Xét tuyển bằng phương thức học bạ: Giữ hay bỏ

3 giờ trướcBài gốc

Hơn 42% thí sinh trúng tuyển năm 2025 từ học bạ

Trong suốt gần một thập kỷ qua, xét tuyển bằng học bạ đã trở thành một trong những con đường quan trọng để học sinh phổ thông bước vào cánh cổng đại học. Nếu như giai đoạn trước năm 2015, điểm thi tốt nghiệp và kỳ thi tuyển sinh đại học được coi là “cửa ải” gần như duy nhất, thì từ khi áp dụng quy chế tuyển sinh đa dạng, học bạ nhanh chóng chiếm tỷ trọng lớn, đặc biệt ở các trường đại học địa phương, trường ngoài công lập.

Hơn 42% thí sinh trúng tuyển năm 2025 từ học bạ

Thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo cho thấy năm 2025, trong tổng số hơn 852.000 thí sinh đăng ký xét tuyển, có tới 42,4% trúng tuyển bằng học bạ, trong khi số thí sinh trúng bằng điểm thi tốt nghiệp THPT là 39,1%. Con số này đủ để biến học bạ thành phương thức xét tuyển “thống lĩnh” ở nhiều trường đại học.

Tuy nhiên, cùng với sự phổ biến ấy, hàng loạt vấn đề đã phát sinh. Thực tế cho thấy, điểm học bạ ở nhiều trường phổ thông thường cao hơn hẳn so với điểm thi, tạo ra hiện tượng “lạm phát điểm”. Không ít học sinh có điểm trung bình ba năm phổ thông trên 8,0, nhưng khi dự thi tốt nghiệp THPT lại chỉ đạt mức 6,0–6,5 cho mỗi môn. Sự chênh lệch này dẫn đến hoài nghi về độ tin cậy của kết quả học bạ, cũng như đặt ra câu hỏi về sự công bằng giữa học sinh các trường, các địa phương.

Chính vì vậy, trong hội nghị về giáo dục đại học gần đây, Bộ GD&ĐT đã đặt vấn đề lấy ý kiến các trường về hai nội dung: có nên bỏ hẳn xét tuyển học bạ hay không, và có nên giới hạn số lượng nguyện vọng đăng ký xét tuyển của thí sinh. Động thái này được nhiều người coi là bước đi quan trọng nhằm chuẩn hóa quy trình tuyển sinh, đồng thời xóa bỏ những bất cập kéo dài nhiều năm.

Ông Nguyễn Tiến Thảo, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học, cho biết: “Nếu một phương thức có số lượng thí sinh trúng tuyển rất lớn nhưng lại gây băn khoăn về chất lượng, chúng ta cần cân nhắc điều chỉnh, thậm chí có thể loại bỏ. Mục tiêu cuối cùng là bảo đảm công bằng, minh bạch và chất lượng đào tạo.”

Giữ hay bỏ?

Ý kiến này ngay lập tức tạo ra làn sóng tranh luận. Nhiều chuyên gia đồng tình với hướng đi của Bộ. PGS.TS Nguyễn Thanh Chương, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Giao thông Vận tải, nhấn mạnh: “Không thể phủ nhận ưu điểm của xét tuyển học bạ, nhưng nếu để phương thức này chiếm tỷ lệ quá cao thì chất lượng đầu vào sẽ bị ảnh hưởng. Tôi cho rằng có thể giữ, nhưng chỉ nên dành một phần nhỏ chỉ tiêu, đặc biệt không áp dụng cho những ngành có yêu cầu năng lực cao.”

Nhiều thí sinh điểm thi tốt nghiệp chênh tới 2 điểm so với điểm học bạ cùng môn

Cô Nguyễn Thị Hương – Phó Hiệu trưởng Trường THPT Lương Đắc Bằng, tỉnh Thanh Hóa, cũng cho rằng nên bỏ phương thức xét tuyển học bạ. Theo cô Hương, việc xét tuyển học bạ, có thể gây ra tình trạng phụ huynh tạo áp lực cho giáo viên trong việc đánh giá kết quả học tập, dẫn đến việc tổng kết điểm không sát với chất lượng học tập của học sinh.

Ở chiều ngược lại, một số trường cho rằng bỏ học bạ sẽ gây xáo trộn không nhỏ. TS Võ Văn Tuấn, đại diện Trường Đại học Văn Lang, lập luận: “Học bạ phản ánh quá trình học tập lâu dài của học sinh, giảm áp lực thi cử và chi phí ôn luyện. Nếu bỏ đi, chúng ta sẽ quay lại tư duy ‘học tài thi phận’, khiến không ít em rơi vào tình thế rủi ro chỉ vì một kỳ thi”.

Tương tự, ThS Nguyễn Minh Tùng của Học viện Hàng không Việt Nam cho rằng học bạ giúp đánh giá nỗ lực ổn định của học sinh, chứ không phụ thuộc hoàn toàn vào tâm lý trong ba buổi thi.

Thầy Phạm Văn Châu, Hiệu trưởng Trường THPT Xuân Trường, tỉnh Ninh Bình cho rằng, nên giữ phương thức xét tuyển học bạ trong tuyển sinh đại học vì đó là kết quả của cả một quá trình học tập, đánh giá chất lượng dạy và học của cả thầy và trò.

Tuy nhiên, theo thầy Châu, đi kèm với đó phải có kế hoạch triển khai việc đánh giá học sinh của các nhà trường và việc đánh giá này phải tương đồng, bám sát chuẩn kiến thức, kỹ năng trong chương trình giáo dục để đảm bảo tính công bằng. Ví dụ, các trường trong tỉnh phải dùng chung một ma trận, ngân hàng đề, và sau này khi triển khai thi tốt nghiệp trên máy tính thì các trường cũng tổ chức kiểm tra định kỳ trên máy tính theo đề chung của Sở.

Phụ huynh và học sinh cũng chia thành hai “phe” rõ rệt. Hoàng Long, học sinh lớp 12 tại Hà Nội, bày tỏ: “Em thấy xét học bạ rất bất công. Ở trường điểm, thầy cô chấm chặt, điểm khó cao. Trong khi ở một số trường khác, điểm lại dễ dàng hơn nhiều. Cùng 8,0 trung bình nhưng thực chất khác nhau hoàn toàn.” Quan điểm này cũng là nỗi băn khoăn của nhiều phụ huynh ở các thành phố lớn, khi họ lo ngại con mình chịu thiệt thòi vì học ở môi trường nghiêm ngặt.

Ngược lại, Tường Vy, học sinh lớp 12 ở Ninh Bình và đa số bạn học cùng trường đều cho rằng, rằng bỏ học bạ sẽ tạo áp lực lớn: “Ba năm học cố gắng mà chỉ quyết định bằng một kỳ thi thì quá rủi ro. Em mong phương thức này được giữ lại, ít nhất là như một lựa chọn dự phòng.” Một phụ huynh ở Thanh Hóa cũng chia sẻ: “Không phải em nào cũng giỏi thi cử. Có những em chăm chỉ, kiên trì, nhưng tâm lý không ổn định trước kỳ thi. Nếu bỏ học bạ, nhiều em sẽ mất cơ hội.”

Tranh luận không dừng ở mức công bằng giữa học sinh, mà còn lan sang chất lượng đào tạo ở đại học. Khi học bạ trở thành “cửa chính” cho hơn 40% thí sinh, nhiều trường buộc phải đối diện với tình trạng sinh viên nhập học nhưng thiếu kỹ năng, kiến thức nền. Một số giảng viên cho rằng sự chênh lệch này khiến cho chương trình đào tạo ở năm nhất phải giảm tốc độ, ảnh hưởng đến cả những sinh viên có năng lực tốt. Đây là lý do nhiều trường tốp trên hầu như không sử dụng hoặc chỉ sử dụng học bạ ở mức rất thấp.

Nếu bỏ xét học bạ, điểm thi tốt nghiệp sẽ mang yếu tố quyết định việc thí sinh có bước qua cánh cửa trường đại học hay không

Một điểm song hành với vấn đề học bạ là việc đăng ký nguyện vọng xét tuyển. Hiện nay, thí sinh không bị giới hạn số nguyện vọng, dẫn đến tình trạng đăng ký tràn lan. Điều này khiến hệ thống xét tuyển phải nhiều lần “lọc ảo”, tốn thời gian, công sức, và tạo ra tâm lý chạy theo số lượng thay vì chất lượng. Nhiều chuyên gia đề xuất nếu vẫn duy trì xét học bạ thì đồng thời phải giới hạn số nguyện vọng, buộc thí sinh cân nhắc kỹ lưỡng hơn, tránh hiện tượng đăng ký hàng chục trường chỉ để “giữ chỗ”.

Có thể thấy, câu hỏi “giữ hay bỏ” phương thức xét tuyển bằng học bạ đang là bài toán khó. Giữ lại thì cần cải cách mạnh mẽ về cơ chế giám sát, áp dụng học bạ điện tử, công khai dữ liệu để ngăn chặn tiêu cực. Bỏ đi thì phải đối mặt với áp lực thi cử tăng cao, chi phí học thêm, luyện thi nặng nề, và nguy cơ thiệt thòi cho học sinh vùng khó.

Một giải pháp trung dung được nhiều trường đề xuất là tiếp tục duy trì nhưng giảm tỷ lệ chỉ tiêu, đồng thời kết hợp với các tiêu chí khác như điểm thi tốt nghiệp, kỳ thi năng lực, chứng chỉ ngoại ngữ, hay bài thi đánh giá riêng của trường.

Việc đánh giá, thay đổi các phương thức tuyển sinh nhằm xây dựng hệ thống tuyển sinh minh bạch, công bằng và hiệu quả hơn. Và dù quyết định cuối cùng là giữ hay bỏ, điều quan trọng nhất là mọi thay đổi cần được thông báo sớm, rõ ràng để học sinh, phụ huynh và nhà trường có sự chuẩn bị. Bởi lẽ, tuyển sinh đại học không chỉ là một thủ tục, mà còn là cánh cửa mở ra tương lai cho hàng triệu học sinh mỗi năm.

HOÀNG HƯƠNG

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/doi-song/xet-tuyen-bang-phuong-thuc-hoc-ba-giu-hay-bo-169984.html