Việc xây dựng các vùng nguyên liệu tập trung, có chất lượng đồng đều góp phần nâng cao giá trị kinh tế cho ngành chè. Trong ảnh: Thu hái chè nguyên liệu ở xã La Bằng. Ảnh: T.L
Liên kết sản xuất - chế biến - tiêu thụ
Tại xóm Đồng Tiến, xã La Bằng, hội viên nông dân Nguyễn Thị Hiền, vừa được đề cử danh hiệu "Nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2025", đang phát triển vùng nguyên liệu trọng điểm. Hiện doanh nghiệp của bà quản lý 150ha chè quy hoạch, trong đó 10ha đã được cấp chứng nhận hữu cơ, tập trung tại Làng nghề chè Chính Phú 1, 2, 3 và xã La Bằng.
Nhờ điều kiện khí hậu ẩm mát quanh năm, vùng chè phát triển ổn định, cho búp đồng đều và năng suất đạt 126 tạ/ha. Từ nguồn nguyên liệu này, cơ sở của bà Nguyễn Thị Hiền cung cấp khoảng 600 tấn chè mỗi năm, phân phối qua hơn 20 đại lý cấp I tại Hà Nội, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Đồng Nai, TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.
Sản phẩm chè của doanh nghiệp không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn được xuất khẩu sang Hàn Quốc, Trung Quốc, Ấn Độ, Nga, Sri Lanka, Mỹ và Canada, góp phần củng cố thương hiệu chè Thái Nguyên.
Bà Nguyễn Thị Hiền nhấn mạnh: Sản xuất chè hiện nay phải bảo đảm sạch, đạt chuẩn, giữ được hương vị đặc trưng và phù hợp với thị trường trong nước lẫn xuất khẩu. Chú trọng vùng nguyên liệu hữu cơ, áp dụng kỹ thuật mới và khuyến khích bà con liên kết để nâng giá trị cây chè, phát triển thương hiệu bền vững.
Một buổi livestream giới thiệu và bán các sản phẩm chè nổi tiếng trên địa bàn tỉnh.
Từ nền tảng sản xuất thủ công, nhiều chủ thể địa phương đã thành lập hợp tác xã (HTX), ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong quản lý và chế biến.
Bà Nguyễn Thị Hải, Giám đốc HTX chè La Bằng, là một trong những người tiên phong xây dựng thương hiệu chè vùng. Từ năm 2006, bà Hải triển khai mô hình sản xuất bài bản. Sau gần 20 năm, HTX hiện có vốn điều lệ 1,5 tỷ đồng, quản lý 30ha chè, liên kết với 200 hộ dân, từng bước hình thành chuỗi sản xuất, chế biến và tiêu thụ ổn định.
Thương hiệu chè La Bằng đã đạt nhiều thành tích: Cúp vàng chất lượng và Bàn tay vàng tại Liên hoan 10 làng nghề tỉnh năm 2009; Cúp vàng tại Hội chè xã La Bằng; tham gia các kỳ Festival trà Thái Nguyên; được chọn làm quà tặng tại Hội nghị cấp cao APEC 2017; đạt OCOP 4 sao; công nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp khu vực, quốc gia và sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu cấp tỉnh.
Bà Nguyễn Thị Hải khẳng định: Gây dựng thương hiệu không dễ, nhưng sản phẩm tốt, giữ được tinh hoa vùng chè sẽ được người tiêu dùng đón nhận. Liên kết, quy trình đồng bộ và đổi mới liên tục là yếu tố giúp chè La Bằng phát triển lâu dài. Thực tế cho thấy, xây dựng thương hiệu gắn với chất lượng sản phẩm, kỹ thuật canh tác chuẩn hóa và nguồn nguyên liệu ổn định là nền tảng để vùng chè vươn ra thị trường quốc tế.
Hiện nay, toàn tỉnh có khoảng 24.000ha chè, trong đó diện tích cho sản phẩm gần 22.000ha. Năm 2025, Thái Nguyên dự kiến trồng mới và trồng lại 420ha chè; đến nay diện tích trồng mới, trồng lại ước đạt gần 100ha. Sự mở rộng này đang tạo nền tảng cho ngành chè phát triển chuyên nghiệp, bền vững.
Tỉnh Thái Nguyên đặt mục tiêu đến năm 2030, tổng giá trị sản phẩm từ chè đạt 25 nghìn tỷ đồng, tương đương khoảng 1 tỷ USD.
Giai đoạn 2023-2025, Hội Nông dân các cấp trong tỉnh đã hỗ trợ xây dựng mô hình tổ chức sản xuất, thành lập 73 HTX, 163 tổ hợp tác, 159 chi hội nghề nghiệp và 296 tổ hội nghề nghiệp. Đây là lực lượng nòng cốt phát triển vùng nguyên liệu ổn định, chuẩn hóa quy trình canh tác, nâng cao chất lượng sản phẩm và đảm bảo liên kết chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ.
Công tác đào tạo cũng được chú trọng. Trong giai đoạn này, 3.262 nông dân tiêu biểu và nông dân sản xuất kinh doanh giỏi được tập huấn về kỹ thuật trồng, chăm sóc, chế biến, quảng bá và tiêu thụ chè. Nhờ vậy, nông dân từng bước đổi mới tư duy, áp dụng khoa học kỹ thuật, nâng cao chất lượng sản phẩm và tăng cường liên kết trong chuỗi giá trị.
Phó Chủ tịch Hội Nông dân tỉnh Nguyễn Đình Điệp nhấn mạnh: Cây chè là sinh kế bền vững của hàng nghìn hộ nông dân. Hội Nông dân các cấp sẽ tiếp tục đồng hành, hỗ trợ phát triển vùng chè chất lượng cao, đẩy mạnh kỹ thuật mới và mở rộng thị trường tiêu thụ, củng cố vị thế chè Thái Nguyên trong nước và quốc tế.
Phát huy nhãn hiệu tập thể và chuỗi giá trị bền vững
HTX chè Hảo Đạt sử dụng logo và nhãn hiệu tập thể “Chè Thái Nguyên” trên tất cả các sản phẩm chè đã được cơ quan quản lý cấp phép.
Một nội dung quan trọng trong xây dựng vùng nguyên liệu là tăng cường quản lý và sử dụng nhãn hiệu tập thể “Chè Thái Nguyên”. Việc này giúp các đơn vị, hộ dân khẳng định uy tín sản phẩm, bảo vệ thương hiệu và mở rộng thị trường.
Thời gian qua, Hội Nông dân tỉnh đã tổ chức các đoàn thẩm định điều kiện cấp quyền sử dụng nhãn hiệu tại nhiều địa phương. Tại xã Đại Từ, đoàn kiểm tra 5 đơn vị đăng ký gồm: HTX chè Hồng Thái, HTX sản xuất và chế biến chè Hà Thanh, Travina - HTX Tâm Trà Việt và hai cơ sở kinh doanh của hộ Phạm Thị Phượng, Dương Thị Thự.
Nội dung kiểm tra tập trung vào quy trình sản xuất, chế biến, quản lý sản phẩm và việc đáp ứng các điều kiện sử dụng nhãn hiệu. Các chủ thể đều cam kết tuân thủ quy định sau khi được cấp quyền, góp phần bảo vệ thương hiệu và nâng cao giá trị sản phẩm.
Các sản phẩm chè tiêu biểu, đạt tiêu chuẩn OCOP của Thái Nguyên được trưng bày, giới thiệu tại nhiều triển lãm, hội chợ lớn trong và ngoài tỉnh.
Toàn tỉnh hiện có hơn 205 hộ gia đình, doanh nghiệp và HTX đăng ký sử dụng nhãn hiệu tập thể “Chè Thái Nguyên”. Thông tin sản phẩm được tích hợp trên ứng dụng C-Thái Nguyên và Cổng thông tin điện tử Hội Nông dân tỉnh, giúp quảng bá, minh bạch hóa nguồn gốc và hỗ trợ tiêu thụ. Nhãn hiệu tập thể “Chè Thái Nguyên” đã được bảo hộ tại 6 quốc gia, trong khi chỉ dẫn địa lý “Tân Cương” được bảo hộ tại Liên minh châu Âu, mở rộng cơ hội xuất khẩu và đưa sản phẩm ra thị trường thế giới.
Với chiến lược phát triển bền vững, Thái Nguyên hướng tới xây dựng các vùng chè nguyên liệu chất lượng cao gắn với chuỗi giá trị hoàn chỉnh, từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ trong nước và xuất khẩu.
Quy hoạch vùng nguyên liệu, nâng cao chất lượng sản phẩm, đào tạo nguồn nhân lực và bảo vệ thương hiệu giúp chè khẳng định vài trò là cây trồng chủ lực, đồng thời khẳng định vị thế trên bản đồ trà quốc tế. Đây là nền tảng để nông dân, doanh nghiệp và các tổ chức liên kết tạo ra giá trị gia tăng bền vững, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp, nâng cao đời sống nông thôn và hội nhập thị trường toàn cầu.
Trịnh Yến