Xây dựng cụm trung tâm nông thôn mới đang trở thành yêu cầu cấp thiết

2 giờ trướcBài gốc

Ngày 8/12, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) tổ chức Hội thảo “Xây dựng cụm trung tâm nông thôn mới phù hợp với bối cảnh hiện nay” nhằm thảo luận thực tiễn của mô hình cụm trung tâm nông thôn mới, nhận diện khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai và đề xuất giải pháp hoàn thiện mô hình phù hợp điều kiện phát triển của nông thôn Việt Nam hiện nay.

Toàn cảnh buổi hội thảo.

Tiếp cận theo cụm, có tính kết nối vùng để nâng cao hiệu quả đầu tư

Phát biểu khai mạc hội thảo, PGS.TS Phạm Quang Thao, Phó Chủ tịch VUSTA nhấn mạnh, xây dựng cụm trung tâm nông thôn mới đang trở thành yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh nông thôn Việt Nam đối mặt nhiều thách thức mới. Quá trình đô thị hóa diễn ra mạnh mẽ, biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, chuyển dịch lao động, dân cư diễn ra nhanh, trong khi hạ tầng xã hội, dịch vụ công và liên kết sản xuất ở nhiều địa phương chưa theo kịp. Do đó, mô hình nông thôn mới không thể dừng lại ở tiêu chí xây dựng đơn lẻ từng xã mà cần tiếp cận theo cụm, liên hoàn, có tính kết nối vùng để nâng cao hiệu quả đầu tư, tối ưu hóa nguồn lực và tạo động lực phát triển bền vững.

PGS.TS Phạm Quang Thao, Phó Chủ tịch VUSTA phát biểu khai mạc hội thảo.

PGS.TS Phạm Quang Thao cũng chỉ rõ các bất cập hiện nay như: Quy hoạch thiếu tầm nhìn dài hạn; phân bổ nguồn lực còn dàn trải; liên kết giữa các địa phương, giữa nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp còn lỏng lẻo; chất lượng dịch vụ giáo dục, y tế, văn hóa ở một số vùng chưa đồng đều. Do đó cần nghiên cứu, đề xuất mô hình cụm trung tâm nông thôn mới phù hợp bối cảnh mới, bảo đảm tính khả thi, hiệu quả và gắn với mục tiêu nâng cao đời sống người dân.

TS Nguyễn Hồng Hạnh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kiến trúc xây dựng và Đô thị cho rằng, nông nghiệp, nông thôn, nông dân là khu vực dễ bị tổn thương nhất trước biến đổi khí hậu, áp lực phát triển và suy giảm tài nguyên. Dù nhiều chủ trương, chương trình lớn về xây dựng nông thôn mới được triển khai, hệ thống quy hoạch hiện hành vẫn bộc lộ khoảng trống đáng kể, đặc biệt trong việc gắn quy hoạch khu dân cư với yêu cầu bảo tồn đa dạng sinh học và sử dụng bền vững tài nguyên tự nhiên. Nhiều quy định về quản lý đất đai, phân vùng bảo tồn, yêu cầu bảo vệ rừng, nguồn nước…chưa được thể chế hóa đồng bộ trong pháp luật về quy hoạch đô thị và nông thôn, dẫn đến khó khăn khi triển khai tại địa phương.

TS Nguyễn Hồng Hạnh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kiến trúc xây dựng và Đô thị phát biểu tại hội thảo.

Thực tế nhiều nơi vẫn xuất hiện xu hướng “đô thị hóa nông thôn”, phát triển điểm dân cư chia lô bám đường, công trình xây dựng thiếu kiểm soát làm phá vỡ cảnh quan, lãng phí đất đai và làm suy giảm các hệ sinh thái. Một số mô hình quy hoạch còn dập khuôn, chưa tận dụng cơ sở truyền thống như đình, ao làng. Việc khảo sát, lấy ý kiến cộng đồng chưa thực chất, gây vênh giữa đồ án và nhu cầu người dân. TS Nguyễn Hồng Hạnh cho rằng, cần sớm bổ sung quy định về bảo tồn thiên nhiên vào văn bản quy hoạch, thống nhất hệ thống đất đai giữa các ngành, ưu tiên phân vùng chức năng khoa học và tăng cường tham vấn cộng đồng đảm bảo quy hoạch nông thôn thực sự bền vững.

Tổ chức lại không gian sản xuất, tăng hiệu quả liên kết giữa hạ tầng, dịch vụ, chế biến, thị trường

Từ phân tích cơ sở lý luận và thực tiễn, TS.KTS Lương Tiến Dũng - Phó Trưởng khoa Quy hoạch ĐH Kiến Trúc Hà Nội, chuyên gia Viện KHCN Xây dựng AIST đề xuất cần sớm coi cụm xã và trung tâm cụm xã là nội dung bắt buộc trong quy hoạch tỉnh, được xác định rõ về ranh giới, tính chất, chức năng và vai trò hạt nhân phát triển kinh tế, xã hội nông thôn. Quy hoạch cụm xã phải trở thành cấp trung gian giữa quy hoạch tỉnh và quy hoạch xã, giúp tổ chức lại không gian sản xuất, bố trí dân cư, hạ tầng liên xã và các trung tâm dịch vụ dùng chung, khắc phục tình trạng đầu tư dàn trải, manh mún.

TS.KTS Lương Tiến Dũng - Phó Trưởng khoa Quy hoạch ĐH Kiến Trúc Hà Nội, chuyên gia Viện KHCN Xây dựng AIST trình bày tại hội thảo.

KTS Lương Tiến Dũng mong muốn, Chính phủ và các bộ, ngành sớm hoàn thiện khung pháp lý, ban hành nghị định, thông tư hướng dẫn cụ thể về quy hoạch cụm xã, trung tâm cụm xã và hệ thống trung tâm nông thôn; đồng thời bổ sung yêu cầu về tổ chức cụm xã, trung tâm cụm xã vào Bộ tiêu chí nông thôn mới giai đoạn 2026-2030. Bộ Xây dựng cần cập nhật quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật đối với không gian trung tâm cụm xã, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Tài chính có hướng dẫn về cơ chế quản lý, bố trí nguồn lực cho phát triển cụm xã.

Đối với địa phương, yêu cầu lồng ghép quy hoạch cụm xã trong quy hoạch tỉnh, tổ chức lập quy hoạch cụm xã và quy hoạch chung các xã, trung tâm cụm xã, bảo đảm đồng bộ giữa quy hoạch không gian, hạ tầng, tổ chức sản xuất và mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, hướng tới nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu.

Tại Hội thảo, các đại biểu tập trung thảo luận giải pháp nhằm tổ chức lại không gian sản xuất, tăng hiệu quả liên kết giữa hạ tầng, dịch vụ, chế biến, thị trường, khắc phục tình trạng manh mún, thiếu đồng bộ.

Các đại biểu tại hội thảo.

Nhiều ý kiến đề xuất ưu tiên đầu tư hạ tầng liên xã, trung tâm dịch vụ chung; phát triển vùng chuyên canh quy mô lớn gắn với doanh nghiệp và hợp tác xã; thúc đẩy ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong sản xuất và quản lý. Một số đại biểu nhấn mạnh cần đào tạo nguồn nhân lực nông thôn, hoàn thiện cơ chế chính sách và tăng cường vai trò cộng đồng để mô hình cụm/trung tâm nông thôn mới thực sự vận hành hiệu quả, bền vững.

Gia Đạt

Nguồn Tri Thức & Cuộc Sống : https://kienthuc.net.vn/xay-dung-cum-trung-tam-nong-thon-moi-dang-tro-thanh-yeu-cau-cap-thiet-post1590688.html