Trước hết, cần phân tích rõ ba trụ cột phẩm chất nhà giáo. “Tâm” là động lực đạo đức - yêu nghề, đặt lợi ích học trò lên trước; “tầm” là tầm nhìn sư phạm, khả năng định hướng nhân cách, bồi đắp năng lực suy nghĩ; “tài” là năng lực chuyên môn và phương pháp, đổi mới dạy học, ứng dụng công nghệ. Chỉ khi cả ba hội tụ, thì nhà giáo mới làm được việc khó: Chuyển hóa chính sách thành thực chất trong lớp học.
Thực tế đang đặt ra nhiều thách thức: Áp lực thành tích còn mạnh, chế độ đãi ngộ chưa đủ để giữ nhân tài, cơ chế tuyển chọn và đánh giá nhiều nơi còn hình thức. Kết quả là một bộ phận giáo viên chỉ chạy theo điểm số, thiếu động lực đổi mới hoặc rời khỏi nghề. Đây là nghịch lý: Xã hội đòi hỏi chất lượng cao, nhưng chính sách lại chưa tạo ra điều kiện để nhà giáo phát triển bền vững.
Muốn đổi mới giáo dục thực chất, phải đặt việc phát triển đội ngũ nhà giáo vào vị trí trung tâm. Ảnh minh họa: baochinhphu.vn
Vì vậy, cần một chiến lược đồng bộ, cụ thể và có lộ trình:
Tuyển chọn và đào tạo đầu vào nghiêm ngặt: Nâng cao chuẩn đầu vào, ưu tiên ứng viên có năng lực sư phạm và phẩm chất; tăng cường đào tạo thạc sĩ sư phạm cho giáo viên phổ thông, như tiêu chuẩn ở nhiều nền giáo dục hàng đầu.
Đãi ngộ và nghề nghiệp hóa: Cải cách chế độ lương, phụ cấp, khung thăng tiến rõ ràng, để nghề giáo là lựa chọn nghề nghiệp hấp dẫn, không phải “nghề thứ hai”. Kết hợp đãi ngộ vật chất với cơ chế khen thưởng nghề nghiệp, để khích lệ cống hiến và đổi mới.
Đào tạo suốt đời và phát triển chuyên môn: Xây dựng hệ thống bồi dưỡng liên tục, đánh giá năng lực thực tế, tạo điều kiện cho giáo viên nghiên cứu, thử nghiệm mô hình dạy học mới.
Khuyến khích tự chủ chuyên môn, gắn trách nhiệm: Trao quyền cho giáo viên đổi mới phương pháp, nhưng đồng thời phải có tiêu chí đánh giá rõ ràng về chất lượng dạy học và kết quả học tập của học sinh.
Xóa bỏ bệnh thành tích, xây dựng văn hóa tôn sư: Xác lập chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp, tăng cường giám sát, minh bạch trong đánh giá học sinh; truyền thông xã hội, gia đình và cơ quan quản lý cùng chung tay tạo môi trường tôn trọng nhà giáo.
Cải cách chương trình chỉ là một nửa hành trình; nửa còn lại là đầu tư chiến lược vào con người. Muốn đổi mới thực chất, phải đặt việc phát triển đội ngũ nhà giáo vào vị trí trung tâm: Tuyển chọn nghiêm, đãi ngộ xứng, bồi dưỡng liên tục và giao quyền kèm trách nhiệm. Khi nhà giáo có tâm, có tầm và có tài, mọi sách giáo khoa và chính sách đổi mới mới thực sự chuyển hóa thành chất lượng giáo dục bền vững.
QUỐC AN