Xông hơi: Bí quyết thư giãn hay 'liều thuốc' cho sức khỏe?

3 giờ trướcBài gốc

Trong nhiều thập kỷ, người Phần Lan coi xông hơi (sauna) là một phần không thể thiếu trong đời sống thường nhật. Với tỷ lệ khoảng một phòng xông hơn cho mỗi 1,6 người dân, quốc gia Bắc Âu này được mệnh danh là “thủ phủ xông hơi của thế giới”. Gần đây, văn hóa xông hơi cũng đang lan rộng ra nhiều nước khác. Tại Anh, theo số liệu của Hội Xông hơi Anh, số lượng các phòng xông hơi công cộng đã tăng gấp đôi chỉ trong vòng một năm qua.

Từ “thủ phủ” Phần Lan đến các phòng xông hơi công cộng ở Anh, văn hóa xông hơi đang ngày càng lan rộng.

Sự lan tỏa này đặt ra một câu hỏi lớn: xông hơi có thực sự tốt cho sức khỏe hay chỉ là một trào lưu thư giãn?

Xông hơi - bài tập “căng thẳng nhẹ” cho cơ thể

Bác sĩ tim mạch Setor Kunutsor, Đại học Manitoba của Canada ví xông hơi như một hình thức “căng thẳng nhẹ, có kiểm soát”. Khi cơ thể tiếp xúc với nhiệt độ cao trong thời gian ngắn, nhịp tim tăng, mạch máu giãn ra và mồ hôi tiết nhiều hơn. Đây là những thay đổi sinh lý tương tự khi đi bộ nhanh. “Một buổi xông hơi kéo dài 15 phút có thể mang lại sự gia tăng tuần hoàn và nhịp tim giống như tập thể dục ở mức độ vừa phải”, ông phân tích.

Theo bác sĩ Kunutsor, nếu duy trì đều đặn, những “bài tập giả” này có thể giúp cơ thể thích ứng tốt hơn với căng thẳng, giảm tình trạng viêm, đồng thời hỗ trợ bảo vệ não bộ và hệ tim mạch.

Nghiên cứu về lợi ích sức khỏe

Một nghiên cứu nổi bật được thực hiện cách đây khoảng 10 năm do Giáo sư Jari Laukkanen thuộc Đại học Đông Phần Lan dẫn đầu, dựa trên dữ liệu của hơn 2.300 nam giới trung niên cho thấy: những người xông hơi 2 -3 lần mỗi tuần có nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch thấp hơn 27% so với nhóm chỉ xông hơi một lần/tuần. Con số này tăng lên 50% đối với nhóm 4 - 7 lần/tuần.

Một buổi sauna 15 phút có thể khiến tim đập nhanh, tuần hoàn máu tăng như khi vận động.

Các nghiên cứu tiếp theo của nhóm ông Laukkanen và bác sĩ Kunutsor cũng ghi nhận thêm những lợi ích ngoài tim mạch. Cụ thể, việc xông hơi thường xuyên có liên quan đến nguy cơ mắc loạn thần thấp hơn gần 80% và nguy cơ sa sút trí tuệ giảm khoảng 2/3.

Còn nhiều điểm cần làm rõ

Tuy nhiên, giới khoa học vẫn thận trọng. Một thực tế là những người có thói quen xông hơi thường xuyên ở Phần Lan thường giàu có, khỏe mạnh và có lối sống lành mạnh hơn mức trung bình. Dù các nghiên cứu đã tính đến yếu tố tuổi tác, địa vị xã hội, mức độ vận động hay việc sử dụng rượu, vẫn còn nhiều khả năng tồn tại các yếu tố khác chưa được kiểm soát.

Giáo sư Eva Prescott thuộc Bệnh viện Đại học Bispebjerg và Frederiksberg ở Copenhagen nhấn mạnh rằng, phần lớn dữ liệu hiện nay chủ yếu dựa trên nam giới trung niên châu Âu. Do đó, chưa thể khẳng định kết quả có áp dụng cho phụ nữ, người trẻ tuổi hoặc những cộng đồng khác hay không. Bà Gabrielle Reason, Giám đốc Hội Xông hơi Anh cũng cho rằng, chưa chắc lợi ích được ghi nhận ở Phần Lan có thể chuyển dịch nguyên vẹn sang những quốc gia nơi xông hơi chưa phổ biến.

Các chuyên gia cảnh báo còn thiếu bằng chứng đủ mạnh để đưa ra kết luận chắc chắn về lợi ích sức khỏe của xông hơi, bên cạnh việc được xem là một liệu pháp thư giãn.Ảnh: The Economist

Để đánh giá chính xác tác động của xông hơi đến sức khỏe, các chuyên gia cho rằng cần thêm nhiều thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có đối chứng (RCT) - tiêu chuẩn vàng trong nghiên cứu y học.

Một nghiên cứu RCT năm 2022 của nhóm Giáo sư Laukkanen và bác sĩ Kunutsor cho thấy sự kết hợp giữa tập luyện thể thao và xông hơi giúp cải thiện huyết áp, thể lực tim phổi tốt hơn so với chỉ tập luyện. Tuy nhiên, một thử nghiệm khác lại không tìm thấy lợi ích rõ rệt nào đối với tim mạch từ việc xông hơi thường xuyên.

Điều này cho thấy, để đi đến kết luận chắc chắn, cần có thêm nhiều RCT với quy mô lớn hơn.

Lời khuyên của chuyên gia

Xông hơi có thể mang lại lợi ích, nhưng khoa học vẫn đang đi tìm câu trả lời cuối cùng.

Cho đến khi có bằng chứng khoa học thuyết phục, xông hơi vẫn nên được xem là một liệu pháp thư giãn, bổ trợ cho lối sống lành mạnh, chứ không thể thay thế tập luyện thể dục hay các biện pháp y tế khác. Những người có bệnh lý tim mạch, huyết áp hoặc sức khỏe đặc biệt cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Xông hơi (sauna) là gì?

Xông hơi là một phương pháp dùng nhiệt nóng (khô hoặc ẩm) để kích thích cơ thể tiết mồ hôi, giúp thư giãn và hỗ trợ sức khỏe. Đây là một hình thức chăm sóc sức khỏe truyền thống có từ lâu đời, đặc biệt phổ biến ở các nước Bắc Âu, trong đó Phần Lan được coi là cái nôi của văn hóa xông hơi.

Có hai hình thức chính:

• Xông hơi khô (sauna khô): Sử dụng nhiệt khô, thường từ bếp đá nóng, nhiệt độ có thể lên tới 70–100°C.

• Xông hơi ướt (steam sauna/steam bath): Sử dụng hơi nước bốc lên từ nước sôi, độ ẩm cao, nhiệt độ thường thấp hơn (khoảng 40–60°C).

Tác dụng phổ biến được nhắc đến:

• Thư giãn cơ bắp, giảm căng thẳng.

• Tăng tuần hoàn máu nhờ mạch giãn nở.

• Thúc đẩy tiết mồ hôi, hỗ trợ đào thải chất cặn bã qua da.

• Có thể mang lại lợi ích cho tim mạch, hô hấp và não bộ (theo một số nghiên cứu).

Hồng Nhung

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/xong-hoi-bi-quyet-thu-gian-hay-lieu-thuoc-cho-suc-khoe-10384915.html