Xu hướng chuyển dịch năng lượng trong lĩnh vực dầu khí: Cơ hội và định hướng cho Petrovietnam

27 phút trướcBài gốc

Dầu khí trong chuyển dịch năng lượng toàn cầu: Thách thức và cơ hội

Tại Diễn đàn Dầu khí - Năng lượng thường niên năm 2025 với chủ đề “Chuyển dịch năng lượng: Tầm nhìn và hành động”, do Hội Dầu khí Việt Nam phối hợp cùng Petrovietnam tổ chức, TS. Nguyễn Hữu Lương cho biết, chuyển dịch năng lượng là xu thế phát triển tất yếu trên phạm vi toàn cầu. Kể từ sau COP21, và đặc biệt là sau COP26, nhiều quốc gia đã cam kết mạnh mẽ đạt mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, thúc đẩy nhanh quá trình giảm sử dụng nhiên liệu hóa thạch, phát triển năng lượng tái tạo, hydrogen, năng lượng sinh học, điện khí hóa và lưu trữ năng lượng.

Chuyên gia kinh tế, TS. Nguyễn Hữu Lương (Viện Dầu khí Việt Nam)

Theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), để đạt mục tiêu Net Zero vào năm 2050, tỷ trọng năng lượng tái tạo trong tổng tiêu thụ năng lượng toàn cầu cần đạt 60%, trong khi nhiên liệu hóa thạch giảm xuống dưới 20%. Điều này đồng nghĩa với việc tiêu thụ dầu mỏ và than sẽ giảm mạnh trong vài thập niên tới.

TS. Nguyễn Hữu Lương cho rằng, trong bối cảnh đó, ngành dầu khí toàn cầu nói chung và Việt Nam nói riêng đang đối mặt với nhiều thách thức:

Thứ nhất, áp lực giảm phát thải: các hoạt động thăm dò, khai thác dầu khí là nguồn phát thải khí nhà kính đáng kể, cần đầu tư lớn cho công nghệ giảm phát thải, thu hồi carbon (CCUS).

Thứ hai, rủi ro tài chính: các dự án dầu khí ngày càng khó tiếp cận nguồn vốn từ các quỹ quốc tế, do tiêu chí ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) ngày càng nghiêm ngặt.

Thứ ba, biến động thị trường: giá dầu khó đoán định, nhu cầu dầu mỏ dài hạn dự báo sẽ giảm, trong khi chi phí khai thác tại các mỏ cũ ngày càng gia tăng.

Tuy nhiên, theo TS. Nguyễn Hữu Lương, dầu khí vẫn là nền tảng thiết yếu trong hệ thống năng lượng toàn cầu trong vài thập kỷ tới. Đặc biệt, khí thiên nhiên - được coi là “nhiên liệu chuyển tiếp” giữ vai trò quan trọng trong quá trình phi carbon hóa các lĩnh vực khó chuyển đổi như công nghiệp nặng, điện, giao thông vận tải.

“Chuyển dịch năng lượng không có nghĩa là kết thúc vai trò của dầu khí, mà là quá trình tái định vị vị thế của ngành trong một hệ sinh thái năng lượng sạch, linh hoạt và bền vững hơn”, TS. Nguyễn Hữu Lương khẳng định.

Tác động của chuyển dịch năng lượng đến hoạt động của Petrovietnam

Theo TS. Nguyễn Hữu Lương, Petrovietnam hiện đang hoạt động trên toàn bộ chuỗi giá trị dầu khí - từ thượng nguồn (tìm kiếm, thăm dò, khai thác), trung nguồn (vận chuyển, chế biến) đến hạ nguồn (phân phối sản phẩm, sản xuất điện khí). Xu hướng chuyển dịch năng lượng tác động sâu sắc đến tất cả các lĩnh vực này.

Về lĩnh vực thượng nguồn (E&P): Hoạt động khai thác đối mặt với chi phí tăng cao do điều kiện mỏ cạn kiệt, trong khi phải đầu tư mạnh cho giảm phát thải (zero flaring, CCS…). Việc tìm kiếm mỏ mới trở nên khó khăn do rủi ro tài chính, pháp lý và xu hướng các công ty lớn rút khỏi đầu tư vào dầu khí. Tuy nhiên, khí tự nhiên, đặc biệt là LNG, đang cho thấy nhiều triển vọng, đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu năng lượng chuyển tiếp trong nước và khu vực.

Công nghiệp khí và điện khí: Khí tự nhiên được định vị là trụ cột chuyển tiếp trong lộ trình giảm phát thải. Petrovietnam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển hệ sinh thái LNG đồng bộ từ hạ tầng tiếp nhận - tồn chứa - phân phối khí LNG đến phát triển các nhà máy điện khí hiện đại, ít phát thải.

Lĩnh vực lọc hóa dầu:Các nhà máy hiện hữu (Dung Quất, Nghi Sơn) cần đầu tư để cải tiến công nghệ, giảm phát thải, thích ứng với yêu cầu mới của thị trường (xăng sinh học, nhiên liệu hàng không SAF, hydrogen hóa lỏng…). Việc tích hợp công nghệ thu giữ và sử dụng CO₂ (CCUS), chuyển đổi thành hóa chất có giá trị cao là hướng đi cần thiết.

Dịch vụ kỹ thuật dầu khí:Các doanh nghiệp như PTSC, PVChem có tiềm năng lớn để chuyển đổi sang cung cấp dịch vụ cho năng lượng tái tạo (điện gió ngoài khơi, hydrogen, CCUS…), nhờ kinh nghiệm, nguồn nhân lực chất lượng cao và năng lực thi công biển sâu.

Petrovietnam hiện đang hoạt động trên toàn bộ chuỗi giá trị dầu khí, từ thượng nguồn đến hạ nguồn ( Ảnh: Hoạt động khai thác dầu khí tại mỏ Bạch Hổ)

Định hướng chiến lược chuyển dịch năng lượng cho Petrovietnam

Trên cơ sở phân tích các tác động, TS. Nguyễn Hữu Lương cho rằng, để thích ứng và phát triển, Petrovietnam cần xây dựng chiến lược phát triển dựa trên thế mạnh hiện có, đồng thời thiết lập một lộ trình chuyển đổi cụ thể với các mục tiêu và kế hoạch hành động rõ ràng. Chiến lược này cần kết hợp hài hòa giữa giảm phát thải trong các hoạt động cốt lõi và phát triển các lĩnh vực năng lượng mới phù hợp với xu thế toàn cầu. Cụ thể:

Giảm phát thải khí nhà kính trong toàn chuỗi hoạt động: Đầu tư công nghệ giảm phát thải trong khai thác (zero routine flaring, sử dụng năng lượng tái tạo tại chỗ); triển khai thử nghiệm, tiến tới thương mại hóa công nghệ CCUS tại các mỏ khí cạn; áp dụng tiêu chuẩn ESG vào quản trị doanh nghiệp, tạo tiền đề huy động vốn xanh.

Mở rộng chuỗi giá trị phù hợp với xu hướng chuyển dịch năng lượng: Thúc đẩy phát triển hệ sinh thái LNG: cảng nhập khẩu, kho chứa, hạ tầng khí, nhà máy điện khí LNG; đầu tư vào điện gió ngoài khơi, tận dụng hạ tầng biển, năng lực thi công của các đơn vị như PTSC, PV Shipyard; phát triển sản xuất hydrogen xanh/tím/xám sử dụng khí tự nhiên hoặc nguồn điện tái tạo; nghiên cứu các mô hình tích hợp điện - khí - hydro - lưu trữ năng lượng; từng bước chuyển đổi mô hình lọc hóa dầu truyền thống sang lọc hóa dầu tích hợp phát thải thấp và sản xuất nhiên liệu mới.

Thực hiện chuyển dịch năng lượng công bằng và có lộ trình: Xây dựng lộ trình chuyển đổi nghề nghiệp cho người lao động trong các lĩnh vực truyền thống, gắn với đào tạo lại, đào tạo bổ sung; đẩy mạnh đầu tư cho nghiên cứu và đổi mới sáng tạo, từng bước làm chủ công nghệ chuyển đổi năng lượng; tăng cường hợp tác quốc tế với các đối tác có nền tảng công nghệ tiên tiến trong các lĩnh vực: LNG, hydrogen, CCUS.

Khẳng định vai trò doanh nghiệp năng lượng quốc gia trong giai đoạn mới

Với cam kết của Việt Nam tại COP26 và định hướng trong Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia, Petrovietnam giữ vai trò then chốt trong việc hiện thực hóa các mục tiêu chuyển dịch năng lượng và phát triển bền vững. Đây không chỉ là trách nhiệm chính trị, mà còn là cơ hội để tái định vị chiến lược phát triển, nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng hoạt động ra thị trường khu vực.

Để làm được điều đó, theo TS. Nguyễn Hữu Lương, Petrovietnam cần hoàn thiện Chiến lược chuyển dịch năng lượng toàn Tập đoàn đến năm 2050, phù hợp với Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia, lộ trình giảm phát thải, quy hoạch ngành, các tiêu chuẩn ESG và xu hướng thị trường; thiết lập bộ chỉ tiêu đánh giá chuyển dịch năng lượng, gắn với trách nhiệm của từng đơn vị thành viên; chủ động kiến nghị, đề xuất chính sách với Chính phủ, đặc biệt trong các lĩnh vực như: cơ chế tài chính xanh, ưu đãi cho dự án LNG, điện gió, hydrogen, cơ chế đấu thầu, chia sẻ rủi ro, hỗ trợ đầu tư hạ tầng năng lượng mới.

“Chuyển dịch năng lượng là một hành trình dài hơi, đòi hỏi sự kiên định trong tầm nhìn, linh hoạt trong giải pháp và đồng bộ trong hành động. Petrovietnam - với vị thế là Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng quốc gia không thể đứng ngoài xu thế đó. Ngược lại, phải là lực lượng tiên phong, dẫn dắt, mở đường, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, thực hiện mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững cho Việt Nam trong thế kỷ XXI”, TS. Nguyễn Hữu Lương nhận định.

Huy Tùng

Nguồn PetroTimes : https://petrovietnam.petrotimes.vn/xu-huong-chuyen-dich-nang-luong-trong-linh-vuc-dau-khi-co-hoi-va-dinh-huong-cho-petrovietnam-730735.html