Bảo vật quốc gia Ngai vua Duy Tân được bảo vệ trong tủ kính
Thông tin từ Sở Văn hóa và Thể thao TP.Huế, UBND TP.Huế đã có văn bản báo cáo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch về việc rà soát, đánh giá thực trạng công tác trưng bày, bảo quản, bảo vệ và các biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn đối với bảo vật quốc gia.
Trên địa bàn thành phố hiện có 14 hiện vật/nhóm hiện vật (gồm 40 hiện vật) đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là bảo vật quốc gia. Các bảo vật quốc gia đang được các đơn vị, tổ chức quản lý và xây dựng phương án bảo vệ, bảo quản, phát huy giá trị gắn liền với các bảo vật quốc gia. Trong đó, 38 hiện vật thuộc 12 nhóm bảo vật quốc gia do Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế quản lý, 2 hiện vật do Bảo tàng Lịch sử TP.Huế quản lý.
Theo đó, tất cả bảo vật quốc gia đã được xây dựng phương án bảo vệ (các biện pháp phòng, chống cháy nổ, trộm cắp, thiên tai…) nhằm đảm bảo an toàn cho bảo vật.
Trên cơ sở đánh giá hiện trạng của từng hiện vật, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã chủ động xây dựng phương án bảo vệ an toàn cho từng hiện vật. Cụ thể, lắp đặt hệ thống hàng rào bảo vệ cho các hiện vật Cửu vị thần công (có nhà bao che), bia Khiêm Cung Ký, Đại Hồng Chung chùa Thiên Mụ, Bia Ngự kiến Thiên Mụ tự, Chuông Ngọ Môn. Đối với Cửu đỉnh cử cán bộ chuyên môn định kỳ vệ sinh hiện vật; di chuyển một số vạc đồng ở khu vực Đại Nội, lăng Đồng Khánh đến vị trí cao ráo và làm hệ thống đế bằng xi măng, vệ sinh định kỳ cho hiện vật.
Đối với Ngai vua triều Nguyễn, trước khi công nhận và sau khi công nhận, hiện vật được trưng bày tại điện Thái Hòa, có hàng rào chắn để ngăn du khách, có bảo vệ trực 24/24, có camera quan sát và hệ thống báo động (được bật vào ban đêm).
Đối với hiện vật là Áo Tế Giao, do hiện vật được làm bằng chất liệu vải, dễ xảy ra tình trạng nấm mốc, dẫn đến hư hỏng, nên hiện vật được bảo quản trong kho cổ vật có máy điều hòa nhiệt độ, hệ thống hút ẩm, đặt nằm trong tủ với lớp giấy phi axit bao bọc, định kỳ có nhân viên của bảo tàng kiểm tra tình trạng của hiện vật.
Đối với Phù điêu thời Minh Mạng, trước khi được công nhận là bảo vật quốc gia, hiện vật được trưng bày trong tủ gỗ cùng với các hiện vật khác. Sau khi được công nhận bảo vật quốc gia, hiện vật được trưng bày, bảo vệ riêng trong tủ kính cường lực chuyên dụng.
Đối với Cặp tượng rồng thời Thiệu Trị, trước khi được công nhận là bảo vật quốc gia, hiện vật được trưng bày ngoài trời, trước sân nhà hát Duyệt Thị Đường. Sau khi được công nhận là bảo vật quốc gia, hiện vật được đưa vào trưng bày, bảo vệ ở nội thất điện Thái Hòa.
Đối với Ngai hoàng đế Duy Tân, trước khi được công nhận là bảo vật quốc gia, hiện vật được lưu giữ tại kho cổ vật. Sau khi được công nhận bảo vật quốc gia, hiện vật được trưng bày tại điện Long An (Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế). Hiện tại, hiện vật đã được bảo vệ trong khung kính cường lực.
Ngoài ra, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đưa ra các biện pháp bảo vệ khác như tăng cường lực lượng bảo vệ cho các hiện vật; phối hợp với chính quyền địa phương tăng cường công tác phối hợp, tuần tra kiểm soát địa bàn; đặt bảng cảnh báo cấm sờ vào hiện vật tại các điểm có trưng bày hiện vật; thực hiện dự án lắp đặt hệ thống camera, báo động chống đột nhập, báo cháy tại Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế.
Bảo vật quốc gia Cửu đỉnh bên trong Hoàng cung Huế
Đối với bảo vật quốc gia thuộc Bảo tàng Lịch sử TP. Huế cũng được thực hiện phương án bảo vệ tuyệt đối an toàn với từng bảo vật, sử dụng bục bệ phù hợp và chắc chắn, rào chắn bảo vệ bằng kính cường lực, kim loại… Ngoài ra, tăng cường công tác bảo vệ đối với khu vực kho, nơi đang bảo quản và lưu giữ 2 bảo vật quốc gia này. Đơn vị cũng gửi công văn thông báo đến các cơ quan chức năng (công an và chính quyền địa phương), đề nghị phối hợp bảo vệ các bảo vật quốc gia do đơn vị trực tiếp quản lý.
Được biết, 2 bảo vật quốc gia đang được lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử TP.Huế đều có chung đặc điểm về chất liệu là sa thạch nên có tình trạng tương đối ổn định, ít chịu sự tác động bởi môi trường trưng bày, tất cả đều đã được bảo vệ bằng hộp kính cường lực, có khoan lỗ để tạo sự lưu thông không khí bên trong và bên ngoài. Thời gian tới, bảo tàng dự kiến lắp máy hút ẩm vào hộp kính. Bên cạnh đó, để phát huy hơn nữa các bảo vật quốc gia, khi bảo tàng có địa điểm mới cần phải có không gian trưng bày riêng đối với hai bảo vật quốc gia trong tổng thể trưng bày nhóm hiện vật chất liệu đá thuộc văn hóa Champa hiện có tại bảo tàng.
Để công tác bảo quản, bảo vệ và các biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn đối với các bảo vật quốc gia, TP. Huế cũng kiến nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần mở các lớp đào tạo chuyên sâu, tổ chức tập huấn nhằm nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ các bảo tàng. Đồng thời, đẩy mạnh thực hiện các dự án hợp tác quốc tế với các quốc gia phát triển, các tổ chức di sản văn hóa thế giới như UNESCO, ICCROM… trong lĩnh vực bảo tồn, bảo quản, tổ chức các khóa tập huấn, đào tạo cán bộ trong và ngoài nước để nâng cao nghiệp vụ và kỹ năng bảo quản.
Đặc biệt, cần ban hành những quy định cụ thể trong việc quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị bảo vệ quốc gia. Có chính sách hỗ trợ kinh phí để thực hiện công tác bảo vệ, bảo quản và xây dựng phương án phòng chống rủi ro (cháy nổ, thiên tai…) cho bảo vật quốc gia.
Ngoài ra, chỉ đạo Cục Di sản văn hóa, các bảo tàng đầu ngành hướng dẫn các bảo tàng địa phương, bảo tàng chuyên ngành xây dựng các phương án bảo vệ tuyệt đối an toàn cho các bảo vật quốc gia, đồng thời triển khai hiệu quả các chương trình đặc biệt để quảng bá giá trị các bảo vật quốc gia gắn với bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa.
N. MINH