Xăng E10 bắt buộc từ 2026: Cân nhắc tính khả thi

2 giờ trướcBài gốc

Đề xuất này được đưa ra tại dự thảo quyết định thay thế Quyết định 53 năm 2012 về việc ban hành lộ trình áp dụng tỷ lệ phối trộn nhiên liệu sinh học với nhiên liệu truyền thống, do Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công, Bộ Công thương xây dựng.

Theo Bộ Công thương, ước tính, cả nước sẽ cần 1,5 triệu m3 ethanol mỗi năm để phối trộn, dựa trên tổng nhu cầu xăng khoảng 15 triệu m3 năm 2024 mỗi năm để phối trộn, dựa trên tổng nhu cầu xăng khoảng 15 triệu m3 năm 2024.

Hiện xăng E10 được thí điểm ở một số địa điểm, tại ba thành phố lớn là TP.HCM, PVOIL, Hải Phòng (Ảnh: Hồng Hạnh).

Thời gian gấp, chi phí lớn

Trao đổi với PV Báo Xây dựng, một doanh nghiệp đầu mối xăng dầu cho biết, việc đưa xăng E10 (phối trộn từ 9-10% ethanol theo thể tích vào xăng khoáng) vào sử dụng bắt buộc không chỉ đặt ra bài toán kỹ thuật mà còn kéo theo chi phí lớn cho doanh nghiệp xăng dầu.

Khác với E5 (phối trộn từ 4-5% ethanol theo thể tích vào xăng khoáng RON92), xăng E10 chứa hàm lượng ethanol cao hơn, dễ hút ẩm và gây ăn mòn mạnh, đòi hỏi bồn chứa phải phủ lớp chống gỉ đặc biệt và hệ thống đường ống, van, gioăng cao su phải thay mới bằng vật liệu chuyên dụng.

Thực tế, nhiều kho bồn hiện nay vốn chỉ đáp ứng cho xăng khoáng hoặc E5, nếu chuyển sang E10 sẽ buộc phải cải tạo, nâng cấp với chi phí không nhỏ. Một số doanh nghiệp lo ngại khoản đầu tư này sẽ làm tăng gánh nặng vận hành, trong khi thị trường tiêu thụ E10 còn chưa chắc chắn, khiến tính khả thi của lộ trình càng trở thành dấu hỏi.

"Song, đó mới chỉ là một mắt xích trong cả chuỗi hạ tầng phải thay đổi: từ khâu nhập khẩu, kho bồn chứa, hệ thống pha chế, xe bồn vận chuyển cho tới cửa hàng bán lẻ đều cần điều chỉnh", vị này nói và cho biết thêm, mỗi lần thay đổi lại phải báo cáo, mời cơ quan quản lý (Bộ Khoa học và Công nghệ) đến kiểm định, cấp phép. Vừa tốn thời gian, vừa phát sinh thêm nhiều chi phí.

Vì vậy, theo vị thương nhân, những doanh nghiệp lớn mới có sẵn tiền và nhân lực để làm, còn những doanh nghiệp nhỏ sẽ "không làm nổi".

Tại Hà Nội, E10 được bán tại 4 điểm (Ảnh: Hồng Hạnh).

Ông Giang Chấn Tây, Giám đốc Công ty Xăng dầu Bội Ngọc – đơn vị đang vận hành 5 cửa hàng xăng dầu tại Vĩnh Long cho biết, doanh nghiệp hoàn toàn ủng hộ chủ trương chỉ bán một loại xăng E10. Song, mốc thời gian bắt buộc áp dụng ngay từ đầu năm 2026 là "quá gấp", khi lộ trình đến nay mới ở mức bàn thảo và nếu có quyết định vào tháng 9 thì chỉ còn ba tháng để chuẩn bị.

Xăng E10 có gây hại cho động cơ xe?

Liên quan đến vấn đề bảo vệ an toàn cho động cơ xe, Bộ Công thương cho biết, nhiều hãng xe lớn như Toyota, Honda, Ford... và các tổ chức kỹ thuật như SAE (Society of Automotive Engineers) đã khẳng định xăng sinh học E5, E10 không gây hại cho động cơ.

Ngược lại, xăng E10 có trị số octan cao hơn, giúp động cơ hoạt động hiệu quả và giảm hiện tượng kích nổ. Điều này giúp bảo vệ động cơ, giảm chi phí bảo dưỡng và kéo dài tuổi thọ của phương tiện.

Bộ này cũng dẫn chứng, Bộ Khoa học và Công nghệ từng có các thử nghiệm kiểm định cho thấy, xăng E5 và E10 không ảnh hưởng đến độ bền động cơ nếu tuân thủ đúng tiêu chuẩn chất lượng xăng sinh học đã được ban hành.

Khảo sát gần đây của Petrolimex, hãng Toyota và Honda tại Việt Nam cũng đã xác nhận rằng xe do các hãng này sản xuất vận hành bình thường với E10.

Theo ông, trước khi ban hành mốc thời gian bắt buộc, cần lấy ý kiến doanh nghiệp để đánh giá tính khả thi, nhận diện từng vướng mắc rồi mới quyết định. Ông cũng kiến nghị, cần xem xét tính thêm phần chi phí hao hụt cho bán lẻ, khoảng 200-300 đồng/lít, do đặc thù xăng E10 bay hơi nhanh.

Từ góc độ quản lý nhà nước, bà Nguyễn Thúy Hiền, Phó cục trưởng Cục Quản lý Thị trường trong nước nhận định, cần cân nhắc kỹ về tính khả thi. Bà cho biết, thị trường hiện có nhiều loại xăng, trong đó RON 95-V và RON 97 phục vụ nhóm xe sang, nếu áp dụng đồng loạt E10 mà thiếu giải pháp kỹ thuật sẽ ảnh hưởng đến khách hàng này.

Theo bà Hiền, gần 10/27 doanh nghiệp đầu mối không có kho, phải thuê lại nên gặp khó khi đầu tư hệ thống phối trộn; ngay cả đơn vị lớn nhưng không sở hữu kho cũng vướng. Thủ tục đăng ký lại cơ sở pha chế với Bộ Khoa học và Công nghệ mất 1-3 tháng, có nguy cơ quá tải nếu triển khai cùng lúc.

Bà đề nghị sớm họp với chuyên gia, hiệp hội và doanh nghiệp để thống nhất loại xăng áp dụng, đồng thời rà soát dự thảo thông tư nhằm tránh hiểu nhầm, đảm bảo minh bạch và khả thi.

Có nên bỏ xăng khoáng từ 1/1/2026?

Đồng quan điểm, ông Tấn Văn Phụng, Chủ tịch Hiệp hội Dầu khí Đồng Nai bày tỏ: "Toàn bộ thông tin về việc thí điểm xăng sinh học E10 từ ngày 1/8 tại TP.HCM, Hà Nội và Hải Phòng, chỉ nắm được qua báo chí, hoàn toàn chưa nhận được bất kỳ văn bản hướng dẫn cụ thể nào".

Ông Phụng đặt vấn đề: "Từ góc độ thị trường, thói quen tiêu dùng đã ăn sâu vào việc sử dụng xăng RON 95. Nếu vẫn áp đặt, bỏ xăng khoáng thì người dân buộc phải chấp nhận. Nhưng nếu phương tiện của họ - vốn là tài sản lớn xảy ra hư hỏng động cơ, ai sẽ chịu trách nhiệm?

Trong khi đó, các dòng xe đời mới hiện nay hầu hết đã đạt chuẩn khí thải Euro 3, Euro 4, vốn thân thiện hơn với môi trường so với trước. Đặt trong bối cảnh này, việc sớm loại bỏ hoàn toàn xăng khoáng A95 liệu có quá nóng vội?".

Dẫn chứng từ kinh nghiệm quốc tế, ông Phụng cho biết nhiều nước phát triển cũng thúc đẩy sử dụng xăng sinh học, nhưng theo hướng khuyến khích thay vì bắt buộc. Do đó, Việt Nam nên có lộ trình bài bản, từng bước tạo sự đồng thuận để người dân chấp nhận tự nguyện.

Theo ông, mốc 1/1/2026 để chấm dứt hoàn toàn xăng khoáng là quá gấp gáp. Cơ quan quản lý cần xây dựng kế hoạch dài hơi, dựa trên nghiên cứu và phân tích thấu đáo thay vì vội vàng đưa ra quyết định.

Ông Văn Tấn Phụng - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Dầu khí Đồng Nai.

Đại diện Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam ủng hộ dứt điểm áp dụng một loại xăng sinh học từ 1/1/2026 để tránh "vết xe đổ" của xăng E5. Tuy nhiên, hiệp hội này kiến nghị, Bộ Công thương phải sớm ban hành lộ trình rõ ràng, đồng thời phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ rà soát, sửa đổi các quy chuẩn kỹ thuật để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp triển khai.

Ông Đỗ Văn Tuấn, Chủ tịch Hiệp hội Nhiên liệu sinh học Việt Nam nhận định, thách thức lớn nhất hiện nay không nằm ở khâu cung ứng hay phối trộn, bởi các nhà máy trong nước đã có thể đáp ứng khoảng một nửa nhu cầu, phần còn lại hoàn toàn có thể nhập khẩu từ Mỹ và Brazil.

Theo ông, hiện thủ tục phê duyệt các trạm phối trộn còn kéo dài. Do đó, cần Bộ Công thương kiến nghị với Bộ Khoa học và Công nghệ sớm tháo gỡ, thì mới có thể bảo đảm tiến độ triển khai.

"Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, chương trình nhiên liệu sinh học chỉ thành công khi được luật hóa và triển khai bắt buộc, còn nếu chỉ khuyến khích sẽ khó khả thi. Thử nghiệm tại Việt Nam cũng cho thấy xăng E10 có thể giảm 30-60% khí thải độc hại và nhờ ethanol rẻ hơn xăng khoáng nên góp phần hạ giá thành", ông Tuấn nhấn mạnh.

Đề xuất thuế bảo vệ môi trường với xăng sinh học dựa trên mức giảm khí thải

Theo bà Nguyễn Thúy Hiền, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Thị trường trong nước, các nghiên cứu quốc tế và thử nghiệm mới nhất của Viện Công nghệ Năng lượng – Đại học Bách Khoa Hà Nội đều cho thấy xăng sinh học E10 giúp giảm đáng kể khí thải so với xăng khoáng RON95-III.

Kết quả thử nghiệm cho thấy với xe máy, khí CO giảm 0-67% và HC giảm 0-70%; còn ở ô tô, CO giảm 0-50% và HC giảm 0-65%. Hiệu quả cắt giảm khí thải thể hiện rõ hơn ở các dòng xe cũ, đặc biệt xe sản xuất trước năm 1999.

Việc đẩy mạnh xăng sinh học phù hợp với mục tiêu xây dựng nền kinh tế xanh, phát triển bền vững và cam kết đạt phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.

Ngoài lợi ích môi trường, việc này còn giúp khôi phục các nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học trong nước, phát triển vùng nguyên liệu như sắn, ngô, tạo việc làm và giá trị gia tăng cao.

Trên cơ sở đó, Bộ Công thương đề xuất Bộ Tài chính xem xét điều chỉnh thuế bảo vệ môi trường với xăng sinh học dựa trên mức giảm khí thải: thuế xăng sinh học = thuế xăng khoáng × (100% – tỷ lệ % giảm phát thải). Phương án này phản ánh đúng mức độ giảm ô nhiễm, phù hợp với nguyên tắc điều tiết môi trường của pháp luật thuế.

Hồng Hạnh

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/xang-e10-bat-buoc-tu-2026-gan-thap-ky-tre-hen-sao-voi-vang-trong-3-thang-192250825204730409.htm