Xây dựng 'la bàn' trách nhiệm trong ma trận thông tin

9 giờ trướcBài gốc

Bị cáo Hoàng Thị Hảo (bên phải) tại tòa

Vụ án cựu đại biểu Quốc hội Hoàng Thị Hảo, từ một doanh nhân thành đạt, đại diện cho tiếng nói của cử tri, đến việc rơi vào cạm bẫy của Tổ chức "Năng lượng gốc trống đồng Việt Nam" và nhận án tù giam, không chỉ là một câu chuyện pháp lý đơn thuần. Nó đặt ra một câu hỏi nhức nhối về trách nhiệm của mỗi cá nhân và toàn xã hội trong kỷ nguyên thông tin số, nơi thông tin bủa vây, thật giả lẫn lộn nếu không tính đến động cơ trục lợi.

Cái giá phải trả của bà Hảo là một minh chứng đắt giá cho thấy thông tin sai lệch có thể hủy hoại danh tiếng, sự nghiệp, thậm chí là cả cuộc đời một con người. Vụ án này không chỉ là hồi chuông cảnh tỉnh, mà còn là một thước đo về khả năng và mức độ chúng ta thực hiện trách nhiệm của mình trong việc tiếp nhận, xử lý và lan truyền thông tin.

Bà Hảo từ một người từng được xã hội tin tưởng lại trở thành nạn nhân, thậm chí là công cụ lan truyền thông tin sai lệch. Vụ án này cho thấy rõ sự thiếu hụt kỹ năng phân tích và đánh giá thông tin trong bối cảnh thông tin số bùng nổ. Trong guồng quay hối hả của cuộc sống hiện đại, nhiều người dễ dàng bị cuốn theo những luồng thông tin hỗn loạn mà bỏ quên việc tự vấn và kiểm chứng. Trách nhiệm không chỉ thuộc về cá nhân trong việc chọn lọc thông tin, mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội trong việc xây dựng một môi trường thông tin minh bạch, lành mạnh.

Hơn nữa, trách nhiệm của các cơ quan chức năng trong việc kịp thời ngăn chặn và xử lý những hành vi lợi dụng thông tin sai lệch để trục lợi cũng rất quan trọng. Câu hỏi đặt ra là liệu chúng ta đã thực sự làm tròn những trách nhiệm đó?

Thiết nghĩ để không trở thành nạn nhân của những cạm bẫy thông tin như bà Hảo, mỗi chúng ta cần xây dựng một "la bàn" trách nhiệm trong mê trận thông tin, bao gồm:

Trách nhiệm tự trang bị tư duy phản biện: Tư duy phản biện không chỉ là khả năng suy nghĩ thấu đáo, mà còn là trách nhiệm của mỗi người trong việc chủ động đặt câu hỏi về nguồn gốc, mục đích và tính xác thực của thông tin. Ví dụ, khi đọc một tin tức về sức khỏe trên mạng xã hội, thay vì vội vàng chia sẻ, hãy tự hỏi: Trang web này có uy tín không? Thông tin này có dựa trên nghiên cứu khoa học nào không? Mục đích của người đăng tải thông tin này là gì?

Trách nhiệm rèn luyện kỹ năng tìm kiếm và đánh giá thông tin: Đây là trách nhiệm thiết yếu trong kỷ nguyên số. Chúng ta cần chủ động học cách sử dụng hiệu quả các công cụ tìm kiếm (Google Scholar, các trang báo chính thống), kiểm tra chéo thông tin từ nhiều nguồn uy tín (tổ chức nghiên cứu, báo cáo khoa học) và nhận biết các dấu hiệu của thông tin sai lệch (tiêu đề giật gân, ngôn ngữ cảm xúc mạnh, thông tin không nhất quán, lỗi chính tả). Ví dụ, nếu một thông tin chỉ xuất hiện trên một trang web không rõ nguồn gốc và có nhiều lỗi chính tả, đó là dấu hiệu cảnh báo rõ ràng.

Trách nhiệm nhìn nhận khách quan, đa chiều: Mỗi người đều có quan điểm và góc nhìn riêng, nhưng trách nhiệm của chúng ta là phải cởi mở lắng nghe và xem xét nhiều góc độ khác nhau để có cái nhìn toàn diện hơn về vấn đề. Ví dụ, khi tranh luận về một vấn đề xã hội, hãy cố gắng hiểu tại sao người khác lại có quan điểm khác mình, thay vì chỉ bảo vệ quan điểm cá nhân.

Trách nhiệm thận trọng và kiểm chứng trước khi lan truyền: Đây là trách nhiệm quan trọng. Trước khi chia sẻ bất kỳ thông tin nào, hãy tự hỏi: Thông tin này có chính xác không? Mình có chắc chắn về nguồn gốc của nó không? Việc lan truyền thông tin này có thể gây ra hậu quả gì? Ví dụ, nếu một người bạn chia sẻ một thông tin gây hoang mang trên mạng xã hội, trách nhiệm của bạn là kiểm chứng thông tin đó trước khi chia sẻ lại, tránh gây hoang mang cho cộng đồng.

Trách nhiệm của xã hội và nhà nước: Ngoài trách nhiệm cá nhân, trách nhiệm của xã hội và Nhà nước cũng đóng một vai trò quan trọng. Xã hội cần xây dựng một môi trường thông tin minh bạch, lành mạnh, khuyến khích tư duy phản biện và kỹ năng đánh giá thông tin. Nhà nước cần có những biện pháp pháp lý và kỹ thuật để ngăn chặn và xử lý kịp thời những hành vi lợi dụng thông tin sai lệch để trục lợi, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân.

Vụ án Hoàng Thị Hảo là một bài học đắt giá về cạm bẫy thông tin và trách nhiệm của mỗi người khi chúng ta loại bỏ tất cả sự cơ hội nếu có trong kỷ nguyên số .

Từ đó, hy vọng rằng, chúng ta sẽ cùng nhau nâng cao nhận thức và hành động có trách nhiệm hơn trong việc tiếp nhận và lan truyền thông tin, góp phần xây dựng một xã hội thông tin văn minh và tiến bộ.

MINH HẢI

Nguồn Hải Dương : https://baohaiduong.vn/xay-dung-la-ban-trach-nhiem-trong-ma-tran-thong-tin-402618.html