Xây dựng con người vùng DTTS từ nền tảng văn hóa cồng chiêng

13 giờ trướcBài gốc

Tiết mục biểu diễn của Đội chiêng phường Nam Gia Nghĩa

Tiếng chiêng - nền tảng văn hóa hình thành nhân cách

Trong đời sống các dân tộc bản địa tỉnh Lâm Đồng, cồng chiêng không đơn thuần là nhạc cụ, mà là một phương thức giáo dục đặc biệt, được trao truyền tự nhiên qua nhiều thế hệ. Mỗi nhịp chiêng vang lên đều gắn với cộng đồng, với cội nguồn, với những chuẩn mực ứng xử đã trở thành nếp sống. Vì vậy, những không gian sinh hoạt cồng chiêng hôm nay không chỉ mang âm hưởng rộn ràng, mà còn hàm chứa những giá trị văn hóa đang tiếp tục được bồi đắp giữa buôn làng.

Vừa chỉnh chiêng, nghệ nhân Điểu Di ở bon Điêng Đu (Quảng Tân) chậm rãi chia sẻ: “Học đánh chiêng không khó, khó là học cái nết của người đánh chiêng. Tiếng chiêng dạy con người biết kính trên nhường dưới, biết sống vì buôn làng. Nghe chiêng, người ta dịu lại, biết yêu thương nhiều hơn”. Lời nói mộc mạc ấy phản ánh đúng bản chất của văn hóa cồng chiêng, không phô trương nhưng thấm sâu vào cách nghĩ, cách sống của con người.

Với lớp trẻ, tiếng chiêng không còn là ký ức xa xưa mà đang hiện diện trong đời sống thường nhật. Em Điểu Nhực (17 tuổi), thành viên đội chiêng xã Tuy Đức bộc bạch: “Em tập chiêng ban đầu cho vui nhưng càng tập càng thấy mình gắn bó với buôn làng hơn. Đi xa vài ngày thôi là nhớ bon làng, nhớ nhất là tiếng chiêng”. Những cảm xúc chân thành ấy cho thấy văn hóa không phải khái niệm trừu tượng, mà là yếu tố nuôi dưỡng tình cảm, bản sắc, sự tự tin và trách nhiệm cộng đồng của người trẻ.

Chương trình trình diễn thời trang trong khuôn khổ liên hoan cồng chiêng Đông Nam Á năm 2025 diễn ra tại Lâm Đồng. Ảnh: Hoàng Dương

Trong nhiều buôn làng, tiếng chiêng không chỉ vang lên trong lễ hội, mà còn hiện diện trong những khoảnh khắc đời sống: mừng lúa mới, dựng nhà, cưới hỏi, tiễn đưa người đã khuất. Trẻ em lớn lên trong tiếng chiêng sẽ sớm hiểu thế nào là gắn kết cộng đồng; người trưởng thành lắng nghe tiếng chiêng sẽ tự soi lại trách nhiệm của mình với buôn làng. Văn hóa cồng chiêng vì thế không chỉ là di sản cần gìn giữ, mà là dòng chảy bền bỉ hình thành nên nhân cách con người.

Chương trình trình diễn thời trang trong khuôn khổ liên hoan cồng chiêng Đông Nam Á năm 2025 diễn ra tại Lâm Đồng. Ảnh: Hoàng Dương

Xây dựng con người từ giá trị văn hóa bản địa

Thực tiễn sinh hoạt cồng chiêng ở cơ sở cho thấy, đằng sau mỗi đội chiêng, mỗi buổi tập là sự chung tay của cộng đồng, nghệ nhân, lớp trẻ, những chủ thể đang lặng lẽ giữ gìn nền tảng văn hóa để bồi đắp con người. Văn hóa chỉ thực sự sống khi được cộng đồng tiếp nối bằng nhu cầu tự thân, chứ không dừng lại ở các hoạt động mang tính trình diễn.

Chương trình trình diễn thời trang trong khuôn khổ liên hoan cồng chiêng Đông Nam Á năm 2025 diễn ra tại Lâm Đồng. Ảnh: Hoàng Dương

Già làng Điểu MBrâng ở phường Nam Gia Nghĩa tâm sự: “Tôi dạy chiêng không phải để tụi nhỏ đi biểu diễn, mà để chúng nó biết tự hào về dân tộc mình. Chỉ cần còn người đánh chiêng thì văn hóa còn, buôn làng còn”.

Bảo tồn cồng chiêng, vì thế, không chỉ là giữ lại một loại hình nghệ thuật dân gian, mà còn là tạo môi trường hình thành nhân cách con người: rèn luyện tính kỷ luật, tinh thần tập thể, sự kiên nhẫn, lòng tôn trọng truyền thống và ý thức trách nhiệm với cộng đồng. Đây cũng chính là những giá trị cốt lõi mà giáo dục hiện đại hướng tới, trong khi văn hóa truyền thống đang nắm giữ chúng một cách tự nhiên và bền vững.

Khi các chính sách của Nhà nước về bảo tồn di sản văn hóa được triển khai đến cơ sở, tiếng chiêng trở thành minh chứng sinh động cho hiệu quả của chiến lược xây dựng con người từ văn hóa. Bà Lê Thị Trúc Linh - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh nhấn mạnh: “Bảo tồn cồng chiêng không chỉ là giữ di sản, mà là giữ nền tảng hình thành nhân cách con người vùng DTTS. Cần để văn hóa trở thành động lực, sức mạnh nội sinh của cộng đồng. Đây không chỉ là thông điệp của một sự kiện, mà là định hướng lâu dài cho chiến lược phát triển con người, phát triển xã hội vùng DTTS trong giai đoạn mới”.

Nguyễn Hiền .

Nguồn Lâm Đồng : https://baolamdong.vn/xay-dung-con-nguoi-vung-dtts-tu-nen-tang-van-hoa-cong-chieng-412100.html