Xét nghiệm gen tìm tài năng: Đáp án cho tương lai?

6 giờ trướcBài gốc

“Thầy bói” xem... gen!

Trước nhu cầu xét nghiệm gen tìm kiếm thần đồng ngày càng gia tăng, các trung tâm xét nghiệm gen đã tung ra hàng loạt gói xét nghiệm giải mã gen dành riêng cho phát triển toàn diện trẻ em bao gồm: Hệ gen thể thao; hệ gen IQ; Hệ gen nghệ thuật; Hệ gen xã hội; Hệ gen lạc quan - sáng tạo; Hệ gen nhận thức...

Trào lưu xét nghiệm gen tìm kiếm tài năng trẻ em đang gặp nhiều luồng ý kiến khác nhau.

Mong muốn khám phá ra tài năng của con gái 4 tuổi từ sớm để định hướng tương lai, anh L.T.H (30 tuổi, ngụ phường Bến Thành, TP Hồ Chí Minh) quyết định mua gói xét nghiệm hệ gen nghệ thuật có chi phí 4,9 triệu đồng. Gói xét nghiệm này sẽ giải mã gen của bé về cảm âm tuyệt đối, giàu trí tưởng tượng và xu thế hướng nội, hướng ngoại hay sự mạnh mẽ, nhạy cảm... Kết quả giải mã gen cho thấy con anh H. chỉ nổi trội về tính cẩn thận, làm việc có trách nhiệm, hướng nội, không có năng khiếu ngôn ngữ hay cảm thụ âm nhạc.

Sau khi nhận kết quả, anh H. đã cho bé nghỉ lớp học đàn piano và chuyển sang lớp học vẽ. “Con bé có năng khiếu vẽ, lại có tính kiên trì, cẩn thận nên tôi sẽ định tướng cho con trở thành một họa sĩ hoặc một nhà giáo trong tương lai”, anh H. chia sẻ.

Cùng suy nghĩ phải khám phá ra những ưu việt của con trước khi quá muộn, chị M.T (phường Xuân Hòa, TP Hồ Chí Minh) đã đưa con trai mới hơn 3 tuổi đi làm bộ giải mã gen IQ và Nhận thức với giá 9 triệu đồng. Chị T. chia sẻ: “Trước khi giải mã gen cho con, trong một thời gian dài tôi gặp nhiều áp lực khi điểm toán của con luôn đứng cuối lớp. Kết quả giải mã gen cho thấy khả năng tư duy toán học của con thấp, từ đó tôi không còn đặt kỳ vọng quá cao với con nữa. Tôi cũng khám phá ra khi dùng những ví dụ rõ ràng, trực quan sinh động giải thích bài toán cho con thì cháu nắm bắt rất nhanh”.

Từ đó, chị T. đã thay đổi nhiều lựa chọn trong sinh hoạt cũng như cuộc sống cho con. “Con trai không thích tham gia sinh hoạt hè mà muốn có không gian riêng, trong khi vợ chồng tôi lo lắng sợ con bị tự kỷ, kém tự tin. Kết quả giải mã bộ gen Nhận thức cho thấy con trai có mức độ kích thích cao tại vùng mới của vỏ não, dẫn đến xu hướng tính cách hướng nội chứ không phải dấu hiệu của bệnh tự kỷ. Biết được điều đó, tôi đã mua robot, cờ vua về cho con tự chơi và mày mò lắp ghép. Khi nào cháu đủ tuổi sẽ cho đi học các lớp năng khiếu về khoa học kỹ thuật”.

Nhiều trẻ em dù không cần phải đi xét nghiệm gen vẫn thể hiện tài năng do môi trường sống và sự giáo dục của gia đình.

Những đứa trẻ đang tuổi học ăn, học nói bỗng dưng trở thành áp lực nặng nề với các bậc cha mẹ khi chạy theo xu thế xét nghiệm gen tìm kiếm thần đồng trong tương lai. Khi trẻ vừa đủ tuổi vào lớp học, ngoài những chương trình chính khóa tại trường, là lớp năng khiếu, thể thao, ngoại ngữ... dựa theo kết quả bộ giải mã gen. Chị M.T cho rằng, để tránh con không bị tụt hậu, thì học thừa còn hơn thiếu. “Năng khiếu từ bộ giải mã gen chính là kim chỉ nam để con bước vào tương lai của mình mà không phải hối tiếc vì đã lựa chọn sai ngành nghề, sai sở thích”, chị T. phân tích.

Gen có phải là yếu tố quyết định?

Nắm bắt được tư tưởng và suy nghĩ của nhiều phụ huynh, các trung tâm xét nghiệm gen thi nhau mọc lên, đưa ra những lời quảng cáo, mời gọi có cánh như: “Mỗi người được sinh ra với những món quà và tài năng tự nhiên của riêng mình, điều tốt nhất bạn có thể làm cho con cái là chấp nhận và học cách phát triển những tài năng tốt đẹp dựa trên sức mạnh tự nhiên của bản thân trẻ. Nhờ đó, trẻ sẽ không chỉ xuất sắc trong cuộc sống mà còn hạnh phúc hơn và hoàn hảo hơn. Do đó, bộ giải mã gen tài năng bẩm sinh giống như một la bàn nhằm hỗ trợ các bậc làm cha mẹ xác định hướng đi đúng cho con trẻ...”.

Hay, như quảng cáo tại trung tâm xét nghiệm gen V.T, ngoài giới thiệu về đội ngũ chuyên gia y tế có chuyên môn nước ngoài, các máy móc tiên tiến, hiện đại thì trung tâm này còn viết những bài phân tích đi sâu vào lòng người, có khả năng mê hoặc nhiều bậc cha mẹ: “Chúng ta đang có xu hướng đưa con của mình đi theo một cách thức mà bản thân chúng ta mong muốn, nhưng điều này trái ngược với khả năng thực tế và năng lực thiên bẩm của trẻ. Khi con còn nhỏ, chúng không thể hiểu được tất cả và đó là lúc mà bài kiểm tra gen tài năng bẩm sinh được phát huy tính ưu việt của nó, các kỹ năng thiên bẩm từ thời thơ ấu, thay vì định hướng theo những lối mòn...”.

Chị T.M.N (ngụ phường Dĩ An, TP Hồ Chí Minh) có 2 con, bé trai 7 tuổi và bé gái hơn 4 tuổi. Vì nghe nhiều đến trào lưu xét nghiệm gen nên chị N. cũng mang con đi giải mã tài năng. Chị N. mua gói xét nghiệm gen IQ cho con trai và gói lạc quan - sáng tạo cho con gái. Kết quả giải mã gen cho thấy bé trai 7 tuổi có năng khiếu về âm nhạc, nghệ thuật nhưng thể lực yếu. Bé gái có bộ gen mạnh mẽ, thích phiêu lưu, giàu trí tưởng tượng. Với kết quả này, chị N. quyết định chuyển bé trai sang học nhạc và đàn, đồng thời học bơi và chạy để nâng cao thể lực.

“Tôi làm đúng với bộ giải mã gen nhằm phát huy tài năng bẩm sinh của con trai. Bé gái phát hiện qua bộ gen là có trí nhớ tốt, tiếp thu kiến thức mới dễ dàng. Vì vậy, bé có năng lực tập trung tốt, suy nghĩ sâu sắc, thích các hoạt động tư duy và cần không gian cá nhân. Hoạt động hè 2025 vừa rồi vợ tôi đưa con tham gia các chương trình ngoại khóa tìm hiểu khoa học. Con vui thích, chia sẻ sự hào hứng về những khám phá mới mỗi ngày sau khi đi học về”. Chị N. chia sẻ và tự tin rằng mình đã lựa chọn đúng để con phát triển theo những gì cơ thể đã lập trình.

Là một doanh nhân, có cha mẹ là nhà giáo, anh T.C.M được một người bạn thân khuyên nên đưa con đi xét nghiệm gen tìm tài năng vì bé gái 6 tuổi nhà anh M. bộc lộ năng khiếu hội họa và âm nhạc từ khi lên 3. Bé từng tham gia các cuộc thi tìm kiếm tài năng nhí trên một số kênh truyền hình và nhận được giải thưởng cao. Tin tưởng, anh M. đã gửi gen của con gái cho công ty xét nghiệm nhằm tìm ra những hé mở về tương lai cho con.

Theo lời người giới thiệu, thí nghiệm sẽ phân tích khuynh hướng của trẻ với các chỉ số về tài năng di truyền. Kết quả giải mã gen con gái anh M. thể hiện cô bé có năng khiếu về âm nhạc hơn là khoa học. Anh T.C.M bàn với gia đình thay đổi kế hoạch cho tương lai của con. Anh tập trung đầu tư cho con phát triển những môn năng khiếu, đồng thời để con tránh xa những ngành nghề đòi hỏi phải ghi nhớ nhiều.

“Ban đầu tôi mong muốn con bé có thể trở thành bác sĩ, luật sư hoặc giáo sư. Tuy nhiên, kết quả xét nghiệm gen cho thấy con có trí nhớ không tốt. Nếu vẫn để con bé thực hiện theo nguyện vọng của mình, nó sẽ phải học nhiều và ghi nhớ rất nhiều”, anh M. chia sẻ.

Hãy để con trẻ phát huy khả năng vốn có một cách tự nhiên thay vì dựa vào kết quả xét nghiệm gen để định hướng tương lai.

Trước trào lưu mang con đi xét nghiệm gen tìm kiếm tài năng, hiện có nhiều luồng ý kiến khác nhau. Theo nhận định của chuyên gia tâm lý Lê Kim Chung (Chủ nhiệm CLB Lá chắn TP Hồ Chí Minh), có nhiều trường hợp trẻ ban đầu không bộc lộ khả năng gì nổi bật, nhưng trong quá trình cha mẹ định hướng và nuôi dưỡng thì bé bắt đầu thể hiện được năng khiếu trong bộ môn đó. Mặt khác, nhiều gia đình có cha mẹ đều có thiên hướng nghệ thuật nhưng con lại không hề có đam mê hay hứng thú. Và, trong quá trình nuôi dưỡng, cha mẹ mới bắt đầu giúp bé chọn lựa được ngành nghề yêu thích. Quan điểm này cho rằng năng khiếu là do nuôi dưỡng và tác động bên ngoài hình thành nên.

Nhưng, có một điều dễ nhận thấy là, một đứa trẻ có năng khiếu về lĩnh vực nào cũng không thể chắc chắn bé sẽ trở thành nhân tài của lĩnh vực đó. Tiềm năng di truyền cũng cần điều kiện thuận lợi để có thể phát triển, nó có tính chất không ổn định, dễ thay đổi để có thể tạo thành tài năng hoàn chỉnh. Vì vậy, hãy để trẻ phát triển tự nhiên theo quy luật của sự trưởng thành trong môi trường và hoàn cảnh cụ thể.

Chơi đùa và phát triển tự nhiên là nhu cầu chính đáng của trẻ em.

Về mặt khoa học, TS. BS Nguyễn Khắc Hân Hoan, Phó Chủ tịch Hội Di truyền học Việt Nam, Trưởng Khoa Xét nghiệm di truyền y học Bệnh viện Từ Dũ (TP Hồ Chí Minh) chia sẻ, việc xét nghiệm gen để dự đoán năng khiếu của trẻ em cũng như người lớn hiện nay vẫn là một lĩnh vực chưa có chứng cứ đầy đủ về mặt di truyền học, y học và xã hội học. Nghiên cứu di truyền học đã xác định rằng, các đặc điểm như trí thông minh, năng khiếu thể thao, âm nhạc hay toán học là tính trạng phức tạp, đa gen, đa yếu tố, chịu ảnh hưởng bởi nhiều gen với hiệu ứng rất nhỏ và tương tác chặt chẽ với môi trường như: điều kiện nuôi dưỡng, giáo dục, dinh dưỡng, trải nghiệm xã hội...

Những biến thể gen được phát hiện và công bố trong một số nghiên cứu về năng khiếu không đủ độ chính xác, không đủ căn cứ khoa học để dự đoán một cách cá nhân hóa và ứng dụng vào từng đứa trẻ một cách tin cậy. Trong thực hành y khoa chuẩn mực, các bác sĩ di truyền vẫn chưa có căn cứ nào để có thể đưa ra các chỉ định xét nghiệm này. Vì thế, chúng ta không nên sử dụng như một công cụ quyết định định hướng tương lai cho trẻ.

Do đó, việc phụ thuộc vào kết quả xét nghiệm để đưa ra quyết định giáo dục hoặc định hướng tương lai có thể dẫn đến sai lầm đáng tiếc khiến cha mẹ bỏ lỡ tiềm năng thực sự của con. Nói cách khác, chiến lược giáo dục nên đặt nền tảng trên việc quan sát, trải nghiệm thực tế và nuôi dưỡng đam mê thay vì lệ thuộc hoàn toàn vào kết quả xét nghiệm gen mang tính dự đoán chưa chính xác.

Bác sĩ Hoan cho rằng, cha mẹ nên gần gũi, chú trọng quan sát thực tế, khuyến khích trẻ trải nghiệm đa dạng, nuôi dưỡng sở thích của trẻ một cách linh hoạt thay vì đặt kỳ vọng dựa trên những kết quả xét nghiệm chưa đủ cơ sở khoa học dẫn đến nhưng sai lầm đáng tiếc có thể xảy ra, ảnh hưởng đến tương lai của con trẻ.

Ngọc Thiện

Nguồn CAND : https://cand.com.vn/phong-su-tu-lieu/xet-nghiem-gen-tim-tai-nang-dap-an-cho-tuong-lai--i780549/