Xuân Sơn - Sống chậm giữa đại ngàn

7 giờ trướcBài gốc

Một góc rừng già và núi đá vôi đặc trưng vẻ đẹp của Vườn quốc gia Xuân Sơn

Không gian sống chậm giữa rừng xanh nguyên bản

Nằm ở rìa cuối của dãy Hoàng Liên Sơn, Vườn quốc gia Xuân Sơn được xem là vùng lõi sinh thái tiêu biểu của khu vực trung du và miền núi Bắc Bộ. Với diện tích hơn 15.000 ha, hệ sinh thái nơi đây vẫn còn nguyên vẹn với núi đá vôi, hang động, suối ngầm và rừng nguyên sinh. Khí hậu trong lành quanh năm, mát mẻ vào mùa hè và se lạnh khi đông đến, rất phù hợp để nghỉ dưỡng và trải nghiệm.

Không gian tự nhiên ấy được giữ gìn nhờ sự hiện diện lâu đời của các cộng đồng người Mường và Dao. Họ sống trong những ngôi nhà sàn lợp lá cọ, bên suối, gần rừng, giữ nếp sinh hoạt cổ truyền qua từng bữa ăn, câu hát, khung cửi dệt thổ cẩm. Những lễ hội như lễ cấp sắc, múa đâm đuống hay hát ví bằng tiếng Mường vẫn được tổ chức đều đặn mỗi mùa lễ, Tết.

Xuân Sơn không phải là điểm đến để lướt qua. Du khách đến đây thường ở lại nhiều ngày, sống cùng người dân, cùng vào rừng hái măng, nhóm bếp nấu cơm lam hay ngồi quanh mâm cơm để nghe chủ nhà kể chuyện. Sự gắn bó ấy khiến trải nghiệm không còn là một chuyến tham quan, mà trở thành ký ức.

Một trong những homestay tiêu biểu của vùng lõi Xuân Sơn là Homestay Quỳnh Nga, tọa lạc tại xóm Dù. Chủ nhà là anh Hà Văn Quỳnh, người đã gắn bó với bản từ nhỏ. Từng đi làm xa nhưng anh quyết định trở về, mở homestay theo hướng du lịch cộng đồng. Ngôi nhà sàn gỗ rộng, mái lợp lá cọ truyền thống, không gian mộc mạc, thoáng đãng. Du khách đến đây được ngủ trên sàn, ngăn bằng rèm vải, chia sẻ không gian như một gia đình lớn.

Anh Hà Văn Quỳnh (áo vàng) chụp ảnh cùng du khách trước nhà sàn của mình tại xóm Dù

Điều khiến khách nhớ nhất không phải là thiết kế, mà là bữa cơm quê gồm: cơm lam, cá suối nướng, rau rừng, thịt chua đu đủ, canh măng rừng… Tất cả đều do anh Quỳnh và người trong bản tự tay chuẩn bị. Mỗi món ăn mang đậm hương vị núi rừng, gắn với ký ức và nếp sống của người Mường. Nhiều du khách sau bữa ăn thường hỏi cách làm, xin công thức hoặc thậm chí đặt mua thực phẩm mang về.

Không chỉ tiếp khách, anh Quỳnh còn là người kết nối với các trải nghiệm bản địa: buổi sáng đưa khách đi bộ xuyên rừng, chiều giới thiệu hang Thổ Thần, suối Lấp; tối ngồi uống rượu cần, nghe hát ví Mường và kể chuyện bản xưa. Mỗi du khách được đón tiếp như một người quen. Có đoàn khách quốc tế sau chuyến đi vẫn giữ liên lạc, gửi quà và hẹn ngày trở lại.

Anh Hà Văn Quỳnh chia sẻ: “Tôi làm homestay nhưng không coi khách là người lạ. Họ vào nhà, cùng ăn một bữa cơm, cùng ngồi bên bếp lửa, cùng nghe chuyện đời thường của người Mường. Tôi không có dịch vụ gì cầu kỳ, chỉ giữ cách sống như từ trước đến nay gia đình vẫn sống. Có lẽ chính điều đó khiến người ta nhớ.”

Một hướng đi bền vững từ nếp nhà bản địa

Du lịch cộng đồng ở Xuân Sơn đang từng bước khẳng định giá trị bằng chính sự tử tế và bản sắc của người dân. Không cần khách sạn cao tầng, không cần tiện nghi hiện đại, những ngôi nhà sàn vẫn có thể làm du lịch - nếu được chăm chút và giữ đúng hồn cốt địa phương. Điều này đòi hỏi sự kiên trì và là một quá trình không thể vội vàng.

Không cần bàn tiệc sang trọng, chỉ một mâm cỗ lá với đặc sản núi rừng đã đủ để níu chân thực khách

Chính quyền địa phương cùng các tổ chức đã đồng hành bằng việc đào tạo nghiệp vụ, mở lớp tập huấn về kỹ năng tiếp đón, an toàn thực phẩm, truyền thông du lịch… Hệ thống hạ tầng như đường hoa, cọn nước check-in, nhà văn hóa cộng đồng cũng được đầu tư đồng bộ. Mỗi người dân không chỉ là chủ nhà, mà còn là một đại sứ văn hóa - kể chuyện Xuân Sơn bằng lời nói, bằng bàn tay và ánh nhìn thật thà.

Ở homestay Quỳnh Nga hay bất kỳ mái nhà nào tại Xuân Sơn, du khách không đến để được phục vụ, mà đến để cùng sống, cùng trải nghiệm với dân bản địa. Sự phát triển ấy không phá vỡ đời sống, mà đi cùng đời sống; không làm tổn thương rừng, mà nâng đỡ rừng; không khiến người trẻ rời bản, mà kéo họ ở lại với nghề.

Và như anh Hà Văn Quỳnh nói, tất cả bắt đầu từ căn bếp - nơi ngọn lửa được nhóm không chỉ để nấu ăn, mà để gìn giữ một cách sống. Từ ngọn lửa ấy, người Mường giữ rừng bằng đôi tay, giữ văn hóa bằng ký ức và giữ chân du khách bằng sự chân thành. Du lịch Xuân Sơn không hứa hẹn những điều kỳ vĩ, nhưng đủ ấm để níu bước chân khách phương xa, đủ sâu để trở thành nơi để nhớ và đủ bền để không đánh đổi bản sắc lấy hào nhoáng.

Kim Thư

Nguồn VHPT : https://vanhoavaphattrien.vn/xuan-son-song-cham-giua-dai-ngan-a29245.html