Xử lý vướng mắc, đổi mới toàn diện công tác quyết toán, kiểm toán ngân sách

5 giờ trướcBài gốc

Định hình lại quy trình kiểm toán, quyết toán trước yêu cầu mới

Trao đổi tại Hội nghị "Triển khai công tác quyết toán và kiểm toán ngân sách nhà nước của các Bộ, cơ quan Trung ương theo Luật Ngân sách Nhà nước năm 2025" do Bộ Tài chính và Kiểm toán Nhà nước phối hợp tổ chức tuần qua, ông Phan Trường Giang - Phó Kiểm toán trưởng Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành II cho rằng, công tác kiểm toán việc quản lý, sử dụng và báo cáo quyết toán ngân sách bộ, ngành đang đứng trước nhiều thay đổi lớn về môi trường pháp lý, công nghệ và yêu cầu quản trị tài chính công.

Theo đó, việc kiểm toán báo cáo quyết toán ngân sách của các bộ, cơ quan trung ương (đơn vị dự toán cấp I) phải hoàn thành trong khoảng thời gian hơn 1 tháng, từ sau ngày 5/7 đến trước ngày 15/8; đồng thời việc kiểm toán báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước cũng phải hoàn thành trong vòng 1 tháng, từ sau ngày 15/8 đến trước ngày 20/9.

Nguồn: Kiểm toán Nhà nước

"Đây là thách thức mang tính định hình lại quy trình kiểm toán” - ông Giang đánh giá. Bởi khối lượng công việc rất lớn, số lượng bộ, ngành nhiều, đòi hỏi tổ chức lực lượng kiểm toán viên theo cụm, theo luồng xử lý nhanh; không thể tiếp tục kiểm toán theo mô hình truyền thống dựa trên kiểm tra hồ sơ giấy và khảo sát nhiều đợt.

Cùng với đó, quá trình kiểm toán phải ứng dụng dữ liệu lớn, tự động hóa, phân tích từ xa; đồng thời, cần chuẩn hóa quy trình, rút gọn hồ sơ nhưng vẫn bảo đảm chất lượng trong thời gian ngắn.

Song song với đó là trách nhiệm giải trình và công khai minh bạch khi Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Tiếp cận thông tin và các nghị định về công khai tài chính đặt ra yêu cầu công khai đầy đủ dự toán, quyết toán và phân bổ ngân sách; đồng thời, tăng cường giám sát của Quốc hội, Hội đồng Nhân dân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và xã hội.

Hoàn thiện và chuẩn hóa quy trình quyết toán

TS. Chu Đức Lam - Vụ trưởng Vụ Tài chính - Kinh tế ngành cho biết, Vụ sẽ tiếp thu đầy đủ các ý kiến tại hội nghị, trong đó còn 3 - 4 vấn đề cần tiếp tục lưu tâm và giải quyết và sẽ xây dựng hướng dẫn mang tính tổng thể nhất. Việc tổ chức hội nghị hàng năm là rất cần thiết và có ý nghĩa, giúp các đơn vị kịp thời nắm bắt, trao đổi và xử lý các vấn đề phát sinh trước khi lập dự toán. Vụ Tài chính - Kinh tế ngành sẽ báo cáo lãnh đạo Bộ Tài chính để đưa nội dung này vào chương trình công tác năm 2026.

Cũng theo bà Nguyễn Hồng Nhung - Phó trưởng Ban Kế toán Nhà nước (Kho bạc Nhà nước), những sửa đổi, bổ sung của Luật Ngân sách Nhà nước năm 2025 là những thay đổi rất lớn đối với công tác quyết toán ngân sách nhà nước, đặc biệt là quy định rút ngắn quy trình và thời hạn quyết toán ngân sách nhà nước, rút ngắn 6 tháng so với quy định của Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015.

"Điều này đòi hỏi các bộ, cơ quan trung ương, địa phương và đơn vị sử dụng ngân sách phải khẩn trương xây dựng kế hoạch và biện pháp để tổ chức triển khai thực hiện" - đại diện Kho bạc Nhà nước nhấn mạnh.

Đặc biệt, đối với ngân sách cấp xã và các đơn vị trực tiếp sử dụng ngân sách, cần bắt tay ngay vào việc triển khai công tác quyết toán năm 2025 ngay sau khi kết thúc thời gian khóa sổ năm 2025 (ngày 31/1/2026).

Cùng với đó, trong năm 2025, cả nước sắp xếp tổ chức bộ máy các cơ quan chuyên môn trên phạm vi toàn quốc, cả ở cấp trung ương và cấp địa phương. Đây là những thay đổi lớn, có ảnh hưởng mạnh mẽ và sâu rộng đến công tác quản lý, điều hành ngân sách của các bộ, ngành, địa phương, cũng như công tác quyết toán ngân sách nhà nước năm 2024, năm 2025 và các năm tiếp theo.

Chủ động tháo gỡ vướng mắc, tạo thuận lợi cho các đơn vị

Tại hội nghị, lãnh đạo các đơn vị được giao phụ trách công tác quyết toán tại các bộ, cơ quan trung ương như: Bộ Công thương, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nội vụ, Bộ Y tế, Bộ Tư pháp... cũng trao đổi về những vướng mắc thường gặp trong quá trình quản lý, phân bổ, sử dụng ngân sách.

Theo bà Tào Thị Kim Vân - Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch, Tài chính và Quản lý doanh nghiệp (Bộ Công thương), do thời hạn các đơn vị dự toán cấp I thuộc ngân sách trung ương lập báo cáo quyết toán thu, chi ngân sách thuộc phạm vi quản lý gửi về Bộ Tài chính, Kiểm toán nhà nước trước ngày 5/7 năm sau, sớm hơn 3 tháng so với Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015, công tác lập báo cáo quyết toán tổng hợp theo mốc thời gian này có thể phát sinh vướng mắc.

Theo đó, các đơn vị đồng thời phải giải quyết khối lượng việc rất lớn tập trung vào cuối năm như nhiều đơn vị vừa phải xử lý thanh quyết toán các nhiệm vụ cuối năm, thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn đồng thời thực hiện chỉnh lý quyết toán ngân sách, dẫn đến phải xử lý nhiều đầu việc trong thời gian rất ngắn.

Hơn nữa, hàng năm, Bộ Công thương thực hiện xét duyệt hơn 100 đầu mối dự toán trong nước và Thương vụ nước ngoài. Việc các Thương vụ tại nước ngoài gửi hồ sơ về Việt Nam bằng đường bưu chính quốc tế, thời gian vận chuyển kéo dài, có trường hợp chậm trễ so với thời hạn nộp báo cáo quyết toán theo quy định...

Để đảm bảo công tác xét duyệt quyết toán được triển khai đồng bộ, đúng quy định pháp luật, tránh lúng túng trong thực hiện và hạn chế việc áp dụng chưa thống nhất giữa các đơn vị, đại diện Bộ Công thương đề nghị sớm nghiên cứu, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn cụ thể công tác xét duyệt quyết toán ngân sách cuối năm. Đồng thời, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, quyết toán ngân sách, thực hiện yêu cầu chuyển đổi số của Nhà nước và ngành tài chính.

Để triển khai công tác quyết toán ngân sách nhà nước bảo đảm đúng quy định, đại diện Kho bạc Nhà nước cũng đề nghị các bộ, cơ quan trung ương, địa phương và đơn vị sử dụng ngân sách cần nắm rõ quy trình và thời hạn quyết toán ngân sách nhà nước, đồng thời chủ động triển khai thực hiện.

Cùng với đó, tăng cường phối hợp với Kho bạc Nhà nước trong quá trình giao dịch. Cơ quan tài chính các cấp và đơn vị dự toán cấp trên cần tăng cường đôn đốc để việc quyết toán ngân sách nhà nước được thực hiện đúng thời hạn theo quy định.

Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, phối hợp liên ngành

Trên cơ sở lịch biểu ngân sách mới, ông Phan Trường Giang - Phó Kiểm toán trưởng Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành II đề nghị các bộ, ngành rút ngắn thời gian lập, phê duyệt báo cáo quyết toán và gửi kịp thời cho Kiểm toán Nhà nước, bảo đảm tiến độ kiểm toán theo Luật Ngân sách nhà nước 2025.

Bên cạnh đó, các bộ, ngành cũng cần hoàn thiện quy trình lập, giao và điều chỉnh dự toán theo hướng công khai, minh bạch, dựa trên phân tích trung hạn và gắn với kết quả đầu ra; giảm bớt tình trạng điều chỉnh nhiều lần trong năm. Đẩy mạnh công khai dữ liệu ngân sách, sử dụng chuẩn dữ liệu mở, tạo điều kiện để Kiểm toán Nhà nước và các chủ thể giám sát khai thác, phân tích, đối chiếu.

"Ứng dụng mạnh mẽ phân tích dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo và hồ sơ kiểm toán điện tử, đồng thời áp dụng phương pháp kiểm toán hiện đại" - đại diện Kiểm toán Nhà nước khuyến nghị. Từng bước triển khai hồ sơ kiểm toán điện tử tập trung, cho phép chia sẻ và tái sử dụng dữ liệu giữa các cuộc kiểm toán, tiết kiệm thời gian trong bối cảnh thời hạn kiểm toán rút ngắn.

Kiểm toán Nhà nước cam kết tiếp tục đổi mới phương pháp, nâng cao năng lực, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính cùng các bộ, cơ quan trung ương nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng kiểm toán, góp phần quản lý và sử dụng ngân sách hiệu quả, minh bạch và bền vững.

Tú Anh

Nguồn Thời báo Tài chính : https://thoibaotaichinhvietnam.vn/xu-ly-vuong-mac-doi-moi-toan-dien-cong-tac-quyet-toan-kiem-toan-ngan-sach-188780-188780.html