Xăng E10 được pha chế theo tỷ lệ 90% xăng truyền thống và 10% ethanol. Hiện nay, nhiều quốc gia trên thế giới đã và đang áp dụng rộng rãi các loại xăng sinh học như E10 để thay thế xăng thông thường; trong đó, một số nước tiên phong đã đưa vào sử dụng từ gần nửa thế kỷ trước.
Việc đưa xăng sinh học vào sử dụng không chỉ giúp ứng phó với khủng hoảng nhiên liệu, mà còn góp phần bảo đảm an ninh năng lượng, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cải thiện chất lượng môi trường sống. Đặc biệt, nhiên liệu sinh học như E10 còn mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho hiệu suất và độ bền của động cơ hiện đại.
Hiệu suất ổn định, không hao xăng
Ethanol vốn dĩ có chỉ số octane rất cao (RON khoảng 108) nên khi pha vào xăng sẽ tăng khả năng chống kích nổ. Đây là yếu tố quan trọng giúp động cơ vận hành trơn tru, đặc biệt với các loại động cơ có tỷ số nén cao.
Một trụ bơm xăng E10 tại Mỹ (Ảnh: Energi)
Xăng E10 nhờ đó đạt chỉ số octane tương đương hoặc cao hơn xăng thuần, giảm thiểu tình trạng "gõ máy", bảo vệ buồng đốt và tối ưu hóa hiệu suất đánh lửa.
Tuy nhiên, ethanol lại có nhược điểm là nhiệt trị thấp hơn xăng, tức là ít năng lượng sinh ra trên mỗi lít nhiên liệu. Theo Bộ Năng lượng Hoa Kỳ (DOE), ethanol chứa ít năng lượng hơn xăng khoảng 30% tính trên một lít. Khi pha 10%, mức giảm năng lượng của hỗn hợp E10 chỉ khoảng 3%, tương đương mức tiêu hao nhiên liệu tăng nhẹ từ 1 - 3% so với xăng truyền thống. Bộ Giao thông Vận tải Anh (DfT) cũng ghi nhận mức tiêu thụ tăng thêm này là rất nhỏ và hầu như không tạo ra khác biệt rõ rệt trong trải nghiệm lái.
Trên thực tế, tài xế ở các quốc gia khác sau khi chuyển sang sử dụng xăng E10 đều không cảm nhận được sự thay đổi về sự "hao xăng", sở dĩ mức chênh nhỏ này đã bị "lu mờ" bởi thói quen lái xe, tốc độ di chuyển trên đường hoặc điều kiện giao thông.
Như vậy, về hiệu suất tổng thể, E10 không gây ảnh hưởng tiêu cực tới công suất hay khả năng vận hành của xe. Mức tiêu hao nhiên liệu chỉ nhỉnh hơn đôi chút, khó cảm nhận trong điều kiện sử dụng thực tế. Bên cạnh đó, giá thành E10 luôn rẻ hơn đáng kể so với xăng thông thường.
Không gây hao mòn và ảnh hưởng đến động cơ
Một trong những băn khoăn thường gặp của người dân khi nhắc đến xăng sinh học là nguy cơ ăn mòn linh kiện và ảnh hưởng đến tuổi thọ động cơ. Về nguyên tắc, ethanol có khả năng hấp thụ hơi nước và có thể phản ứng với một số vật liệu, qua đó có thể thay đổi đặc tính của dầu bôi trơn nếu điều kiện vận hành không đảm bảo.
Tuy nhiên, các nghiên cứu tại nhiều quốc gia sử dụng E10 lâu năm đều đi đến kết luận chung, đó là E10 không gây ra hư hỏng hay hao mòn nếu xe được bảo dưỡng đúng định kỳ. Nhiều thử nghiệm dài hạn chỉ ra động cơ dùng E10 không có khác biệt rõ rệt về độ bền so với dùng xăng thường.
Đa phần các xe xăng đang lưu hành, đặc biệt là toàn bộ xe sản xuất từ năm 2000 trở về sau đều vận hành tốt với xăng E10
Các nhà sản xuất dầu nhờn từ lâu đã điều chỉnh công thức để trung hòa ảnh hưởng của ethanol. Hơn nữa, ethanol trong xăng sinh học nói chung và E10 nói riêng còn có đặc tính tẩy rửa mạnh, giúp làm sạch cặn bẩn trong hệ thống nhiên liệu, giữ van nạp và kim phun sạch hơn, ngăn đóng cặn carbon theo thời gian, cải thiện độ bền cho động cơ.
Vì vậy, đa số người dân sẽ không cần lo lắng khi chuyển từ xăng thuần sang E10. Chỉ lưu ý nhỏ, đó là ethanol có thể hòa tan lớp cặn bám lâu ngày trong đường nhiên liệu, khiến lọc xăng bị nghẹt ở những lần nạp đầu tiên.
Đây không phải là biểu hiện của ăn mòn, đơn thuần chỉ là tác dụng làm sạch của ethanol. Người dùng chỉ cần thay lọc nhiên liệu sau một vài bình xăng đầu là mọi hiện tượng sẽ chấm dứt.
Tính tương thích cao với phần lớn xe hiện nay
Đối với các phương tiện sản xuất từ năm 2000 trở lại đây, có thể khẳng định gần như tuyệt đối rằng xăng E10 hoàn toàn tương thích. Tại châu Âu, Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô (ACEA) đã xác nhận điều này.
Hay ở Anh, quốc gia đã phổ biến xăng E10 từ năm 2021, cho biết khoảng 98% các phương tiện đang lưu hành sử dụng được E10, và toàn bộ dòng xe được sản xuất từ năm 2011 đều tương thích, không gặp bất kỳ trở ngại nào.
Tương tự, tại Hoa Kỳ, E10 đã được sử dụng đại trà trong hơn hai thập kỷ, được Cơ quan Năng lượng Mỹ (EIA) đánh giá là an toàn cho mọi loại động cơ xăng thông thường.
Hiện nay, các hãng xe lớn đều đã chủ động thiết kế vật liệu và hệ thống nhiên liệu, từ ống dẫn, phớt, gioăng cao su cho tới kim phun, sao cho tương thích với ethanol ở tỷ lệ 10% hoặc cao hơn. Vì vậy, với những dòng xe đời mới, người dùng hoàn toàn không phải bận tâm về vấn đề tương thích khi sử dụng xăng E10.
Ngược lại, với các phương tiện đời cũ, đặc biệt là những xe sản xuất trước thập niên 1990, một số rủi ro có thể phát sinh. Các dòng xe máy cũ, vốn được sản xuất trong thời kỳ chưa xuất hiện nhiên liệu sinh học, thường sử dụng vật liệu cao su, nhựa hoặc hợp kim nhôm kém bền với ethanol. Do đó, ethanol trong E10 có thể gây trương nở, co ngót các gioăng cao su, dẫn tới nứt nẻ hoặc rò rỉ nhiên liệu.
Ngoài ra, các bộ chế hòa khí (bình xăng con) cũ cũng có khả năng bị lắng cặn do tương tác với ethanol. Tuy nhiên, những phương tiện dạng này ngày càng trở nên hiếm gặp trên đường phố.
Tóm lại, đa phần các xe xăng đang lưu hành, đặc biệt là toàn bộ xe sản xuất từ năm 2000 trở về sau đều vận hành tốt với xăng E10. Chỉ một nhóm phương tiện rất cũ hoặc có thiết kế đặc thù mới nên cân nhắc sử dụng xăng không pha ethanol để đảm bảo an toàn kỹ thuật.
Tại Việt Nam, trước xăng E10, xăng E5 (chứa 5% ethanol) được sử dụng từ 12/2015, và thay thế RON 92 từ năm 2018. Hiện Bộ Công Thương đang nghiên cứu để tham mưu Chính phủ ban hành lộ trình sử dụng xăng E10, dự kiến từ ngày 1/1/2026.Hưởng ứng chủ trương này, các doanh nghiệp phân phối đầu mối như Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) cho biết sẽ bắt đầu triển khai mở rộng thí điểm kinh doanh xăng E10 từ ngày 1/8 tới đây, tại một số cửa hàng trong hệ thống phân phối ở TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh, thành phố trọng điểm khác.
Thanh Phong