Bộ tài chính sẽ tính toán lại ngưỡng chịu thuế
Dự thảo chính sách thuế mới dành cho hộ kinh doanh với mốc chịu thuế từ doanh thu 200 triệu đồng/năm đang tạo nên nhiều tranh luận sôi nổi trong dư luận và giới chuyên gia. Nhiều ý kiến cho rằng, ngưỡng 200 triệu đồng quá thấp so với chi phí thực tế, không phản ánh đúng đặc thù kinh doanh nhỏ lẻ hiện nay và dễ đẩy các hộ vào tình trạng “gánh thuế trước khi có lãi”. Trong bối cảnh cơ chế thuế khoán sẽ chính thức chấm dứt từ ngày 1/1/2026, tâm lý lo lắng càng lan rộng trong cộng đồng hộ kinh doanh.
Hình minh họa.
Tiếp thu và giải trình ý kiến của các đại biểu Quốc hội về Dự thảo luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) mới đây, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Bộ sẽ đề xuất tính toán lại ngưỡng doanh thu này, để có một ngưỡng tính thuế khởi đầu đối với hộ kinh doanh phù hợp.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhìn nhận, đây là vấn đề thực sự rất khó và rất phức tạp. Việc thu thuế đối với hộ kinh doanh đã thực hiện thu ổn định trong rất nhiều năm và hiện vẫn đang thu, phương pháp tính thuế đối với hộ kinh doanh gần như không có gì thay đổi so với trước đây. Trước đây là thuế khoán, người kinh doanh tự xác định một mức và nộp theo mức đó, còn bây giờ chuyển sang thu theo phương pháp kê khai.
Bộ trưởng cho biế,t thực tế thời gian qua khi chuyển sang thu theo phương pháp kê khai cùng với việc ứng dụng công nghệ thông tin, số thuế thu được đã tăng 64%, điều này cho thấy đây là vấn đề dứt khoát phải làm. Phương pháp thu mới đặt ra yêu cầu hộ kinh doanh phải kê khai theo doanh thu thực tế chứ không được dùng thuế khoán. “Trước đây là trên 100 triệu đồng/năm đã phải nộp thuế, còn bây giờ nâng lên 200 triệu đồng/năm. Nên không thể nói rằng chúng ta đang gây khó dễ cho các hộ kinh doanh” - Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng lý giải.
Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng đồng tình với ý kiến của các đại biểu khi cho rằng, không sợ thiếu, chỉ sợ không công bằng, cần giải quyết câu chuyện đảm bảo mức chịu thuế của các hộ kinh doanh phải tương xứng với mức thuế đang thu đối với người làm công ăn lương. Bộ Tài chính sẽ tiếp thu ý kiến của các đại biểu để đảm bảo tính công bằng giữa hộ kinh doanh và những người làm công, ăn lương.
Sau phát biểu của Bộ trưởng Bộ Tài chính về việc sẽ tính toán lại ngưỡng chịu thuế, nhiều hộ kinh doanh bày tỏ sự thở phào nhưng vẫn còn băn khoăn về mức điều chỉnh cụ thể.
Ông Hải, chủ đại lý hoa quả tại chợ đầu mối Long Biên chia sẻ: “Nghe Bộ trưởng nói sẽ tính toán lại ngưỡng chịu thuế, tôi thấy yên tâm phần nào. Doanh thu mỗi năm có thể lên vài tỷ, nhưng lợi nhuận thực chỉ khoảng 4–6%. Nếu áp thuế theo doanh thu mà không tính chi phí, nhiều hộ như chúng tôi gần như không còn khả năng sống. Tôi hy vọng ngưỡng mới sẽ hợp lý, phản ánh đúng thực tế kinh doanh”.
Tương tự, chị Thu Phương - chủ quán phở gà tại Hà Đông, cho biết: “Thông tin Bộ trưởng nói sẽ xem xét lại ngưỡng chịu thuế là tín hiệu tích cực. Mức 200 triệu đồng hiện nay quá thấp, chỉ cần bán khoảng 15 bát phở mỗi ngày là vượt ngưỡng. Hy vọng ngưỡng mới sẽ đủ cao để chúng tôi duy trì kinh doanh mà không bị áp lực quá mức từ thuế”.
Ngưỡng nào phù hợp?
Để xác định ngưỡng chịu thuế phù hợp, các chuyên gia cho rằng, cần dựa trên dữ liệu đầy đủ về doanh thu, chi phí và biên lợi nhuận của từng ngành nghề, thay vì áp một mức cào bằng.
Ông Nguyễn Văn Được, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn Thuế Trọng Tín nhận định: mức 200 triệu đồng/năm hiện nay đã không còn phù hợp và thiếu công bằng với người làm công ăn lương vốn đang được hưởng mức giảm trừ gia cảnh cao hơn. Ông Được đề xuất ngưỡng 1 tỷ đồng/năm là hợp lý, vừa tạo sự công bằng, vừa phù hợp với quy định hiện nay về sử dụng máy tính tiền cho hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng trở lên.
Theo thống kê tại TP Hồ Chí Minh, 92,6% hộ kinh doanh khoán hiện có doanh thu dưới 1 tỷ đồng. Vì vậy, việc nâng ngưỡng lên 1 tỷ sẽ giúp giảm áp lực lớn cho nhóm hộ nhỏ, hộ ở vùng sâu vùng xa, trong khi không ảnh hưởng nhiều đến nguồn thu ngân sách.
Nêu ý kiến về vấn đề này, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam Nguyễn Thị Cúc đồng tình rằng, mức 200 triệu đồng/năm là “quá lỗi thời”. Bà Cúc đưa ra ví dụ: một quán phở bình quân doanh thu 1 tỷ đồng/năm nhưng lợi nhuận chỉ khoảng 160 triệu đồng, tương đương thu nhập của một người làm công ăn lương. “Nếu người làm công được giảm trừ gia cảnh thì hộ kinh doanh cũng cần được đối xử tương đương để bảo đảm công bằng” - bà Cúc nói.
Tuy nhiên, bà Cúc lưu ý vấn đề cốt lõi là minh bạch doanh thu. Thực tế có trường hợp kê khai 155 triệu đồng nhưng doanh thu thật lên đến hàng chục tỷ. “Nếu không minh bạch, bất kỳ ngưỡng nào cũng có thể bị lợi dụng” - bà Cúc cảnh báo.
Ở góc độ khác, Phó Chủ tịch Hội Tư vấn và Đại lý Thuế TP Hồ Chí Minh Nguyễn Ngọc Tịnh cho rằng, ngưỡng chịu thuế nên được điều chỉnh định kỳ, dựa trên chỉ số CPI và GDP bình quân đầu người. Không thể dùng một ngưỡng duy nhất cho mọi ngành nghề. Có ngành doanh thu 1 tỷ mà lãi vài trăm triệu, nhưng cũng có ngành doanh thu bạc tỷ mà lãi chỉ vài chục triệu.
Việc xác định ngưỡng chịu thuế phù hợp không chỉ là bài toán tài chính mà còn liên quan trực tiếp đến sinh kế của hàng triệu người. Câu hỏi đặt ra là: mức nào đảm bảo công bằng cho mọi đối tượng, vừa nuôi dưỡng nguồn thu, vừa tránh đẩy hộ kinh doanh vào khó khăn. Các chuyên gia đồng thuận rằng ngưỡng chịu thuế cần dựa trên dữ liệu thực, không cào bằng; phân loại theo ngành nghề; điều chỉnh định kỳ; gắn với cơ chế hỗ trợ chuyển đổi số, kế toán đơn giản; bảo đảm công bằng với người làm công ăn lương. Cam kết “tính toán lại ngưỡng chịu thuế” của Bộ trưởng Bộ Tài chính mở ra kỳ vọng về một chính sách mới hợp lý hơn, tạo động lực phát triển cho kinh tế hộ gia đình vốn đang chiếm hơn 30% nền kinh tế phi chính thức.
Phương Nga