Xuất khẩu điều tiến sát mốc lịch sử 5 tỷ USD

6 giờ trướcBài gốc

Từ cây xóa đói giảm nghèo đến xuất khẩu tỷ đô

- Năm 2025 sắp kết thúc, tình hình xuất khẩu điều đến nay như thế nào thưa ông?

Phó Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam Bạch Khánh Nhựt

- Theo thông lệ, thị trường trong hai tháng cuối năm thường “hút” lượng hàng lớn, do đó các doanh nghiệp đang đẩy nhanh tiến độ sản xuất, tăng cường xuất khẩu. Tháng 11 vừa qua, Việt Nam xuất khẩu 68.700 tấn hạt điều, thu về 474,5 triệu USD.

Lũy kế 11 tháng, xuất khẩu điều đạt 696.900 tấn, kim ngạch 4,752 tỷ USD, tăng 3,9% về lượng và 19,4% về giá trị so với cùng kỳ.

Lũy kế 11 tháng, xuất khẩu đạt 696.900 tấn, kim ngạch 4,752 tỷ USD, tăng 3,9% về lượng và 19,4% về giá trị so với cùng kỳ, phản ánh cải thiện rõ rệt về giá xuất khẩu và cơ cấu thị trường.

Về thị trường, Trung Quốc, Hoa Kỳ và Hà Lan tiếp tục là ba điểm đến lớn nhất, chiếm hơn 50% tổng lượng xuất khẩu. Đáng chú ý, Trung Quốc vươn lên vị trí số một với 159.200 tấn, trị giá 1,024 tỷ USD, tăng mạnh 35,5% về lượng và 48,9% về kim ngạch. Trong khi đó, xuất khẩu sang Hoa Kỳ giảm 26,2% về lượng và 16,9% về trị giá; Hà Lan giảm nhẹ về sản lượng nhưng kim ngạch vẫn tăng 20,1%, cho thấy giá bán tại thị trường này được cải thiện. Một số thị trường khác như Đức, Anh, Saudi Arabia, Litva… cũng ghi nhận tăng trưởng khả quan.

Về giá, tháng 11/2025, giá xuất khẩu bình quân đạt 6.905 USD/tấn, tăng nhẹ so với tháng trước và cao hơn 4% so với cùng kỳ năm ngoái. Tính chung 11 tháng, giá bình quân đạt 6.820 USD/tấn, tăng khoảng 15%, trở thành yếu tố then chốt giúp kim ngạch xuất khẩu tăng nhanh hơn sản lượng.

Với diễn biến hiện nay, xuất khẩu điều năm 2025 đã tiến sát mốc 5 tỷ USD, vượt xa mục tiêu ban đầu 4,5 tỷ USD, tạo nền tảng tích cực cho ngành điều bước sang năm 2026 với kỳ vọng nâng cao hơn nữa giá trị và vị thế trên thị trường quốc tế.

- Theo ông, những yếu tố nào giúp ngành điều có bước tiến như hôm nay?

- Kết quả này là sự tổng hòa nhiều yếu tố: chính sách hỗ trợ của Nhà nước tạo môi trường thuận lợi, ngành điều thay đổi tư duy sản xuất gắn với liên kết chuỗi giá trị và ứng dụng công nghệ chế biến.

Trước đây, điều trồng chủ yếu ở vùng đất khó, phục vụ xóa đói giảm nghèo, giá trị kinh tế chưa được nhìn nhận. Doanh nghiệp nhận ra tiềm năng hạt điều nếu chế biến xuất khẩu bài bản, từ đó đầu tư công nghệ, cải tiến giống, hợp tác với nông dân, nâng cao chất lượng nguyên liệu.

Nguồn: ITN

Công nghệ là yếu tố quyết định: ngành từng phụ thuộc nhiều vào lao động thủ công, chi phí cao, năng suất thấp, buộc chuyển sang cơ giới hóa. Năm 2008, VINACAS triển khai đề án chế tạo máy tự động tách vỏ và bóc vỏ lụa, ứng dụng từ 2010, tạo cuộc cách mạng trong chế biến điều, tăng năng suất, giảm chi phí, bảo đảm an toàn thực phẩm.

Nhờ đó, từ một loại cây trồng gắn với mục tiêu xóa đói giảm nghèo, ngành điều đã vươn lên trở thành ngành xuất khẩu tỷ đô.

Chủ động nguyên liệu, tăng tốc chuyển đổi xanh

- Bên cạnh những lợi thế, ngành điều hiện gặp khó khăn, thách thức nào, thưa ông?

- Thách thức lớn nhất là sự phụ thuộc lớn vào nguyên liệu nhập khẩu và chính sách của các nước cung cấp. Việt Nam phải nhập khẩu khoảng 90% nguyên liệu điều, trong đó 70% đến từ châu Phi, khiến ngành dễ bị tổn thương trước những biến động chính sách bên ngoài.

Các quốc gia cung cấp nguyên liệu ngày càng nhận thức rõ rằng, chế biến điều nhân mang lại giá trị cao hơn xuất khẩu điều thô, nên đang đẩy mạnh đầu tư nhà máy chế biến trong nước và hạn chế xuất khẩu nguyên liệu để giữ lại giá trị gia tăng. Xu hướng này làm gia tăng nguy cơ thiếu hụt nguyên liệu cho ngành điều Việt Nam.

Điển hình, năm 2024, Bờ Biển Ngà tạm dừng xuất khẩu điều thô ngay từ đầu vụ nhằm ưu tiên cung ứng cho thị trường nội địa, gây gián đoạn nguồn cung và tạo cú sốc lớn cho các doanh nghiệp chế biến điều Việt Nam.

Bên cạnh đó, trong năm 2025, việc Mỹ tăng thuế suất nhập khẩu đã tác động mạnh đến thị trường tiêu thụ lớn nhất của ngành, khiến lượng điều xuất khẩu sang Mỹ giảm khoảng 30–35%; cho thấy ngành điều Việt Nam đang chịu ảnh hưởng ngày càng rõ nét từ các chính sách thương mại quốc tế.

- Hiện chuyển đổi xanh trở thành yêu cầu tất yếu, ngành điều đã và đang thích ứng ra sao trước xu hướng này, thưa ông?

-Trước xu hướng chuyển đổi xanh, ngành điều Việt Nam đang từng bước thay đổi theo hướng tích cực và bền vững hơn. Nếu trước đây sản xuất chủ yếu dựa vào phương pháp thủ công, sử dụng nhiều nhiên liệu truyền thống gây tác động đến môi trường, thì nay bức tranh đã có nhiều chuyển biến.

Hiện gần như 100% nhà máy chế biến điều đã chuyển sang công nghệ hấp bằng hơi nước, giúp giảm đáng kể khí thải và ô nhiễm môi trường. Nhiều doanh nghiệp lớn còn chủ động đầu tư điện mặt trời áp mái, hướng tới mô hình sản xuất xanh và tiết kiệm năng lượng. Với các cơ sở nhỏ ở vùng sâu, vùng xa, dù vẫn còn sử dụng củi hoặc than, nhưng xu hướng chuyển đổi sang công nghệ sạch đang diễn ra rõ rệt.

Trong vài năm tới, toàn ngành điều sẽ tiến gần hơn tới mục tiêu công nghệ xanh và phát triển bền vững.

- Trước áp lực cạnh tranh và yêu cầu ngày càng cao từ các thị trường lớn, theo ông ngành cần có những chiến lược gì để giữ vững vị thế, khẳng định thương hiệu trên thị trường toàn cầu?

- Để giữ vững vị thế và tiếp tục khẳng định thương hiệu trên thị trường thế giới, ngành điều Việt Nam cần tập trung nâng cao chất lượng sản phẩm, bảo đảm an toàn thực phẩm và chủ động mở rộng, khai thác các thị trường mới.

Về lâu dài, VINACAS kiến nghị Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các Bộ, ngành, địa phương quan tâm phát triển vùng nguyên liệu điều trong nước nhằm nâng cao sản lượng và tăng tính chủ động về nguồn cung. Hiện nhiều vườn điều đã già cỗi, năng suất thấp nhưng chưa được cải tạo, tái canh do thiếu vốn và kỹ thuật. Vì vậy, cần sớm có chính sách hỗ trợ cụ thể để cải tạo, tái canh vườn điều, xây dựng nguồn nguyên liệu ổn định, bền vững cho ngành.

Trong bối cảnh các quốc gia xuất khẩu điều thô ngày càng siết chặt chính sách và thúc đẩy chế biến nội địa, các doanh nghiệp lớn của ngành điều Việt Nam cần chủ động đầu tư xây dựng nhà máy chế biến tại châu Phi và Campuchia nhằm bảo đảm nguồn nguyên liệu dài hạn.

Cùng với đó, việc đẩy mạnh chế biến sâu, phát triển các sản phẩm giá trị gia tăng từ hạt điều được xem là hướng đi quan trọng giúp nâng cao hiệu quả kinh tế, gia tăng giá trị xuất khẩu và củng cố vị thế của ngành điều Việt Nam trên thị trường quốc tế.

- Xin cảm ơn ông!

Lam Ngọc thực hiện

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/xuat-khau-dieu-tien-sat-moc-lich-su-5-ty-usd-10402076.html