trị trong phác đồ điều trị.

Tại Việt Nam, các phương pháp xạ trị tiên tiến như xạ trị điều biến liều (IMRT), xạ trị điều biến thể tích cung tròn (VMAT) đã được triển khai rộng rãi, mang lại hiệu quả cao. Tuy nhiên, hạn chế lớn nhất vẫn là khó kiểm soát tác động lên các mô lành xung quanh khối u, gây ra nhiều tác dụng phụ, đặc biệt với bệnh nhân trẻ em hoặc bệnh nhân có khối u ở vị trí phức tạp.

Lãnh đạo Bộ Y tế, TP. Huế và các chuyên gia tham dự hội thảo

Khác với xạ trị bằng tia X truyền thống, xạ trị proton sử dụng chùm hạt proton năng lượng cao (160-230 MeV) được gia tốc tới 70-80% tốc độ ánh sáng để tiêu diệt tế bào ung thư. Điểm ưu việt nằm ở hiện tượng “đỉnh Bragg”: năng lượng của proton tập trung tối đa khi đến đúng vị trí khối u, sau đó gần như dừng lại, hạn chế gây tổn thương cho mô lành phía sau. Nhờ đó, bệnh nhân được hưởng lợi kép, hiệu quả tiêu diệt khối u cao hơn và giảm tối đa biến chứng.

Các nghiên cứu quốc tế chỉ ra rằng xạ trị proton đặc biệt hữu ích trong điều trị ung thư nhi khoa, các loại ung thư đầu - cổ, u não, ung thư gần tủy sống hoặc tim phổi - nơi mà độ chính xác và sự an toàn của phương pháp điều trị là yếu tố sống còn. Với bệnh nhân trẻ em, proton giúp bảo tồn tối đa các cơ quan đang phát triển, giảm thiểu nguy cơ biến chứng muộn và cải thiện chất lượng sống sau điều trị.

Hướng đi cho tương lai

Trong khuôn khổ Hội thảo Xạ trị Proton tại Việt Nam lần thứ nhất tổ chức tại BVTW Huế, nhiều lãnh đạo ngành y tế, các bệnh viện lớn trong nước cùng chuyên gia quốc tế hàng đầu về proton đã cập nhật toàn cảnh ứng dụng xạ trị proton trên thế giới, cũng như kế hoạch xây dựng ba Trung tâm Xạ trị Proton tại Bệnh viện K Trung ương, BVTW Huế và Bệnh viện Chợ Rẫy, dự kiến hoàn thành giai đoạn 2026-2030.

Phát biểu tại hội thảo, GS.TS Phạm Như Hiệp, Giám đốc BVTW Huế nhấn mạnh: “Xạ trị proton là phương pháp hiện đại bậc nhất, có khả năng tập trung năng lượng chính xác vào khối u, hạn chế tác động đến mô lành, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị và cải thiện chất lượng sống của bệnh nhân. Đặc biệt, đây là giải pháp tối ưu cho bệnh nhân nhi khoa và các khối u phức tạp”.

Cùng quan điểm, TS.BS Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế) khẳng định, việc từng bước triển khai proton tại Việt Nam không chỉ giúp bệnh nhân tiếp cận điều trị tiên tiến ngay trong nước, giảm gánh nặng chi phí ra nước ngoài, mà còn góp phần nâng cao năng lực y tế quốc gia.

TS.BS Nguyễn Trọng Khoa cho rằng,việc ứng dụng xạ trị proton tại Việt Nam hứa hẹn mang lại lợi ích to lớn. Trước hết là giúp bệnh nhân trong nước tiếp cận công nghệ hiện đại với chi phí hợp lý hơn so với việc ra nước ngoài điều trị, qua đó proton mở ra cơ hội nghiên cứu, hợp tác quốc tế, đưa y học Việt Nam tiệm cận các chuẩn mực toàn cầu. Đây còn là bước tiến trong chiến lược xây dựng mạng lưới điều trị ung thư đồng bộ, hướng đến mục tiêu trở thành trung tâm chuyên sâu hàng đầu khu vực.

Các đại biểu tham gia hội thảo chụp ảnh lưu niệm

Tuy nhiên, thách thức đặt ra cũng không nhỏ. Xạ trị proton là công nghệ phức tạp, đòi hỏi đầu tư lớn về cơ sở hạ tầng, trang thiết bị và nguồn nhân lực chất lượng cao. Một hệ thống proton hoàn chỉnh có chi phí lên tới hàng trăm triệu USD, chưa kể đến thời gian đào tạo đội ngũ y bác sĩ, kỹ sư vật lý y học và kỹ thuật viên vận hành. Ngoài ra, để phát huy tối đa hiệu quả, Việt Nam cần có chiến lược đồng bộ về quản lý, bảo trì thiết bị, cũng như xây dựng phác đồ điều trị chuẩn hóa phù hợp với điều kiện thực tế.

Mặc dù còn nhiều khó khăn, song với quyết tâm của ngành y tế, sự hỗ trợ của Nhà nước và hợp tác quốc tế, triển vọng phát triển xạ trị proton tại Việt Nam là rất khả quan. Ba trung tâm proton dự kiến xây dựng trong giai đoạn 2026-2030 sẽ trở thành hạt nhân trong mạng lưới điều trị ung thư tiên tiến, giúp hàng nghìn bệnh nhân mỗi năm được hưởng lợi.

Hội thảo Xạ trị Proton lần thứ nhất tại Việt Nam được tổ chức cho thấy quyết tâm mạnh mẽ của ngành y tế trong việc ứng dụng thành tựu y học hiện đại. Xạ trị proton không chỉ là một công nghệ mới, mà còn là niềm hy vọng cho hàng triệu bệnh nhân ung thư, đặc biệt là trẻ em và những trường hợp khó điều trị. Việc triển khai proton tại Việt Nam sẽ là bước ngoặt quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả điều trị, giảm gánh nặng bệnh tật và khẳng định vị thế y tế Việt Nam trên bản đồ y học thế giới.

THANH HƯƠNG

Nguồn Thừa Thiên Huế : https://huengaynay.vn/y-te-suc-khoe/xa-tri-proton-buoc-tien-moi-trong-dieu-tri-ung-thu-tai-viet-nam-157023.html