Nhiều cảnh éo le
Thời gian qua, Tòa án Nhân dân hai cấp trong tỉnh đã giải quyết một số vụ việc xác định cha cho con, thậm chí có vụ việc xác định mẹ cho con. Đằng sau mỗi vụ việc là những câu chuyện đầy nỗi niềm của người mẹ khi phải đưa con ra tòa để tìm lại danh phận.
Năm 2021, anh N.V.T. (ở huyện Tứ Kỳ) và chị N.T.V.T. nảy sinh tình cảm khi cả 2 vẫn chưa hoàn tất thủ tục ly hôn với vợ, chồng hợp pháp.
Đến cuối năm 2022, cả hai chính thức chấm dứt quan hệ hôn nhân cũ để đến với nhau. Sau đó, chị T. sinh một bé gái tại Bệnh viện Phụ sản Hải Dương, dự định đặt tên con là A. Dù anh T. xác định cháu A. là con ruột của mình, nhưng vì cháu được sinh ra khi chị T. vẫn còn trong thời kỳ hôn nhân với chồng cũ nên anh không thể đứng tên làm giấy khai sinh cho con.
Mãi đến năm 2024, anh T. mới tiến hành thủ tục xét nghiệm ADN để xác nhận quan hệ huyết thống. Từ đó làm đơn yêu cầu Tòa án Nhân dân huyện Tứ Kỳ tuyên bố anh là cha ruột của cháu A. Sau khi xem xét các tài liệu, chứng cứ, tòa án đã chấp nhận yêu cầu của anh.
Trường hợp khác, chị P.T.H. (TP Hải Dương) kết hôn vào năm 2019 nhưng do mâu thuẫn gia đình, đến năm 2019 chị đã sống ly thân với chồng cũ.
Trong thời gian này, chị H. có quan hệ tình cảm với anh V.V.T. và sinh một bé trai vào năm 2021. Sau khi ly hôn chồng cũ, chị H. kết hôn với anh T. vào năm 2023.
Để bảo đảm quyền lợi pháp lý cho con, anh T. tiến hành xét nghiệm ADN và yêu cầu Tòa án Nhân dân TP Hải Dương xác định quan hệ cha - con giữa mình và cháu bé. Sau khi xem xét hồ sơ, tòa án đã tuyên bố anh T. là cha ruột của cháu.
Không chỉ dừng lại ở những trường hợp xác định cha, có vụ việc còn đặt ra tình huống pháp lý đặc biệt khi người cha sinh học tự nguyện thừa nhận con. Tháng 10/2020, ông P.Q.H. (ở huyện Cẩm Giàng) trong thời gian điều trị bệnh đã quen biết và có quan hệ tình cảm với bà N.T.V.A.
Sau khi biết bà A. mang thai, ông H. không muốn giữ đứa trẻ và đưa tiền để bà phá thai, nhưng bà A. quyết định sinh con. Đến năm 2021, bà A. sinh cháu K. tại Hà Nội.
Sau này, ông H. chủ động liên hệ, cấp dưỡng nuôi con và tự lấy mẫu ADN xét nghiệm để xác nhận huyết thống. Có kết quả giám định, ông H. đã yêu cầu TAND huyện Cẩm Giàng xác định quan hệ cha - con và cam kết cấp dưỡng 3 triệu đồng/tháng cho đến khi cháu K. đủ 18 tuổi.
Nhìn chung, dù hoàn cảnh mỗi vụ việc khác nhau, nhưng điểm chung là các đứa trẻ đều đã có cha pháp lý theo giấy khai sinh hợp pháp.
Khi người mẹ phải đứng trước tòa
Thẩm phán Tòa án Nhân dân huyện Gia Lộc tiếp nhận hồ sơ, tài liệu xác định cha cho con
Không ai mong muốn phải đứng trước tòa để chứng minh mối quan hệ ruột thịt với con mình. Nhưng vì nhiều lý do, nhiều người mẹ vẫn phải tìm đến cơ quan bảo vệ pháp luật để bảo đảm quyền lợi cho con.
Chị N.T.C. (ở thị xã Kinh Môn) và anh N.T.A. (ở Hà Nội) có con chung vào năm 2021 nhưng chưa làm giấy khai sinh. Khi nhập viện sinh con, hai người này vì lý do cá nhân đã sử dụng tên giả "Hoàng Khánh Ngọc" cho chị N.T.C. Do đó, Bệnh viện Đa khoa Hà Đông không có cơ sở để cấp giấy chứng sinh.
Đến nay, chị C. muốn làm giấy khai sinh cho con nhưng không có căn cứ vì hồ sơ không khớp. Để giải quyết vướng mắc, anh chị đã làm xét nghiệm ADN và yêu cầu Tòa án Nhân dân thị xã Kinh Môn xác nhận quan hệ cha - con, mẹ - con.
Sau khi xem xét tài liệu, tòa án đã chấp nhận yêu cầu, tạo cơ sở pháp lý để con chị được khai sinh với đúng danh phận.
Tâm lý của người mẹ khi phải ra tòa xác nhận huyết thống cho con không khỏi day dứt. Dù biết rằng xét nghiệm ADN là cơ sở khoa học quan trọng, nhưng việc đứng trước pháp luật để bảo vệ quyền lợi cho con cũng là một thử thách.
Có người mẹ như chị T., chị H. phải đưa con ra tòa vì những ràng buộc pháp lý trong hôn nhân cũ; có người lại bị cuốn vào những hệ lụy từ lựa chọn sai lầm trong quá khứ. Họ không chỉ đối diện với áp lực pháp lý mà còn phải đối mặt với dư luận, nhận xét của xã hội và gia đình.
Thẩm phán Đinh Thị Thúy Hạnh (Tòa án Nhân dân huyện Gia Lộc) cho biết, phần lớn các vụ xác định cha - con mà tòa án giải quyết đều liên quan đến trẻ chưa có giấy khai sinh hoặc giấy khai sinh không đúng với cha mẹ ruột. Việc xác định cha - con không chỉ là quyền lợi của đứa trẻ mà còn bảo đảm các quyền, nghĩa vụ liên quan như quyền thừa kế, quyền nuôi dưỡng.
Từ góc độ pháp luật, việc vợ hay chồng có con khi chưa ly hôn với người cũ vi phạm quy định về chế độ hôn nhân một vợ một chồng, có thể bị xử phạt hành chính từ 3 - 5 triệu đồng. Tuy nhiên, điều quan trọng hơn cả là bảo vệ quyền lợi của đứa trẻ. Bởi trẻ em sinh ra có quyền được khai sinh, có cha mẹ hợp pháp và được hưởng những quyền lợi do pháp luật quy định.
Nhìn lại các vụ việc đã được giải quyết, có thể thấy rằng việc xác định huyết thống thông qua tòa án không chỉ mang ý nghĩa pháp lý mà còn thể hiện sự đấu tranh của những người mẹ vì quyền lợi chính đáng của con mình.
Đằng sau mỗi phiên tòa là những nỗi niềm, những giọt nước mắt và cả những hy vọng cho tương lai của đứa trẻ - một tương lai được pháp luật bảo vệ và xã hội công nhận.
THÀNH ĐẠT