Tuyến đê biển Đông trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu có vai trò chiến lược trong bảo vệ vùng ven biển trước tác động của biến đổi khí hậu, nước biển dâng, đồng thời là tuyến phòng thủ quan trọng về quốc phòng - an ninh, tạo điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm sinh kế cho hàng ngàn hộ dân. Tuy nhiên, tình trạng vi phạm hành lang bảo vệ đê diễn ra ngày càng phổ biến và phức tạp, gây ảnh hưởng đến hiệu quả phòng, chống thiên tai và tính bền vững của công trình đê điều.
Một công trình xây dựng sát chân đê biển Đông. Ảnh: Nguyên Du
Ông Nguyễn Thanh Hoàng, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Bạc Liêu cho biết, tuyến đê biển Đông trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu có chiều dài gần 53km, đi qua 3 địa phương: TP Bạc Liêu, huyện Hòa Bình và huyện Đông Hải. Tuyến đê được xây dựng, nâng cao trình đỉnh đê lên +4,5m và mặt đê rộng 9m. Không chỉ đóng vai trò là tuyến giao thông ven biển với 24 cây cầu kết nối, tuyến đê biển Đông còn là ranh giới bảo vệ hàng chục ngàn héc-ta đất nông nghiệp, đất nuôi trồng thủy sản, rừng phòng hộ và dân cư sinh sống phía trong đê.
Tuyến đê thuộc loại đê biển cấp III nên hành lang bảo vệ đê được thực hiện quy định nghiêm ngặt. Tuy nhiên, nhiều công trình lại xây cách chân đê chỉ vài chục mét.
Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường Bạc Liêu, tính từ năm 2010 đến nay, trên toàn tuyến đê biển Đông đã ghi nhận 975 trường hợp vi phạm hành lang bảo vệ đê. Trong đó, có 709 trường hợp vi phạm hành lang phía trong đê. Cụ thể, TP Bạc Liêu có 76 trường hợp vi phạm, huyện Hòa Bình có 233 trường hợp vi phạm, huyện Đông Hải có 400 trường hợp vi phạm. Ngoài ra, có 266 trường hợp vi phạm hành lang phía biển (rừng phòng hộ).
Tình trạng vi phạm hành lang bảo vệ trên tuyến đê biển Đông đã kéo dài nhiều năm và ngang nhiên thách thức chính quyền khi bị xử lý. Ảnh: Nguyên Du
Chỉ tính riêng từ đầu năm 2025 đến nay có 10 hoạt động vi phạm trong hành lang bảo vệ đê. Trong đó có 5 trường hợp vi phạm hành lang phía trong đê, 5 trường hợp vi phạm hành lang đê phía biển. Các vi phạm chủ yếu là xây dựng nhà ở, công trình tạm, lều quán mua bán trong khu vực hành lang bảo vệ đê. Thậm chí, một số hộ xây dựng nhà kiên cố trong rừng phòng hộ, trong khu vực hành lang bảo vệ đê. Ngoài ra, các vi phạm còn làm phức tạp công tác quy hoạch, quản lý đất rừng phòng hộ, gây áp lực lên nguồn tài nguyên đất đai ven biển, ảnh hưởng đến cảnh quan và môi trường sinh thái khu vực. Nhiều trường hợp vi phạm nếu không được xử lý kịp thời sẽ tạo tiền lệ xấu, làm mất hiệu lực của pháp luật, gây khó khăn trong quản lý lâu dài.
Xử lý nghiêm vi phạm hành lang đê điều
Ông Ngô Nguyên Phong, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Bạc Liêu cho biết, để ngăn chặn và xử lý hiệu quả các hành vi vi phạm hành lang bảo vệ đê biển Đông, tỉnh đã chỉ đạo nhiều biện pháp đồng bộ. Theo đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với các địa phương có tuyến đê đi qua, tổ chức kiểm tra định kỳ, theo dõi diễn biến đê điều và hành vi vi phạm. Khi phát hiện vi phạm, cần lập biên bản, xử lý kịp thời, không để tái diễn hoặc phát sinh thêm vi phạm mới.
Quản lý chặt chẽ hợp đồng giao khoán đất rừng phòng hộ như các hợp đồng giao khoán phải nêu rõ phạm vi đất được sử dụng. Những hộ vi phạm sẽ bị thu hồi hợp đồng, không tiếp tục cấp đất rừng phòng hộ trong tương lai. Việc ký kết hợp đồng giao khoán phải được thông báo đến chính quyền địa phương để giám sát thực tế. Tổ chức tuyên truyền, phổ biến Luật Đê điều, Nghị định 03/2022/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đê điều, nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho người dân sống ven đê, đặc biệt là các hộ dân được giao khoán đất rừng hoặc sinh sống gần hành lang đê.
Một hộ dân múc đất ven đê để san lắp mặt bằng đã được lực lượng chức năng phát hiện, ngăn chặn kịp thời vào thời điểm cuối năm 2024. Ảnh: Nguyên Du
Cùng với đó, ngành nông nghiệp và môi trường phối hợp với chính quyền địa phương và các đơn vị liên quan có tuyến đê đi qua thường xuyên tuần tra, kiểm tra, bám sát địa bàn, phát hiện, xử lý ngay từ đầu hoạt động vi phạm. Đồng thời lập biên bản, đưa ra giải pháp xử lý ngay từ đầu, không để hoạt động vi phạm tiếp tục phát sinh và kiến nghị xử lý hành vi vi phạm pháp luật về đê điều. Đặc biệt là vận động người dân tháo dỡ công trình, nhà ở vi phạm trả lại hiện trạng ban đầu cho hành lang bảo vệ đê biển Đông.
Kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh có văn bản chỉ đạo Ủy ban nhân dân thành phố Bạc Liêu, huyện Hòa Bình và huyện Đông Hải cần nâng cao vai trò, trách nhiệm, thẩm quyền của chính quyền địa phương trong công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực đê điều.
Lực lượng chức năng kiểm tra thực tế các công trình xây dựng vi phạm hành lang bảo vệ đê biển Đông. Ảnh: Nguyên Du
“Tăng cường công tác quản lý người dân trên địa bàn, tuyên tuyền, vận động người dân không thực hiện các hoạt động xây dựng công trình, nhà ở trong hành lang bảo vệ đê điều, trường hợp người dân không tháo dỡ công trình, nhà ở vi phạm thì tiến hành xử lý các hoạt động vi phạm hành lang bảo vệ đê điều vào lĩnh vực sử dụng đất không đúng mục đích hoặc lĩnh vực trật tự xây dựng để làm cơ sở thực hiện xử lý hoạt động vi phạm đúng theo quy định”, ông Phong thông tin thêm.
Nguyên Du