Nông thôn mới xã Khánh Thiện hôm nay. Ảnh: Ngọc Linh
Xã Trần Thương được thành lập trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của 3 xã Trần Hưng Đạo, Nhân Nghĩa, Nhân Bình của huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam (cũ) với diện tích tự nhiên 26,32km2, dân số gần 22 nghìn người. Là địa phương có nền tảng xây dựng NTM vững chắc, trước khi sáp nhập, xã Nhân Bình đã được công nhận là xã NTM kiểu mẫu nổi trội về văn hóa; xã Trần Hưng Đạo và Nhân Nghĩa đạt chuẩn NTM nâng cao.
Phong trào xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025 được triển khai đồng bộ, sâu rộng, trở thành phong trào thi đua thường xuyên của cả hệ thống chính trị và thu hút sự tham gia tích cực của nhân dân, phát huy rõ vai trò chủ thể của người dân. Chính nền tảng đó đã tạo điều kiện thuận lợi để xã Trần Thương sau sáp nhập nhanh chóng ổn định tổ chức, tiếp tục duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chí NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu.
Xã ưu tiên dành nhiều nguồn lực cho xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội; trong đó hệ thống giao thông nông thôn được xác định là khâu đột phá, nhằm đáp ứng yêu cầu đi lại, phát triển sản xuất của người dân. Nhờ làm tốt công tác tuyên truyền, vận động, người dân đồng thuận, tự nguyện hiến đất, đóng góp ngày công, cùng Nhà nước mở rộng, nâng cấp đường giao thông trên địa bàn. Cùng với đó, hệ thống thiết chế văn hóa - xã hội được quan tâm đầu tư đồng bộ.
Đến nay, xã đã xây dựng mới nhà văn hóa xã, đầu tư xây dựng và nâng cấp nhiều nhà văn hóa thôn; 17/17 thôn đều có nơi sinh hoạt cộng đồng, sân thể thao, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa, tinh thần của người dân. Hệ thống trường học được quan tâm đầu tư đồng bộ. Tất cả 9 trường ở cả ba cấp học đều được công nhận đạt chuẩn quốc gia mức độ 1 và mức độ 2. Công tác xóa nhà tạm, nhà không an toàn cho người có công, hộ nghèo, hộ khó khăn được triển khai quyết liệt. Hiện, xã không còn nhà tạm, nhà không bảo đảm an toàn.
Qua quá trình xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu, diện mạo nông thôn xã Trần Thương có nhiều đổi thay rõ nét. Hệ thống điện, đường, trường, trạm, nhà văn hóa được đầu tư xây mới, nâng cấp, mở rộng. Cơ sở hạ tầng ngày càng đồng bộ, hiện đại, phục vụ tốt hơn yêu cầu phát triển sản xuất và nâng cao chất lượng đời sống của nhân dân. Đây cũng là tiền đề quan trọng để địa phương phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập, cải thiện chất lượng đời sống cho người dân…
Từ thực tiễn xã Trần Thương cho thấy, việc sáp nhập đơn vị hành chính không làm gián đoạn Chương trình xây dựng NTM mà ngược lại, tạo điều kiện để phát huy hiệu quả các kết quả đã đạt được, mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng các tiêu chí trong không gian phát triển mới.
Sau khi hợp nhất 3 tỉnh Nam Định - Ninh Bình - Hà Nam (trước đây), tỉnh Ninh Bình mới tiếp tục xác định xây dựng NTM là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, gắn chặt với phát triển kinh tế - xã hội và tái cơ cấu ngành nông nghiệp. UBND tỉnh tập trung lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, điều hành, lồng ghép nhiệm vụ xây dựng NTM với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Các sở, ngành, địa phương chủ động hướng dẫn, đôn đốc các xã thực hiện các tiêu chí theo quy định. Các xã tiếp tục ban hành nghị quyết, kế hoạch và tổ chức thực hiện nghiêm túc, đồng bộ các mục tiêu, nhiệm vụ xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu theo lộ trình đề ra. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội các cấp phát huy tốt vai trò tuyên truyền, vận động, giám sát, tạo sự đồng thuận và tham gia tích cực của nhân dân.
Để tạo nguồn lực thực hiện xây dựng NTM của tỉnh, giai đoạn 2021-2025, tỉnh Ninh Bình được phân bổ hơn 982 tỷ đồng vốn ngân sách Trung ương; 100% nguồn vốn này đã được phân bổ, sử dụng đúng quy định. Tổng vốn huy động thực hiện Chương trình đến hết tháng 9/2025 ước đạt trên 104 nghìn tỷ đồng, bao gồm ngân sách Trung ương, ngân sách tỉnh, nguồn xã hội hóa và vốn lồng ghép.
Nhờ sự quan tâm của Trung ương, sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở, kết quả rà soát, đánh giá cho thấy tỉnh Ninh Bình mới đã hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM. Toàn tỉnh có 97/97 xã đạt chuẩn NTM, trong đó 65 xã đạt chuẩn NTM nâng cao và 4 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Sau sắp xếp đơn vị hành chính, các địa phương tiếp tục rà soát, duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chí, tập trung vào các tiêu chí về môi trường, thu nhập, bảo hiểm y tế, an ninh trật tự.
Bên cạnh kết quả đạt được, Chương trình xây dựng NTM của tỉnh vẫn gặp không ít khó khăn. Nguồn vốn ngân sách Trung ương và tỉnh hỗ trợ còn thấp so với yêu cầu. Nhiều địa phương, nhất là các xã khó khăn, khả năng cân đối ngân sách và huy động nguồn lực trong nhân dân còn hạn chế. Cán bộ phụ trách NTM ở một số xã sau sáp nhập còn mới, kinh nghiệm chưa nhiều, phụ trách nhiều lĩnh vực nên việc triển khai còn lúng túng, thiếu bài bản, đồng bộ. Việc rà soát, đánh giá, công nhận lại các xã sau sắp xếp gặp khó khăn do nhiều tiêu chí biến động, chưa đủ cơ sở pháp lý để công nhận theo quy định hiện hành. Quốc hội và Chính phủ chưa phê duyệt Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2026-2030, Bộ tiêu chí mới đang dự thảo, gây khó khăn cho việc xây dựng chỉ tiêu trong nghị quyết đại hội đảng bộ các cấp.
Xây dựng NTM trong không gian phát triển mới không chỉ là giữ vững thành quả đã đạt được, mà còn là quá trình nâng cao chất lượng sống của người dân nông thôn. Đồng chí Trần Anh Dũng, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh cho biết: Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đang tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành quyết liệt các sở, ngành chức năng, các địa phương tích cực thực hiện Chương trình xây dựng NTM trong điều kiện mới. Trọng tâm là duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chí, phấn đấu xây dựng thành công các xã NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống người dân và tạo diện mạo mới cho khu vực nông thôn, các làng quê trở thành những miền quê đáng sống, tự hào...
Để hoàn thành mục tiêu đề ra, UBND tỉnh đã thành lập Ban Chỉ đạo các chương trình mục tiêu quốc gia của tỉnh, ban hành quy chế hoạt động để chỉ đạo, quản lý, điều hành; thành lập Văn phòng Điều phối NTM tỉnh Ninh Bình theo Quyết định số 84/QĐ-UBND ngày 1/7/2025 của UBND tỉnh, là cơ quan tham mưu giúp việc Ban Chỉ đạo trong xây dựng NTM.
Ở cơ sở, 100% xã bố trí lãnh đạo, công chức phụ trách lĩnh vực NTM. Tỉnh tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp, trong đó tập trung tuyên truyền, vận động, củng cố các tiêu chí NTM, NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu. Đẩy nhanh tiến độ xây dựng các dự án, công trình, tiến độ giải ngân nguồn vốn ngân sách nhà nước (vốn đầu tư công và kinh phí sự nghiệp) hỗ trợ thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, tạo điểm nhấn, tăng khả năng kết nối, liên thông giữa các địa phương... tạo động lực phát triển. Tập trung nâng cao chất lượng các tiêu chí về thu nhập, môi trường, phát triển sản xuất. Chủ động tham mưu xây dựng cơ chế, chính sách, huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực thực hiện Chương trình xây dựng NTM giai đoạn 2026-2030.
Sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, sự đồng thuận của nhân dân, Chương trình xây dựng NTM của tỉnh sẽ tiếp tục là “điểm tựa” vững chắc cho phát triển nông thôn bền vững trong giai đoạn mới.
Văn Đại