Xuất khẩu 10 tỷ USD/năm, sao thủy sản Việt Nam thất thế trên sân nhà?

18 giờ trướcBài gốc

Thủy sản Việt Nam xuất khẩu mỗi năm thu 10 tỷ USD từ các thị trường Mỹ, EU... nhưng lại thất thế trên chính sân nhà. Ảnh: Xuân Hoát.

Chia sẻ tại Hội nghị “Thúc đẩy tiêu thụ thủy sản phục vụ nhu cầu trong nước” do Bộ Công Thương phối hợp với Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam tổ chức ngày 1/8, ông Huỳnh Minh Tường, Phó chủ tịch VASEP cho biết Việt Nam là một trong những quốc gia sản xuất và xuất khẩu thủy sản hàng đầu thế giới, với kim ngạch đạt khoảng 10 tỷ USD/năm và có mặt ở trên 170 quốc gia.

Tuy nhiên, tại thị trường nội địa, trong kênh phân phối hiện đại, tỷ trọng thủy sản nội địa - chủ lực là các sản phẩm như tôm, mực, cá biển - chiếm khoảng 60-70% và phần thủy sản nhập khẩu vẫn chiếm 30-40%.

Thủy hải sản nội địa “thất thế”

Tại Hội nghị, bà Nguyễn Kim Hậu, Tổng giám đốc CTCP Thủy đặc sản Seaspimex Việt Nam, cho biết sau 30 năm kiên trì phát triển thị trường trong nước song song với xuất khẩu, tỷ trọng nội địa đến nay cũng chỉ đạt 30% tổng doanh thu.

Bà Hậu nhìn nhận người tiêu dùng trong nước hiện chưa quen với sản phẩm đóng hộp và thường cho rằng sản phẩm trong nước không bằng nhập khẩu.

Hiện, Seaspimex Việt Nam có sản phẩm nổi bật là ghẹ đóng lon, với 95% sản lượng xuất khẩu sang thị trường Mỹ nhưng còn khó khăn khi tiêu thụ nội địa. Trong bối cảnh xuất khẩu khó khăn, công ty kỳ vọng cân bằng 50 - 50 tỷ trọng xuất khẩu và nội địa.

Còn tại hệ thống siêu thị Aeon Mall, thủy hải sản là mặt hàng thiết yếu, có mặt tại toàn bộ hệ thống Aeon Việt Nam và trang thương mại điện tử với trên 1.300 mặt hàng của 50 nhà cung cấp.

Tuy nhiên, tỷ lệ các mặt hàng thủy hải sản nội địa chỉ chiếm hơn 50% tổng mặt hàng của ngành này.

Trong khi đó, ông Võ Trần Ngọc, Giám đốc Kinh doanh hệ thống Saigon Co.op cho rằng với 900 điểm bán, tiềm năng tiêu thụ các mặt hàng thủy hải sản còn rất lớn. Sản lượng tiêu thụ nhóm mặt hàng này tại Saigon Co.op đã tăng gần gấp đôi với trên 90% là hàng thủy hải sản trong nước thời gian qua.

Nhưng theo đại diện chuỗi bán lẻ này, vấn đề khó khăn là sau khi kiểm soát chặt chất lượng hàng hóa đưa ra bán, giá cả đã tăng 30-50% so với bên ngoài khiến chuỗi siêu thị này rất khó cạnh tranh.

Dù vậy, một số siêu thị vẫn nỗ lực mang hàng thủy sản Việt Nam đến gần hơn với người tiêu dùng. Ông Phạm Văn Hùng, Trưởng phòng Thu mua Thực phẩm tươi sống của hệ thống MM Mega Market báo cáo doanh thu trung bình năm ngoái của chuỗi siêu thị này đạt trên 90%. Trong đó, sản phẩm thủy hải sản trở thành mặt hàng chủ lực, với hơn 90% thủy hải sản đến từ các địa phương ở Việt Nam.

Từ các báo cáo của doanh nghiệp tại Hội nghị, ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cho biết quy mô thị trường thủy sản nội địa đạt 1 tỷ USD/năm. Mỗi người Việt Nam tiêu thụ khoảng 40 kg thủy sản/năm, trong khi người dân Malaysia ăn đến 60-70 kg.

“Nếu muốn tăng doanh số các mặt hàng thủy sản, các doanh nghiệp cần phải có chiến lược hẳn hoi cho thị trường nội địa, phải có nghiên cứu về khẩu vị người Việt Nam trong thời gian tới”, ông Linh nhấn mạnh.

Khó cạnh tranh tại thị trường nội địa

Theo ông Tường, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu bài bản, có chỗ đứng trên thị trường quốc tế, nhưng lại khó cạnh tranh trên “sân nhà”.

Hiện, thị trường thủy hải sản đang thiếu minh bạch về chất lượng khi nhiều nhà máy sản xuất nội địa đầu tư thấp, giá thành rẻ. Trong khi doanh nghiệp xuất khẩu làm bài bản, chi phí cao lại không thu hút được người tiêu dùng dù chất lượng vượt trội. Đây cũng là bài toán khó cho nhiều doanh nghiệp thủy hải sản.

Sản phẩm cá ngừ đóng hộp trưng bày tại triển lãm trong khuôn khổ Hội nghị. Ảnh: Anh Nguyễn.

Sự thiếu kết nối giữa sản xuất và phân phối cũng khiến chuỗi giá trị ngành hàng thủy hải sản trong nước rời rạc, đứt đoạn, không tận dụng triệt để lợi thế tại thị trường trong nước.

Bà Nguyễn Thị Thu Trinh, Phó tổng giám đốc điều hành Kinh doanh thương mại CTCP Sài Gòn Food cho biết người tiêu dùng thường nghĩ mặt hàng thủy hải sản đông lạnh nội địa như cá trứng, cá sapa có giá thành rẻ hơn sản phẩm tươi.

Tuy nhiên, việc chế biến các sản phẩm này lại tốn nhiều chi phí của công ty. Ngoài ra, thủy hải sản là mặt hàng phụ thuộc vào mùa vụ. Ví dụ, khi chưa đến mùa chính, cá trứng tăng giá 40-50% nên doanh nghiệp cũng phải lên giá.

Mặt khác, nhiều doanh nghiệp cũng gặp khó khăn lớn trong khâu vận chuyển, phân phối đến các siêu thị lớn, khiến giá thành sản phẩm càng bị đẩy lên cao.

Đại diện Công ty TNHH Thực phẩm Việt cũng bày tỏ một chuyến hàng vận chuyển thủy hải sản ra miền Bắc chiếm chi phí cao hơn cả các lô hàng xuất khẩu.

Từ các vấn đề trên, ông Nguyễn Anh Đức, Chủ tịch Hiệp hội các nhà bán lẻ Việt Nam (AVR) kiến nghị nên xem xét tổng thể về cơ chế sắp xếp quy hoạch thủy hải sản ở các tỉnh thành có sông, biển nhằm hoàn thiện hơn về chuỗi cung ứng.

Đồng thời, ông cũng cho rằng các cơ quan, ban ngành cần hình thành chiến lược kích cầu tiêu dùng thủy hải sản nội địa. Tại Việt Nam, chỉ có 30% lượng thủy hải sản được tiêu dùng ở thị trường nội địa, trong khi con số này tại Nhật Bản lên đến 90%.

“Việt Nam nên có sàn giao dịch thủy sản và các cơ quan cần tiên phong trong việc thành lập tiêu chuẩn thủy sản. Lúc đó, bản thân người Việt sẽ được sử dụng những sản phẩm chất lượng, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng”, ông nói thêm.

Ông Linh nhìn nhận các doanh nghiệp cần thay đổi tư duy, tập trung nghiên cứu và khai thác tốt hơn thị trường nội địa, trong khi các nhà phân phối phải ưu tiên thủy hải sản Việt Nam trong hệ thống và gia tăng tỷ trọng thủy hải sản Việt tiêu thụ nội địa, kiểm soát tốt chất lượng từ đầu vào đến đầu ra.

Với vai trò cầu nối giữa sản xuất và tiêu thụ, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp khai thác hiệu quả thị trường trong nước.

Anh Nguyễn

Nguồn Znews : https://znews.vn/xuat-khau-10-ty-usdnam-sao-thuy-san-viet-nam-that-the-tren-san-nha-post1573559.html