Xóa mù chữ cho người lớn tuổi, khoảng trống cần lấp đầy

9 giờ trướcBài gốc

Lớp xóa mù chữ tại xã Đồng Văn, tỉnh Tuyên Quang

Đối tượng 15–60 tuổi chưa biết chữ tuy chiếm tỷ lệ nhỏ, nhưng lại là khoảng trống cần được lấp đầy để hoàn thành mục tiêu xây dựng xã hội học tập bền vững.

Thực trạng và tiêu chuẩn công nhận xã đạt chuẩn xóa mù chữ

Theo hướng dẫn lập hồ sơ PCGD, XMC năm 2025, để được công nhận đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 2, xã phải bảo đảm ít nhất 90% số người từ 15–60 tuổi biết chữ. Đối với vùng đặc biệt khó khăn, tỷ lệ này áp dụng cho nhóm 15–35 tuổi. Đây là một tiêu chuẩn quan trọng, phản ánh nỗ lực và mức độ quan tâm của địa phương đối với đối tượng người lớn.

Tuy nhiên, trên thực tế, việc xóa mù chữ cho người lớn gặp nhiều thách thức. Một bộ phận người trong độ tuổi lao động chưa biết chữ thường có tâm lý mặc cảm, ngại đến lớp. Nhiều người cho rằng khi đã trưởng thành, việc biết chữ không còn cần thiết, hoặc không còn thời gian học vì bận mưu sinh. Ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tỷ lệ người chưa biết chữ vẫn còn tồn tại, kéo theo khó khăn cho công tác PCGD, XMC.

Một thách thức nữa là việc tổ chức lớp học xóa mù chữ cho người lớn không dễ. Lịch sinh hoạt, lao động của họ khác với học sinh phổ thông. Thầy cô phải tổ chức lớp vào buổi tối hoặc tranh thủ thời gian nông nhàn. Cơ sở vật chất cũng không phải lúc nào đáp ứng đầy đủ, nhất là ở trung tâm học tập cộng đồng tại các xã miền núi. Chính vì vậy, nhiều lớp xóa mù chữ phải vận dụng linh hoạt, tận dụng phòng học của trường tiểu học, THCS để tổ chức.

Ngoài ra, nguồn lực giáo viên cũng là vấn đề. Giáo viên được phân công giảng dạy lớp xóa mù chữ thường kiêm nhiệm, vừa dạy phổ thông, vừa dạy bổ túc. Chế độ đãi ngộ cho họ chưa thực sự tương xứng, khiến việc duy trì động lực lâu dài gặp khó khăn. Dù vậy, nhiều thầy cô vẫn kiên trì, coi đây là trách nhiệm với cộng đồng, nỗ lực duy trì lớp học ngay cả khi sĩ số ít ỏi.

Có thể thấy, so với các bậc học phổ cập, công tác xóa mù chữ cho người lớn còn nhiều “điểm nghẽn”. Chính vì vậy, việc đặt ra chuẩn 90% không chỉ là thước đo thành tích, mà còn là động lực để địa phương kiên trì, sáng tạo trong tổ chức lớp học, vận động người dân, qua đó từng bước lấp đầy khoảng trống mù chữ.

Đông đảo học viên tham gia lớp xóa mù chữ tại xã Thắng Mố, tỉnh Tuyên Quang.

Xóa mù chữ bền vững gắn với học tập suốt đời

Để vượt qua khó khăn, công tác xóa mù chữ cho người lớn cần nhiều giải pháp đồng bộ. Trước hết là tuyên truyền, vận động. Cán bộ, giáo viên cần trực tiếp đến từng hộ gia đình, giải thích cho người dân hiểu rằng biết chữ không chỉ giúp đọc – viết cơ bản mà còn mở ra cơ hội tiếp cận thông tin, áp dụng kiến thức trong sản xuất, kinh doanh. Khi thấy rõ lợi ích thiết thực, người dân sẽ chủ động tham gia.

Thứ hai, phải tổ chức lớp học linh hoạt. Lớp xóa mù chữ cho người lớn không thể theo mô hình cứng nhắc như trường phổ thông. Lịch học cần bố trí ngoài giờ lao động, có thể là buổi tối hoặc theo tuần, tùy điều kiện. Nội dung dạy học cũng nên gắn với thực tiễn: ngoài đọc – viết cơ bản, lồng ghép kiến thức về nông nghiệp, chăm sóc sức khỏe, pháp luật, kỹ năng sống. Như vậy, người học sẽ thấy học chữ gắn liền với lợi ích trực tiếp trong đời sống.

Thứ ba, cần quan tâm hơn đến đội ngũ giáo viên dạy xóa mù chữ. Họ chính là “linh hồn” của lớp học. Ngoài việc tập huấn phương pháp dạy người lớn, cần có chính sách hỗ trợ thỏa đáng về thù lao, điều kiện giảng dạy, để giáo viên yên tâm cống hiến. Thực tế đã có nhiều tấm gương thầy cô ở vùng cao, dù chỉ có vài ba học viên vẫn kiên trì mở lớp, chứng minh rằng xóa mù chữ không phải là phong trào ngắn hạn, mà là nhiệm vụ nhân văn lâu dài.

Một giải pháp quan trọng nữa là kết hợp xóa mù chữ với xây dựng xã hội học tập. Người lớn sau khi biết chữ cần có môi trường tiếp tục học tập để tránh tái mù. Các trung tâm học tập cộng đồng ở xã, phường phải trở thành “địa chỉ tin cậy”, thường xuyên tổ chức lớp chuyên đề, câu lạc bộ đọc sách, tập huấn nghề ngắn hạn. Nhờ đó, người dân không chỉ biết chữ mà còn tiếp tục rèn luyện, áp dụng kiến thức mới vào cuộc sống.

Cuối cùng, xóa mù chữ bền vững phải gắn với chính sách hỗ trợ từ Nhà nước. Các chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi cần tiếp tục ưu tiên nguồn lực cho PCGD, XMC. Sự đầu tư này không chỉ giúp duy trì chuẩn, mà còn bảo đảm mọi người dân, dù ở bất cứ đâu, đều có cơ hội được học chữ và học tập suốt đời.

Có thể nói, xóa mù chữ cho người lớn chính là mảnh ghép còn thiếu trong bức tranh phổ cập giáo dục. Khi khoảng trống này được lấp đầy, các địa phương sẽ không chỉ giữ vững chuẩn, mà còn tiến một bước dài trên con đường xây dựng xã hội học tập bền vững, công bằng và toàn diện.

Long Anh - Minh Sơn

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/xoa-mu-chu-cho-nguoi-lon-tuoi-khoang-trong-can-lap-day-post753495.html