Toàn cảnh hội thảo.
Gia tăng các chính sách thu hút nhà giáo
Hội thảo do Bộ GD&ĐT phối hợp với Văn phòng UNESCO tại Việt Nam tổ chức. Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng trao đổi, ở nhiều quốc gia, nhất là với đất nước có truyền thống hiếu học, trọng thầy, thì vị trí, vai trò của nhà giáo luôn được quan tâm.
Nhằm khẳng định vị trí, vai trò của nhà giáo, Bộ GD&ĐT đề xuất Chính phủ xây dựng Đề án Luật Nhà giáo với phương châm nhất quán nhằm phát triển đội ngũ nhà giáo, chuyển từ quản lý hành chính sang quản lý chất lượng làm sao để thu hút, giữ chân được những người tài vào nghề sư phạm, yên tâm cống hiến.
Thứ trưởng cho hay, thời gian qua, dự thảo Luật Nhà giáo được xây dựng với quy trình, thủ tục công phu, kỹ lưỡng. Trong đó có sự tham gia trách nhiệm, tâm huyết của đội ngũ chuyên gia, các cơ sở giáo dục đại học, các sở GD&ĐT. Dự thảo Luật Nhà giáo đã trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV. Theo đó, có 127 lượt ý kiến tại các tổ và có 37 ý kiến thảo luận tại nghị trường (ngày 20/11).
Hầu hết các ý kiến khẳng định, Ban Soạn thảo đã làm việc nghiêm túc, công phu, chất lượng. Các ý kiến thảo luận tại nghị trường đều đồng tình cao về sự cần thiết ban hành Luật Nhà giáo. Vấn đề đặt ra là, làm sao gia tăng các chính sách thu hút nhà giáo, đồng thời làm rõ trách nhiệm, đạo đức của nhà giáo.
Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng phát biểu tại hội thảo.
“Chúng ta có 6 tháng nữa tiếp tục lấy ý kiến chuyên gia, tổ chức trong và ngoài nước. Tinh thần là cầu thị, lắng nghe và nghiêm túc tiếp thu chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm: Khi Luật Nhà giáo được ban hành, phải làm cho đội ngũ nhà giáo vui mừng, phấn khởi, chờ đợi” – Thứ trưởng nhắc lại, đồng thời nhấn mạnh, xây dựng Luật Nhà giáo không phải hệ thống hóa các quy định, mà làm sao để nhà giáo yêu nghề hơn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, ở đó đối tượng thụ hưởng chính là các thế hệ học sinh.
Xây dựng Luật Nhà giáo theo tiếp cận tổng thể và toàn diện
Chia sẻ về kinh nghiệm quốc tế, TSKH Phạm Đỗ Nhật Tiến – chuyên gia giáo dục cho hay, chính sách nhà giáo có hiệu quả nhất khi được xây dựng theo tiếp cận tổng thể và toàn diện. Chính sách chất lượng khi làm rõ được những vấn đề cần tháo gỡ, đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cùng các thách thức, rào cản trong việc thiết kế và tổ chức thực hiện các chính sách trước đây về nhà giáo.
Cũng theo TSKH Phạm Đỗ Nhật Tiến, chính sách nhà giáo có chất lượng và hiệu quả - không nhất thiết phải là văn bản hoàn toàn mới, chỉ cần là một văn bản hợp nhất được các chính sách riêng lẻ và thành công trước đây về nhà giáo trong một khung pháp lý thống nhất. Việc thể chế hóa chính sách nhà giáo thành Luật Nhà giáo phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố.
Tuy nhiên, yếu tố quan trọng nhất là nhận thức về tầm quan trọng của chính sách nhà giáo và quyết tâm chính trị của các nhà lãnh đạo trong việc chuyển chính sách thành luật để tạo khung pháp lý có hiệu lực cao nhất trong việc tổ chức thực hiện chính sách nhà giáo.
TSKH Phạm Đỗ Nhật Tiến tham luận tại hội thảo.
TSKH Phạm Đỗ Nhật Tiến khuyến nghị, xây dựng chính sách nhà giáo theo tiếp cận toàn diện và tổng thể, phù hợp với các quan điểm chỉ đạo trong đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục. Ngoài ra, cần phát triển các chương trình đào tạo và bồi dưỡng nhà giáo theo định hướng chuyển đổi, đi trước một bước để sẵn sàng cho việc chuyển đổi việc dạy - học trong các cơ sở giáo dục. Mặt khác, nhận diện và khắc phục những tồn tại, rào cản hiện nay trong tuyển dụng, sử dụng và giữ chân nhà giáo. Cùng với đó, cần nâng cao tính chuyên nghiệp của nghề dạy học, cải thiện các điều kiện làm việc của nhà giáo trên cơ sở xây dựng văn hóa học đường tích cực.
Mặt khác, cần đảm bảo chế độ tiền lương, đãi ngộ và khen thưởng nhà giáo tương xứng với vị thế, vai trò, trách nhiệm và hoạt động nghề nghiệp của nhà giáo; đồng thời thúc đẩy trách nhiệm của nhà giáo trong phát triển chuyên môn nghề nghiệp; nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác quốc tế về nhà giáo và xây dựng cơ chế quản lý nhà giáo thống nhất trong toàn ngành giáo dục.
Khẳng định vai trò then chốt của nhà giáo trong đảm bảo chất lượng giáo dục, bà Miki Nozawa, Phụ trách Chương trình Giáo dục, UNESCO tại Việt Nam ghi nhận, việc xây dựng Luật Nhà giáo cho thấy cam kết của Chính phủ trong việc đặt nhà giáo vào vị trí trọng tâm. Chúng ta hãy cùng tái khẳng định cam kết trao quyền năng cho đội ngũ nhà giáo, những người là nền tảng của hệ thống giáo dục của chúng ta. “UNESCO cam kết hỗ trợ Việt Nam trong quá trình này” - bà Miki Nozawa khẳng định.
Chuyên gia quốc tế chia sẻ kinh nghiệm xây dựng chính sách nhà giáo.
Giải quyết các thành tố khác nhau trong chính sách
Tại hội thảo, bà Valerie Djioze - Ban Phát triển Nhà giáo của UNESCO đã giới thiệu về hướng dẫn xây dựng chính sách nhà giáo. Đây là công cụ hữu ích và thiết thực để định hướng cho việc xây dựng và/hoặc xem xét các chính sách quốc gia về nhà giáo thông qua việc giải quyết các thành tố khác nhau trong chính sách. Cách các thành tố này tác động lẫn nhau, góp phần xây dựng chính sách quốc gia về nhà giáo dựa trên minh chứng như một thành phần tích hợp trong các kế hoạch hoặc chính sách của cả ngành Giáo dục phù hợp với các kế hoạch và chiến lược phát triển quốc gia nói chung.
Những vấn đề thực tế hơn mà nhà giáo trên thế giới nói chung và ở một số quốc gia nói riêng đang đối mặt cũng được nêu ra và thảo luận trong Báo cáo toàn cầu về Nhà giáo do UNESCO và Lực lượng Đặc nhiệm Quốc tế về Nhà giáo vì Giáo dục 2030 khởi xướng.
Chia sẻ về Luật Nhà giáo của Trung Quốc, GS Li Tingzhou, Đại học Sư phạm Thượng Hải trao đổi nhiều nội dung chính về nâng vị thế nhà giáo, đưa nhà giáo từ vai trò chuyên gia sang công thức, tăng lương cho giáo viên, trao quyền tuyển dụng cho các nhà trường.
Từ các nghiên cứu và triển khai thực tiễn, các đại biểu đã chia sẻ bài học kinh nghiệm cho Việt Nam như: thúc đẩy chuyên nghiệp hóa và nâng cao chất lượng nhà giáo, tăng tính hấp dẫn của nghề giáo viên như chế độ ưu đãi, thu nhập, khả năng phát triển…
Các đại biểu tham dự hội thảo.
Luật Nhà Giáo đã và đang được soạn thảo kỹ lưỡng, ông Vũ Minh Đức - Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục (Bộ GD&ĐT) cho hay, thông qua nghiên cứu, tham vấn rộng rãi, việc xây dựng luật nhằm đảm bảo tạo động lực và củng cố tất cả nhà giáo trở thành những lực lượng có trình độ, tận tụy, có trách nhiệm và thành thạo trong nghề này, cho dù họ ở đâu. “Chúng tôi đánh giá cao những cuộc đối thoại như vậy với những người tham gia trong nước và quốc tế thông qua hội thảo hôm nay,” ông Vũ Minh Đức nói.
Ghi nhận các ý kiến đóng góp tại hội thảo, Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng nhấn mạnh, quan điểm xây dựng luật xây dựng khung quy định, nhiều vấn đề chi tiết sẽ được thể hiện ở các văn bản dưới luật.
Toàn cảnh hội thảo.
Trao đổi 5 vấn đề, Thứ trưởng nhấn mạnh: Thứ nhất, các nước tiến tiến và có truyền thống về giáo dục, họ xác định vai trò, vị thế của nhà giáo đối với sự hưng thịnh của quốc gia. Đầu tư cho giáo dục, phát triển nhà giáo là đầu tư cho sự phát triển, cho hiện tại và tương lai.
Thứ hai, xây dựng các chính sách theo hướng tăng cường và thuận lợi nhất để thu hút phát triển nhà giáo. Đó không chỉ là vấn đề tiền lương, mà còn là điều kiện làm việc, không gian sáng tạo... Đây không phải ưu đãi, biệt đãi đối với nhà giáo, mà là những chính sách cơ bản mà kinh nghiệm trên quốc tế đã chứng minh.
Thứ ba, chính sách tuyển dụng, quản lý nhà giáo theo hướng phân cấp theo hệ thống ngành dọc.
Thứ tư, thời gian tới, trong quá trình tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật Nhà giáo, Bộ GD&ĐT sẽ hướng tới xây dựng những chính sách phát triển đội ngũ nhà giáo.
Thứ năm, ghi nhận, tiếp thu, tổng hợp đầy đủ ý kiến của các chuyên gia, nhà đào tạo theo tinh thần khoa học, có chọn lọc trên cơ sở phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội của Việt Nam.
Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng phát biểu.
Theo quy định, dự thảo Luật Nhà giáo sẽ được trình Quốc hội 2 vòng. Vòng 1 đã được các đại biểu thảo luận, cho ý kiến ngày 20/11 vừa qua. Tại kỳ họp thứ 9, dự kiến vào tháng 5/2025, Quốc hội tiếp tục thảo luận và xem xét thông qua dự thảo Luật Nhà giáo.
Minh Phong. Ảnh: Trần Hiệp